Atha Vedanga Prakash

Author(s): Vaidik Yantralay Ajmer
Publisher: Vaidik Yantralay Ajmer

Page 21

-
गणपाठः॥
१२ भन्दन ( १ )। भडिल । भण्डिल । भडित । भण्डित (२) । इति यस्कादयः॥
२६--न गोपवनादिभ्यः ॥१०।। २।४ । ६७॥ गोपवनादिप्रातिपदिकेभ्यः परस्य गोत्रप्रत्ययस्यं बहुवचनविभक्तौ लुङ् न भवति यबञोश्चेति प्राप्तो लुक् प्रतिषिध्यते । गोपवनस्य गोत्रापत्यं गौपवनः । गौपवनौ । गौपवनाः।
गोपवन । शिग्रु । बिन्दु । भाजन । अश्व । अवतान । श्यामाक । श्वापर्ण । इत्यष्टौ विदाधन्तर्गता गोपवनादयः ।
२७-तिककितवादिभ्यो द्वन्द्वे ॥ १० ॥ २ ॥ ४ ॥१८॥ तिकादिभ्यः कितवादिभ्यश्च परस्य गोत्रप्रत्ययस्य द्वन्द्वसमासे बहुवचनविभक्तौ लुग्भवति । तैकायनयश्च कैतवायनयश्चेत्यत्र तिकादिभ्यः फिञ् तस्य लुक् ।
तिककितवाः । ववरभण्डीरथ : (३)। उपकलमकाः (४)। पफकनरकाः । बकनखश्वगुदेपरिणद्धाः (५)। उजककुभाः (६) । लङ्कश न्तमु ग्वाः (७)। उरसलङ्कटाः । ८)। भ्रष्टककपिष्ठलाः । कृष्णाजिनकृष्णसुन्दराः (8)। अग्निवेशदासेरका: । १० )। इति तिककितवादयः ।।
२८-उपकादिभ्योऽन्यतरस्यामद्वन्द्धे ॥ १०॥२ । ४ । ६९ ॥
उपकादिप्रातिपदिकेभ्यः परस्य गोत्रप्रत्ययस्य बहुवचनविभक्तौ द्वन्द्वे चाद्वन्द्वे च विभाषा लुग्भवति । अद्वन्द्वग्रहणं द्वन्द्वाधिकारानिवृत्यर्थम् । एतेषां मध्ये त्रयो द्वन्द्वास्तिककितवादिषु पठिताः । उपकलमकाः । भ्रष्टककपिष्ठलाः । कृष्णाजिनकृष्णसुन्दराः । तेभ्यः पूर्वसूत्रेणैव नित्यलुग्भवति । अद्वन्द्वत्वनेन विकल्पः । उपकाः।औपकायनाः । लमकाः । लामकायनाः । शेषाणां द्वन्देऽद्वन्द्वे च विकल्पः।
(१) भन्दनशब्दाच्छिवादित्वादण् ।। (२) भडिलादिचतुर्योऽश्वादित्वात्फञ् ॥ (३) वाङ्खरयश्च भांडीरथयश्चेतीञ् ॥(४) औपकायनश्च लाभकायनश्चेति नडादित्वात् | फक्॥ (५) पाफयश्च नारकयश्च, बाकनखयश्च, श्वागुदपरिणद्धयश्च सर्वेभ्योऽत इञ् तस्य लुक् ॥ ( ६ ) औब्जयश्च, इन् काकुभाश्च, शिवादित्वादण् । तयोर्लुक् ॥ (७) लाङ्कयश्च शान्तमुखयश्च, इञ् तस्य लुक् ।। (८) औरसायनश्च, निकादित्वात् फिञ् लाङ्कटयश्च, इञ् तयोर्मुक् ॥ ( २ ) भ्राष्टकयश्च; कापिष्ठलयश्च । कार्णाजिनयश्च कार्णसुन्दरयश्च । अतइञ् तस्यलुक् ॥ (१०) अग्निवेश्य च, गर्गादित्वाद् यञ् । दासेरंकयश्च, अत इञ् तयोर्लुन् ।