________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મને ઉપદેશ અને પ્રસાર
૭૯
લોકોને એ પ્રસંગ કહી બતાવતા ને એથી લોકોના મનમાં તેમના ઉપદેશની અસર તરત થતી.'
પિતાના ધર્મોપદેશના પુરુષાર્થની સફળતા માટે અશોકે આવો વ્યાવહારિક ઉપાય આદર્યો. લોકો જો અહીં ધર્મનું બરાબર આચરણ કરે, તો તેમને પરલોકમાં દેવત્વ પ્રાપ્ત થાય છે, ત્યાં તેમને વિમાન જેવા ઉત્તમ આવાસ તથા હાથી જેવાં ઉત્તમ વાહન મળે છે ને રૂપના અંબાર જેવી કાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે. એવી માન્યતા અન્ય ધર્મોની જેમ બૌદ્ધ ધર્મમાં પ્રચલિત હતી. ‘વિમાનવત્થ’ નામે બૌદ્ધ ગ્રંથમાં સ્વર્ગમાં મળતાં એવાં દિવ્ય સુખનું વિગતવાર વર્ણન કરેલું છે.
કે લોકોને ધર્મને માર્ગે વાળવા માટે, ધર્મિષ્ઠ જનોને સ્વર્ગમાં મળતાં દિવ્ય સુખનાં પ્રદર્શન યોજવાં. એમાં વિમાન, હાથી, અગ્નિસ્કંધ (રાશિ) ઇત્યાદિ દિવ્ય સુખદ પદાર્થો પ્રદર્શિત કરવામાં આવતા. અહીં ધર્મ આચરે, તો પરલેકમાં આવાં આવાં ઉત્તમ સુખ પામશો એ પ્રકારનાં ધર્મ-પ્રદર્શનેથી આકર્ષાઈ ઘણા લોકો ધર્મને માર્ગે વળે એ સ્વાભાવિક છે. અલબત્ત એમાં આ સુખ પામવા માટે કે ધર્મ આચરો તે પણ સમજાવવામાં આવતું.
રાજયમાં હવે ભેરી-ઘોષ થતો તે ધર્મ માટે થતો. અગાઉ યુદ્ધાદિ માટે કે ઉત્સવો માટે ભેરીઘોષ થતો, જ્યારે હવે આવાં ધાર્મિક પ્રદર્શન માટે થતો.૫ આનાથી લોકોમાં ધર્માચરણ વધતું
અધિકારીઓ દ્વારા ધર્મોપદેશ – રાજા પોતે પ્રજાને ધર્મનો ઉપદેશ કરે તેની અસર લોકોના મન ઉપર ઘણી પડે. પરંતુ અશોકનું રાજ્ય ઘણું વિપુલ હતું. એક ધર્મયાત્રામાં અશોક ૨૫૬ જેટલા દિવસોથી સતત યાત્રાએ રહ્યો હતો.૭ છતાં એ એક વ્યકિત રાજ્યના લાખો લોકોનો પ્રત્યક્ષ સંપર્ક કેવી રીતે સાધી શકે?
અર્થ
4. Bhandarkar, op. cit., pp. 143 f.
૨. અહીં વિમાન એટલે સ્તંભના આધારે રહેતું ભવ્ય મહાલય એ અભિપ્રેત છે.
3. Bhandarkar, op cit., pp. 143 f. ૪. શૈલલેખ નં. ૪. ૫. શૈલલેખ નં. ૪. ૬. શલલેખ નં. ૧૪. ૭. ગણ શૈલખ નં. ૧.
For Private And Personal Use Only
