________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૪
અશોક અને એના અભિલેખો
એ તો સર્વ સંપ્રદાયોને દાન અને માન વડે આદર કરતો ને સર્વ સંપ્રદાયોના સારની વૃદ્ધિ થાય એમ ઇચ્છતો. પરસંપ્રદાયની નિંદાને એ વડતો ને લોકો અન્યના ધર્મને સાંભળે અને સેવે એવી ભલામણ કરતો. સર્વ સંપ્રદાય સર્વત્ર વસે એમ એ ઇચ્છ.૨ ધર્મ-મહામાત્રોને બૌદ્ધ સંઘ ઉપરાંત બ્રાહ્મણ, આજીવિક, નિર્ગથી (જૈન) ઇત્યાદિ સર્વ સંપ્રદાયોની દેખરેખ સપતો. બ્રાહ્મણો તથા શમણો–બંનેને દાન તથા માન વડે આદર કરતો.
ખારવેલ, કનિષ્ક, હર્ષ અને કુમારપાલ જેવા રાજાઓ પણ ધર્મદૃષ્ટિની વિશાળતા ધરાવતા. સ્વસંપ્રદાયના અભ્યદય માટે પરસંપ્રદાયને હાનિ કરવાની ધમધતા પ્રાચીન ભારતમાં અપવાદરૂપ હતી, જ્યારે પરસંપ્રદાયો તરફ સહિતા ઉપરાંત કંઈક પ્રોત્સાહનીય દૃષ્ટિ રાખવાનું વલણ સર્વસામાન્ય હતું. આ દૃષ્ટિએ જોતાં અશોક સર્વ સંપ્રદાયો તરફ આદર રાખે એ પ્રશસ્ય પણ વિરલ ન ગણાય.
અશોકની ખરી મહત્તા સર્વ સંપ્રદાયોના સારરૂપ ધર્મનું મૂળ તત્ત્વ-હાર્દ સમજવામાં અને સમજાવવામાં રહેલી છે. સર્વ સંપ્રદાય સંયમ અને ભાવશુદ્ધિ ઇચ્છે છે." ચંડતા, નિષ્ફરતા, ક્રોધ, અભિમાન અને ઈર્ષા જેવી પાપવૃત્તિઓ તાજી કલ્યાણ, દયા, દાન, સત્ય અને શુચિતા જેવા સદ્ગગો કેળવવા એ ભલામણ કરે છે. પ્રાણીઓની હત્યા ન કરવી અને પ્રાણીઓને ઈજા ન કરવી એ અહિંસાના સિદ્ધાંતનો ઉપદેશ દે છે. એ અંગે અનેકવિધ નિષેધ ફરમાવે છે. બ્રાહ્મણો અને શ્રમરો (સાધુઓ), ગુરુઓ અને વૃદ્ધો, મિત્રો ઓળખી નાખો અને સગાઓ, નોકરો અને ગુલામે – સહુ તરફ સદ્વર્તાવ રાખવા ભલામણ કરે છે. આવા ધર્માચરણથી આ લોકમાં તયા પરલોકમાં હિસમુખ પ્રાપ્ત થશે, મનુષ્યો સ્વર્ગમાં જશે, દેવો સાથે ભળશે ને વિમાન હસ્તી આદિ દિવ્ય સુખ પામશે એવા સર્વસામાન્ય ઇષ્ટ તરફ એ ધ્યાન ખેંચે છે, પરંતુ પુનર્જન્મ તથા મોક્ષ કે નિર્વાણની અટપટી બાબતને ઉલ્લેખ કરતો નથી. આત્મપરીક્ષણ તથા સંયમ માટે અનુરોધ કરે છે. ધર્મ-શ્રવણ,
૧. શૈલખ નં. ૧૨. ૨. શૈલલેખ નં. ૭. ૩. સ્તંભલેખ નં. ૭. ૪. શૈલલેખ નં. ૩, ૪. ૯, ૧૧. ૫. શૈલલેખ નં. ૭. ૬. સ્તંભલેખ નં. ૩. ૭. સ્તંભલેખ ન. ૨.
For Private And Personal Use Only
