________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ, વાચન અને અધ્યયન
૧૩૯
સવર વગેરે સ્થળોએ એ લેખના અનુસંધાનમાં વધુ લખાણ આપેલું છે, તેને સગવડ માટે લેખ નં. ૨ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ ખરી રીતે એમાં બે લેખ અલગ પાડેલા નથી. એમ તો એરંગુડીના લેખમાં કેટલુંક લખાણ એથીય વધુ આપેલું છે. આ પરથી આ લેખનો મૂળ પાઠ ઉત્તર ભારતની પ્રતો પ્રમાણે ને હશે, પરંતુ દક્ષિણ ભારતની પ્રતમાં ધર્મોપદેશના સિદ્ધાંતો ઉમેરવામાં આવ્યા છે.
સ્તંભલેખામાં છે અને છેવટે સાત) લેખોની લેખમાલા છે તે મુખ્ય સ્તંભલેખા’ ગણાય છે. એની સરખામણીએ બીજા સ્તંભલેખ “ગૌણ સ્તંભલેખ” ગણાય છે. એમાં સાંચી, સારનાથ અને કૌશાંબીના લેખ બૌદ્ધ સંઘમાં તડ ન પાડવા વિશેના એક જ વિષયને લગતા છે. આથી અલાહાબાદ-કોસમ સ્તંભ પરનો એ ગૌણ લેખ ‘કૌશાંબી લેખ” તરીકે ઓળખાય છે. એવી રીતે એ સ્તંભ પરને બીજી રાણી કાટુવાકીને દાનને લગતો બીજો ગૌણ લેખ “રાણીના લેખ” તરીકે ઓળખાય છે. રશ્મિનઈ અને નિગલી સાગરના સ્તંભલેખ નેપાલનાં બૌદ્ધ યાત્રાસ્થાનોને લગતા છે, પરંતુ એ બેમાંની હકીકત અલગ અલગ છે.
કંદહારનો લેખ એક જુદા પ્રકારનો ગૌણ શૈલલેખ છે, જે પણ આરંભિક ધર્મપ્રસારને લગતો છે.
અન્ય લેખમાં તક્ષશિલા, લમગાન અને અમરાવતીના લેખોના પાઠ પૂરતા પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ ન હોઈ, તેને વિષયવાર શેકવવા મુશ્કેલ છે.
કાલાનુકમ અને સંખ્યા અગાઉ જણાવ્યા મુજબ અશોકના કેટલાક અભિલેખમાં તે લેખના કે તે લેખમાં કરેલી ચાલુ જાહેરાતના વર્ષને નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે, જયારે બીજા કેટલાક અભિલેખમાં કોઈ ચક્કસ વર્ષ આપ્યાં નથી.
શર-ઇ-કુના(કંદહાર)ના શૈલલેખ વર્ષ ૧૦ની પ્રવૃત્તિઓને લગતા છે. અન્ય લેખમાં જણાવ્યા મુજબ આ વર્ષ અશોકના રાજ્યાભિષેકથી ગણવામાં આવતાં. આ વર્ષની સંખ્યા વર્તમાન (ચાલુ) વર્ષની નહિ, પણ ગત (પૂરાં થયેલાં) વર્ષની હોય છે.
બે ગુફાલેખ વર્ષ ૧૨ના છે. ચૌદ શૈખ વર્ષ ૧૨-૧૩ના છે. ત્રીજો ગુફાલેખ વર્ષ ૧૯ો છે. નેપાલના બંને સ્તંભલેખ વર્ષ ૨૦ના છે.
છે
For Private And Personal Use Only
