________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૪ '
અશોક અને એના અભિલેખ
૧૮૯૧-૯૨માં રાઇસને મૈસૂર રાજ્યનાં ત્રણ સ્થળોએ અભિલેખોનો પત્તો વાગે ને તે લેખ સંપાદિત થયા. આ લેખો પરથી અશોકના શાસનના દક્ષિણ વિસ્તારની પ્રતીતિ થઈ..
ફયુટરને નેપાલની તરાઈમાં ૧૮૯૫માં નિગલી સાગરમાં એક સ્તંભલેખ મળ્યો ને બીજે વર્ષે રુમ્મિનઈમાં બીજો સ્તંભલેખ પ્રાપ્ત થયો. આ બંને લેખ ભૂલરે ૧૮૯૮માં “એપિઝાફિયા ઇન્ડિકા’ના પુ. ૫માં સંપાદિત કર્યા.
૧૮૯૩-૯૪માં ગૂલરે CDMG(સાઇટશિફટ ડેર ડૉઇયન મૉર્ગન લેંડિશન ગેઝેલશાફટ)માં જર્મનમાં અશોકના લેખ પ્રકાશિત કર્યા. એમાંના ઘણા લેખ “એપિગ્રાફિયા ઇન્ડિકા’ના પુ. ૧-૨માં અંગ્રેજીમાં પ્રગટ થયા. - ૧૯૦૫માં વારાણસી પાસે આવેલા સારનાથનાં ખંડેરોમાં એક સ્તંભલેખ ઔરટેલને પ્રાપ્ત થયો. અલ્હાબાદ-કોસમ સ્તંભના એક લેખમાં તથા સાંચીના તંભલેખમાં જે હકીકત આપેલી છે, લગભગ તે જ હકીકત આ લેખમાં પણ છે. ફેગેલે એ જ વર્ષે આ લેખનું સંપાદન કર્યું, જે “એપિરાફિયા ઇન્ડિકાના ૫. ૮માં પ્રસિદ્ધ થયું છે. - સર જોન માર્શલને ૧૯૧૪-૧૫માં તક્ષશિલાના ખેદકામમાં અશોકને એક નાને
ખંડિત શૈલલેખ પ્રાપ્ત થયો. જે અરામાઈ લિપિમાં કોતરેલો છે. એમાં “પિયદર્શી' નામ બે વાર આવે છે. આ લેખનું લિમંતર “એપિરાફિયા ઇન્ડિકા'ના ૫. ૧૯(૧૯૨૮)માં પ્રસિદ્ધ થયું છે.
૧૯૧૫માં બેડનને હૈદરાબાદ રાજ્યના માસ્કી ગામમાં એક ખંડિત શૈલલેખ મો. આ લેખમાં “દેવોના પ્રિય' પછી “અશોક' નામ આપવામાં આવ્યું છે આ ઉલ્લેખ ખાસ નોંધપાત્ર છે.
સરકારી અભિલેખવિદ હુશે ૧૯૧૨માં અશોકના અભિલેખેના સંગ્રહની નવી આવૃત્તિ તૈયાર કરવા માંડેલી પરંતુ પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ શરૂ થતાં તેનું મુદ્રણ ખોરંભે પડ્યું. એને ૧૯૨૨માં આખરી સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું ને આખરે ૧૯૨૫માં એ પ્રકાશિત થઈ, ત્યારે કનિગમવાળી આવૃત્તિમાં ઘણા સુધારાવધારા થયા. હવે અશોકના ચૌદ મુખ્ય શૈલલેખ કુલ સાત સ્થળોએ, ગૌણ શૈલલેખ પણ સાત સ્થળોએ, છ સ્તંભલેખ છ સ્થળોએ, સંઘભેદને લગતો ગૌણ સ્તંભલેખ ત્રણ સ્થળોએ અને અન્ય ગૌણ સ્તંભલેખોમાં નેપાલની તરાઈના બે સ્તંભલેખ ઉપલબ્ધ થયા હતા.
For Private And Personal Use Only
