________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮, અશેકના ઉત્તરાધિકારીઓ
મૌર્ય વંશમાં અશોક પછી કયા અને કેટલા રાજા થયા એ નક્કી કરવું મુશ્કેલ છે. એમાંય અશોકનો રાજ્યવારસો કોને મળે તે બાબતમાં તેમ જ ત્યારે એના રાજ્યના ભાગલા પડેલા કે કેમ તે બાબતમાં મતમતાંતર પ્રવર્તે છે. મૌર્ય સામ્રાજ્યની પડતી સાથે આ બાબત સંકળાયેલી હેઈ, અશોકના ઉત્તરાધિકારીઓની ચર્ચા અહીં જરૂરી બને છે, જેથી એની પડતીના એ એક સંભવિત કારણમાં અશોકની કંઈ જવાબદારી રહેલી હતી કે કેમ એ વિચારી શકાય. - અશોકના અભિલેખમાં “પુત્ર, પૌત્રો અને પ્રપૌત્રો, તસલીમાં નિમાયેલ ‘કુમાર', ઉજજયિનીમાં નિમાયેલ 'કુમાર', તક્ષશિલામાં નિમાયેલ ‘કુમાર', સુવર્ણગિરિમાં નિમાયેલ ‘આર્યપુત્ર’ અને દ્વિતીય દેવી (રાણી) કારૂવાકીના તીવર નામે પુત્રનો ઉલ્લેખ આવે છે.
બરાબર ડુંગરની બાજુમાં આવેલા નાગાર્જની ડુંગરની ગુફાઓમાં “દેવના પ્રિય દશરથ'ના નામના ત્રણ લેખ કોતરેલા છે, જે દેવોને પ્રિય પ્રિયદર્શી રાજ’ અશોકના ગુફાલેખો સાથે સામ્ય ધરાવે છે.
વંશ, ખાસ કરીને રાજવંશ, એ પુરાણોનું એક મુખ્ય લક્ષણ છે. પાંચ મહાપુરાણોમાં કલિયુગના ભાવી રાજવંશ તરીકે જે કેટલાક રાજવંશ ગણાવાયા છે તેમાં નંદવંશ પછી મૌર્યવંશ ગણાવવામાં આવ્યો છે. આ વંશાવળીની વિગતો જુદાં જુદાં પુરાણોમાં આ પ્રમાણે આપી છે: (૧) મત્સ્યપુરાણ
(૨) વાયુપુરાણ (૨૭૨, ૨૩–૨૬)
(૯૯, ૩૩૧-૩૩૬) ૧. ચંદ્રગુપ્ત
૧. ચંદ્રગુપ્ત – ૨૪ વર્ષ ૨. અશોક – ૩૬ વર્ષ ૨. ભદ્રસાર
– ૨૫ વર્ષ
૩. અશોક – ૩૬ વર્ષ પુત્ર
૧. આ નામ મત્સ્યપુરાણની અમુક પ્રતોમાં જ છે. ચંદ્રગુપ્તના રાજ્યકાલ અને બિંદુસારને લગતી પંકિતઓ હાલ બધી પ્રતોમાં ખૂટે છે.
For Private And Personal Use Only
