________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આનંદલહરી
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private and Personal Use Only
૭૩
શીશીએ ઢાય તે વધારે રાગી. તત્ત્વજ્ઞાની કાણ? જેની આજુબાજુમાં ઢગલાખ ધ પુસ્તકો છે તે તત્ત્વજ્ઞાની-આવી આપણી સમજણુ છે. પણ પુસ્તકા જે દવા હશે તે દવાની શીશીવાળેા રાગી છે, તે તત્ત્વજ્ઞાની નથી. આમ પુસ્તકમાં જ્ઞાન આપવાની શકિત નથી. પુસ્તકામાં બુદ્ધિના વિલાસ હાય, પણ તે બુદ્ધિ સુધી જાય; હૃદય સુધી તે પહેાંચતા નથી. ખીજું પુસ્તકમાં લેખક પોતાના અનુભવ લખે; બીજા કેઇએ પેાતાને અનુભવ લખેલેા હાય તેમાં મીઠાશ નથી. કાઇ કહે છે કે નિસર્ગ પાસે બેસા તેા જ્ઞાન મળે; પરંતુ નિસર્ગ જ્ઞાનેશ્વર, યાજ્ઞવલ્કય, શંકરાચાય જેવા જોડે ખેલે. જ્ઞાનેશ્વરને પાંદડાંએએ અને ઝરણાંઓએ જ્ઞાન આપ્યું. શેકસપીઅરના પુસ્તકમાં લખાણ છે કે એક ડયૂક ઝરણા પાસે બેઠા છે તેને કેાઈએ આવીને પૂછ્યુ કે તમે એકલા બેઠા છે?” તે તેણે જવાબ આપ્યું: 'ના, Books in running Erooks, sermons in stones-ઝરણાંએ જ્ઞાન આપે છે, પથ્થા ધર્મોપદેશ કરે છે—હું એકલેા નથી; સૃષ્ટિ મારી જોડે ખેલે છે.' આમ નિસર્ગ જ્ઞાન આપે છે પણ લેવાવાળા પ્રતિભાવ(response) દર્શાવી શકતા નથી. આમ નિસર્ગ જ્ઞાન આપે; પણ ખા! તું કાનમાં ફૂંક મારે છે તેથી ખરૂં જ્ઞાન મળે છે. તે ઋષિઓના કાનમાં ફૂંક મારી તેથી અમને વેદો મળ્યા. આ વેદો અપરૂષય (Transpersonal) છે. કોઈ કહેશે કે વેદ અપરૂપેય કેમ હાઇ શકે? ઈંગ્લેંડના કાયદા જો અપરૂષય રહીશકે તા વેદો અપરૂષય કેમ ન રહી શકે? વેદે કાઇએ બનાવેલા નથી—વેદ ઋષિઓને સ્ફૂર્યા છે. ભગવાને તેમના કાનમાં ફૂંક મારી તે તેમણે લખી રાખ્યું, તેથીજ વેદોની પછવાડે કાઇનું નામ નથી. આ ઋષિએએ જગતનું આદિતત્ત્વ શેાધવા જીવન આપી દીધું તેથી રાતના તેમને ઊંધ નહિ યા નિશા સર્વ ભૂતાનાં તથાં નામતિ સંચમી જગતનુ અદ્વિતત્ત્વ શેાધતાં શેાધતાં રાતનાં આ બચ્ચાઓને ઊંઘ નથી. બચ્ચાને ઊંઘ ન આવે ત્યારે સામાન્ય મા શું કરે? મા બચ્ચાને ખેાળામાં લે અને વાર્તા કરે, કાંઇ ગીત ગાય ત્યારે બચ્ચુ સૂઇ જાય. આવી રીતે યાજ્ઞવલ્કય, વસિષ્ઠ વગેરે રાતનાં ત્રણ વાગે ઊઠે, તેમને ઊ ંઘ નથી. તે જોઈને ભગવતીએ તેમને ખેાળામાં લીધા અને ગાયું. જે ભગવતીએ ગાયું તે ઋષિએ સવારના ઊડીને લખી નાખ્યું તેનું નામ
