________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
તત્ત્વજ્ઞાન
यद्यद्विभूतिमत्सत्वं श्रीमहर्जित मेव वा। तत्तदेवावगच्छ त्वं मम तेजोऽशसंभवम् ॥ अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातन तवार्जुन ।
विष्टभ्याहमिदं कृत्स्नम् एकांशेन स्थितो जगत् ॥ વિભૂતિકરણ શ્રેષ્ઠ છે. જે જે સુંદર લાગશે તે તે હું છું એમ ભગવાન કહે છે. જે લેકે ભક્તિ કરે છે અને ગીતા વાંચતા નથી તેમને ડબાડવા જોઈએ. ભકિત જે સમજે તે ભગવાનને ચીટકી બેસે. રડવું આ તેને ઉપાય નથી, રડીને ભગવાન પીગળવાને નથી; ભગવાન પથરાને જ છે. કેઈ તમારે બારણે આવીને રડે, રડીને સારું ભજન ગાય તે તમે તેને એકાદ આને આપી દે. આમ કોઈ એકાદ સારૂ ભજન ગાય તેનાથી જ સાચા રસ્તે – તેનાથી સમ્રાટ ન થવાય. ભક્તિ એટલે ભગવાન સાથે ચીટકી બેસવાનું છે. જે રડતે બેસી રહે તેને કદાચ એકાદ અને ભગવાન આપી દે. ભક્તિથી ભગવદ્રુપદવિષ્ણુપદ મેળવવાનું છે. તત્ત્વજ્ઞાનની જે સમસ્યા છે તે સમજીને શંકરાચાર્ય રસ્તે બતાવે છે કે, ભગવૃત્તિનું ભકિતકરણ અને ભાગ્ય વિષયનું વિભૂતિકરણ કરે તે જ સમસ્યા ઉકેલાશે. ગીતાકાર તેથી જ તે વિભૂતિગ સમજાવે છે. શંકરાચાર્ય બરાબર તે જ કહે છે. તેમણે અપ્સરાનાં રૂપમાં ભાગ્ય વિષય સમજાવે છે. અપ્સરા સંદર્યનું પ્રતીક છે તેથી અસરાને દેવતા માન, કારણ તે ભગવાનની ચરણરજમાંથી બનેલી છે, તેથી તે આદરણીય છે – આ વિભૂતિકરણ છે.
આપણે મિજાસથી કહી શકીશું કે, માનવી મનોવિકારોનો ભકિતશાસ્ત્ર અભ્યાસ કરીને જે કહ્યું છે તે વિશ્વમાં કેઈએ કહેલું નથી. વિશ્વમાં બધે ભકિત સમજાવી છે; પણ ડારઃ સર્વ તે આપણે ત્યાંના ભક્તિશાસ્ત્રમાં પૂર્ણતા (Perfection) છે. કૃષ્ણ ભગવાને વિભૂતિવેગ અજબ ઉભે કર્યો છે. આ ઉપનિષદમાં પણ છે તેને સુંદર રીતે ગીતામાં ઉભું કરીને ભકિતશાત્રની પૂર્ણતા (Perfection) દેખાડી છે. ગુરૂ શ્રેષ્ઠ લાગે છે – તેને ભગવાન સમજ. જગતમાં જે જે શ્રેષ્ઠ લાગે છે તેની આસકિત થાય છે, માટે તેને ભગવાન સમજ.
For Private and Personal Use Only
