________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૮
તવજ્ઞાન
પછી તું બુદ્ધિને પૂછીને એક નવો વાદ પકડી નવમાનવવાદી થયે છે. તારા જીવનમાં આ બધા એક એક વૈચારિક પ્રેત થયા છે, તેમને તે બાળ્યા નથી; અને આ પ્રેતમાંથી દુધી છૂટે છે. બુદ્ધિને જીવનમાં સ્થાન છે, પરંતુ બુદ્ધિને કંઈ મર્યાદા છે તે સમજી લેવું જોઈએ. કેવળ બુદ્ધિ ઉપર આધાર ન રાખતાં બીજું જીવન પણ વિકસિત (daveloP) કરવું જોઈએ. બુદ્ધિની મર્યાદા સમજીને જીવન આગળ ધપાવવું જોઈએ, કારણ બુદ્ધિ નબળી છે, દુબળી છે, તેને કંઈ મર્યાદા છે. બુદ્ધિના પ્રકર્ષથી બુદ્ધિ વિકસિત થાય; પણ તેના લીધે તને બીજી જીવનધારા ક્ષુદ્ર લાગશે. તા રા શરીરના બે ભાગ કરીએ તે અર્ધો ભાગ પુષ્ટ છે-એક હાથ, એક પગ ચાલીસ વર્ષનો પુષ્ટ છે, જ્યારે બીજો હાથ અને પગ, ફકત બે દિવસનો દુબળે પાંગળે છે – આ તું દેખાય છે. બુદ્ધિવાદની જોડે બીજું કંઈ પુષ્ટ કરવું જોઈએ તે તે બુદ્ધિને સ્થિર કરે; નહિ તે ગમે તેટલા બુદ્ધિના પ્રકર્ષનો માણસ આધ્યાત્મિક (metaphysical) થવાને નહિ ગણપતિના બે દાંત છે–એક શ્રદ્ધા, અને બીજે મેધાને દાંત છે. શ્રદ્ધાં છેલ્લાં ચાર પ્રશાં... કેવળ બુધ્ધિ નબળી છે તેથી ગણપતિને એક દાંત (બુધ્ધિને) તૂટેલે છે; અને શ્રદ્ધાને દાંત આપે છે. બુદ્ધિથી પ્રભુ પાસે પહોંચાય, અને શેતાન પણ થવાય; બુધ્ધિથી મહાન ભકત થવાય, અને બુદ્ધિથી રાક્ષસ પણ થવાય. તેથી બુદ્ધિ ઉપરાંત બીજી જીવનધારા વિકસિત (4evelop) કરો. આ માણસ નિઃસ્વાર્થી છે, તેને કંઈ જોઈતું નથી, તે મેટા પ્રલેભનેને લાત મારીને બુધ્ધિ જોડે પ્રામાણિક રહે છે, પરંતુ બુધ્ધિની અસ્થિરતાને લીધે તેનું જીવન અસ્થિર અને નિરાશ્યમય થયું છે. આ બધ્ધિક અસ્થિરતાને લીધે માનસિક ભંગ mental collapse) થાય; અને તે માણસને બહુ તકલીફ આપે.
જીવનની સ્થિરતા, બુદ્ધિની સ્થિરતા, તેની જોડે વૃત્તિની સ્થિરતા હોવી જોઈએ. સ્થિર પ્રેમ વગર આંખ ચંચલ રહે. ભગવાન ઉપર સ્થિર પ્રેમ હવે જોઈએ. કુંવારી છોકરીની વૃત્તિ અને નજર સ્થિર ન હોય. ધણી ન મળે ત્યાં સુધી પ્રત્યેક છોકરા તરફ જોયા કરે; પરંતુ તેને ધણી મળી જાય કે તે સ્થિર થાય. જેની વૃત્તિ સ્થિર, જેની બુદ્ધિ સ્થિર થઈ તે સ્થિતપ્રજ્ઞ કહેવાય.
વિધિ એટલે બ્રહ્મા, કર્મયેગી. અને રાતનુણ એટલે શાસક. ઈન્દ્ર-આત્મશાસક. કર્મવેગીઓ અને આત્મશાસકે, તેવી જ રીતે કુબેર એટલે વૈભવવાન. કુબેરની પાસે જીવનનું વિભવ છે. આ ત્રણે જણા જેની સ્તુતિ કરે છે, આવી ભગવતી છે. કર્મયેગીઓ, મનોવૃત્તિનું શાસન કરવાવાળા, અને જીવનવિભાવવાળા જેની સ્તુતિ કરે છે, ઉઠાં સુધી ભણેલા વાણિયાએ આપેલા સટીફીકેટ (certificate) ની આ
For Private and Personal Use Only
