________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' 2. આહારેલ તથા આહારાતા પુદ્ગલો પરિણામ પામ્યા છે ? 3. અનાહારિત તથા જે આહારાશે તે પુદ્ગલો પરિણામ પામ્યા છે ? 4. અનાહારિત તથા આહારાશે નહીં તે પુદ્ગલો પરિણામ પામ્યા છે? હે ગૌતમ ! નૈરયિકોને 1. પહેલા આહાર કરેલા પુદ્ગલો પરિણામને પામ્યા છે. 2. આહારેલા પુદ્ગલો પરિણામ પામ્યા તથા આહારાતા પુદ્ગલો પરિણામ પામે છે. 3. નહીં આહારેલા પુદ્ગલો પરિણામને પામ્યા નથી તથા જે પુદ્ગલો આહારાશે તે પરિણામને પામશે. 4. નહીં આહારેલા પુદ્ગલો પામ્યા નથી તથા નહીં આહારાશે તે પુદ્ગલો પરિણામ પામશે નહીં. સૂત્ર-૧૪ હે ભગવન્! નૈરયિકોને પૂર્વે આહારિત પુદ્ગલો ચય પામ્યા છે? વગેરે પ્રશ્નો કરવા હે ગૌતમ ! જે રીતે પરિણામ પામ્યામાં કહ્યું. તે રીતે ચયને પામ્યામાં ચારે વિકલ્પો કહેવા. એ રીતે ઉપચય, ઉદીરણા, વેદના અને નિર્જરાના ચાર ચાર વિકલ્પો જાણવા. સૂત્ર–૧૫ ગાથા - પરિણત, ચિત, ઉપચિત, ઉદીરિત, વેદિત અને નિર્જિર્ણ એ એક એક પદમાં ચાર પ્રકારના પુદ્ગલો. અર્થાત પ્રશ્ન-ઉત્તરો જાણવા. સૂત્ર-૧૬ ભગવન્! નૈરયિકો કેટલા પુદ્ગલો ભેદે છે? ગૌતમ ! કર્મદ્રવ્ય વર્ગણાને આશ્રીને બે પ્રકારે પુદ્ગલો ભેદે છે - સૂક્ષ્મ, બાદર. ભગવદ્ ! નૈરયિકો કેટલા પુદ્ગલોનો ચય કરે છે ? ગૌતમ ! આહાર દ્રવ્ય વર્ગણા અપેક્ષાએ બે પ્રકારના પુદ્ગલો નો ચય કરે છે, તે આ - સૂક્ષ્મ અને બાદર. એ પ્રમાણે ઉપચયમાં જાણવું. કેટલા પુદ્ગલો ઉદીરે છે ? કર્મ દ્રવ્ય વર્ગણા અપેક્ષાએ બે પ્રકારના - સૂક્ષ્મ અને બાદર. બાકી પદો પણ આ રીતે કહેવા - વેદે છે, નિજેરે છે, અપવર્તન પામ્યા, અપવર્તન પામે છે, અપવર્તન પામશે, સંક્રમાવ્યા, સંક્રમાવે છે, સંક્રમાવશે, નિધત્ત થયા, નિધત્ત થાય છે, નિધત્ત થશે, નિકાચિત થયા, નિકાચિત થાય છે, નિકાચિત થશે. આ સર્વે પદમાં કર્મદ્રવ્ય વર્ગણાનો અધિકાર કરીને આ ગાથા મૂકેલ છે - સૂત્ર-૧૭ | ભેદાયા, ચય પામ્યા, ઉપચય પામ્યા, ઉદીરાયા, વેદાયા, નિર્જરાયા, અપવર્તન-સંક્રમણ-નિધત્તન-નિકાચના ત્રણે કાળમાં કહેવું. સૂત્ર-૧૮ હે ભગવન્! જે પુદ્ગલોને તૈજસ-કાશ્મણપણે ગ્રહણ કરે છે તેને અતીતકાલે કે વર્તમાનકાળે કે ભાવિકાલે ગ્રહણ કરે છે? ગૌતમ! અતીત કે ભાવિ કાળે ગ્રહણ કરતા નથી, વર્તમાનકાળે ગ્રહણ કરે છે. નૈરયિકો તૈજસ-કાશ્મણપણાથી ગૃહીત પુદ્ગલો ઉદીરે તે શું અતીતકાળના કે વર્તમાનના કે આગામી કાળના પુદ્ગલોની ઉદીરણા કરે? - ગૌતમ ! અતીતકાળમાં ગૃહીત પુદ્ગલોને ઉદીરે, વર્તમાન અને ભાવિ કાળના નહીં. એ રીતે વેદે છે, નિર્ભર છે. સૂત્ર-૧૯ 19. ભગવન્! 1. નૈરયિકો જીવપ્રદેશથી ચલિત કર્મ બાંધે કે અચલિત કર્મને બાંધે ? ગૌતમ ! અચલિત કર્મ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 8
