350 Gathanu Stavan

Author(s): Gunhansvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust

Page 46

RoR)
SOOOO
આ જ જીવો ક્યારેક એવા પુષ્ટ કારણો આવી પડે કે જેમાં તે તે દ્રવ્યાદિવિધિ પાળવી શક્ય ન બને, તો ના છુટકે દ્રવ્યાદિ અવિધિઓ આચરે, પણ આ દ્રવ્યાદિ - અવિધિઓ પુષ્ટ કારણસર અને યતનાપૂર્વક પાળી હોવાથી શુદ્ધ અપવાદ રૂપ બને અને એમાં પણ એને લગભગ ઉત્સર્ગની માફક જ પુષ્કળ નિર્જરાની પ્રાપ્તિ
થાય.
આ શુદ્ધ ઉત્સર્ગ અને શુદ્ધ અપવાદ એ બંને અમૃતાનુષ્ઠાન બની રહે છે. દા.ત. માંદગી આવે ત્યારે બેઠા બેઠા પ્રતિક્રમણ કરે, પણ ઉંઘે નહિ..... શક્તિ હોય તો ટેકો આપ્યા વિના પ્રતિક્રમણ કરે..... હવે આમાં ઉભા ઉભા પ્રતિક્રમણ કરવા રૂપી દ્રવ્યવિધિ નથી પાળી, પણ જે કંઈપણ અવિવિધ પાળી છે, તેમાં બરાબર યતના પાળી છે. જરાક પણ પ્રમાદ નથી કર્યો. તો આની બાહ્ય તમામ અવિધિઓ હકીકતમાં તો વિધિ જ છે, અપવાદમાર્ગ જ છે.
એ જ રીતે બીજી વાત વિચારીએ કે નિર્દોષ ગોચરી દુર્લભ હોય, ઘરો ઓછા હોય, અથવા તો માંદગી વગેરેને લીધે અમુક વસ્તુની જરૂર હોય. આવા વખતે સાધુ નિર્દોષ ગોચરીને બદલે અભ્યાહત, ક્રીત વગેરે દોષવાળી વસ્તુ વાપરે. પણ આધાકર્માદિ મોટા દોષો વિના ચાલી શકતું હોવાથી એ દોષો ન સેવે, તો અહીં એણે જે કંઈપણ બાહ્ય અવિવિધ સેવી, એ બધી જ અવિધિ
પરમાર્થથી તો વિધિ જ છે.
આવું દરેક અનુષ્ઠાનમાં વિચારી લેવું.
પણ આવા શુદ્ધ ઉત્સર્ગ અને અપવાદ ઘણા બધા દુર્લભ છે. જેમ વિશ્વમાં કરોડો બાળકો પોતપોતાની સ્કુલની પરીક્ષા આપતા હશે, પણ દરેક વિષયમાં ૧૦૦માંથી ૧૦૦ માર્ક લાવનારા કેટલા? હજી કદાચ ગણિત - વિજ્ઞાનાદિ વિષયમાં ૧૦૦ માર્ક લાવનારા મળી રહે, પણ એ ય હજા૨માં એક વિદ્યાર્થી માંડ મળે .
તો એ જ રીતે શુદ્ધ ઉત્સર્ગ કે શુદ્ધ અપવાદ ૧૦૦ માંથી ૧૦૦ માર્ક લાવવા બરાબર છે, એ ઘણો દુર્લભ છે. પ્રાયઃ દરેક જીવમાં નાના મોટા પ્રમાદાદિ દોષો હોય જ છે. એના કારણે દરેક જીવ ઓછા-વત્તા અંશમાં અવિધિઓ સેવી બેસે છે, અને એ અવિધિ પ્રમાદાદિજન્ય હોવાથી અતિચાર વગેરે દોષરૂપ તો બની જ રહે છે.
આમ માર્ગાનુસારીભાવ હોવા છતાં, ક્રિયાસભાવાદિ આત્મિક ગુણો હોવા છતાં પ્રમાદથી કે રાગ-દ્વેષાદિને પરવશ બનીને દ્રવ્ય-અવિધિ, ક્ષેત્ર- અવિધિ ૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન ૦ (૩૦)
6)
O