Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu . / / zrIvarddhamAna-satya-nIti-harSasUri-jainagranthamAlA naM. 19 // bheTa] aham // [bheTa bAndrakula-tapAgaccha-saMvignazAkhAgraNI jinAgamarahasyavedI suvihita / AcArya zrI vijayaharSasUrIzvara sadgurubhyo namaH // // zrI zrutagharapUrvAcArya praNIta ETERMIRMERIKISTERNMENTEREST // dharmopadeza saMgraha // -:prakAzaka :lavAranIpoLa jaina upAzrayanA sekreTarI zAha vADIlAla mahokamabhAI vakIla-ahamadAbAda. vIra saM. 2486 vi. saM. 2016 ] prati 500 [satya saM. 260 IsvI saM. 1960 Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu Lu
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // AbhAra pradarzana R A pustaka prakAzita karavAmAM savAranIpoLa jaina upAzrayanA jJAna dravyamAthI upAzrayanA TrasTIoe Arthika sahAya ApI che te badala temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. lI. prakAzaka -61-97--7RECI1661 ORRRRRRRRRLS mudraka : paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI, nayana prinTIMga presa, DhIMkavAnI vADI rIcIroDa pula nIce, amadAvAda.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza11311 1-1-1 be bola prAmANika puruSanuM kathana tene upadeza kahevAmAM Ave che A prAmANika puruSo duniyAdArI nA hoya tenuM upadeza kathana nItimAM samAya che. je prAmANika puruSo lokottara che tenuM upadeza kathana dharma-Agama kahevAya che. A Agamavacana eja dharmavacana ane dharmopadeza che. A dharmopadeza Thera Thera zAstramAM guMthAyela che. A grantha koI svataMtra grantha nathI paraMtu judA judA granthomAMthI dharmopadezane lagato jIvana upayogI saMgraha karavAmAM Agyo che. zAstramAM Thera Thera je navanIta verAyela che te navanIta ahiM ekaTuM karavAmAM AvyuM che. jIvanamAM prayANa karanAra sAdhakane eka ja sUkta jIvanano mArgadarzaka bane che. AvA aneka upayogI ko ahaM ApavAmAM AvyAM che. A grantha vyAkhyAna upayogI ane jIvana upayogI paNa che. vAMcaka teno lAbha uThAve te bhAvanA. prakAzaka - 822820 saMgraha
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Samopadeza ___ pRSTha paMkti // 4 // A- R kAmabhogebhyaH janako'nyedya vyatikare bahusovi dvipakSe utphullalocanaH mocitA azuddha kAmabhAgebhyaH bahusAvi dviTpasa utphullalovanaH mAcitA tadustasyai bhUmRtAdyapa vargikA saMgrama apekSya duSkarmakamupakAra mAdavaM jANi ardd janakAjyedyu vyakare suhRdA gharako kuTilAlAcana mAkSaH sahasAtpanna rAjAna lobhasyakasya saitoSA''svAda na mukta prAtaHkAlA zvaka RHEART bhUbhRtAdyapa varNikA saMgrAma gharAkA kuTilAlocanA mokSaH sahasotpanna rAjAnaM lobhakasyaikasya saMtoSA''svAdarja na mukte prAtaHkAlo RECECALCULABOURSS 12 11 30 31 duSkarma nupakAra mArdavaM joNi 22 5 zcake
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // -- azuddhaM tamanyA'yaM sparzanamidipyam vimucyoca jAtuvit dazada samAyAtAH manase yuvayA nApnAti labhyate tatayo cetAnirodanaM nayarAjamanaM zuddhaM tamanyo'nya 34 3 sparzanamindriyam 36 9 10 vimucyoccai jAtucit dazadhA samAyataH mAnase yuvayo prApnoti labhyate tamAyo cetonirodhanaM nayarAjamAnaM pRSTha pakti 36 37 37 40 40 41 42 42 63 43 46 12 8 9 1 2 13 6 7 1 azuddhaM yAsnena dhamavAsanA bhuktyotthiyA duHzIlomibhi dadhye svaguNavaNaka sahasraSu suraH malA buhannad pAnIyAdUrata dinA jataM tatrAnAnyUya zuddhaM yo'nena pRSTha paMkti 48 dharmavAsanA 49 dausthye svaguNa varNaka sahasraSu suraH malA bundhAd pAnIyA dUrata dinArjitaM tatrAnAyya bhuktvotthito 51 2 duHzIlairlobhi 52 mizrauraH * 52 52 54 54 14229 2 60 62 7 99 mg or no no 3 5 57 11 59 12 10 p
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhaM dharmopadeza pRSTha paMkti 62 8 60 11 6 1-99-6-SARKARI 79 14 azuddha cAmbhobhibhi cAmmobhi satyakAra satyakAra maithunAna maithunAt bAlu vAlu strIbhakSya janitotrata janitottama asaMbaddha 25mo zloka bhulathI chapAyo che kamamo karmato stAka azuddha vasatyazana maMgIkRtyazu tatratA kalyANAtha AhavAnAtha zrIhIrIsUreH jagad gurU sammAyatrI pATamahAtsarva zuddha vasatyazana 75 maMgIkRtyAzu 76 tatrato kalyANAya AhebAnAya zrIhorasUte jagadguru 92 lambhayitrI 93 pATamahotsava 94 704 744 sto
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 1 // bhaIm vardhamAna-satya-nIti-harSasari jaina granthamAlA granthAGkaH naM. 19 cAndrakula tapAgacchasaMvignazAkhAgraNI tIrthodAraka AcArya zrI vijayanItisUrIzvarasadgurubhyo namaH zrutadhara pUrvAcArya praNItadharmopadezasaMgrahaH | cidAnaMdasvarUpAya, rUpAtItAyatAyine // paramajyotiSe tasmai namaH zrI paramAtmane // 1 // | pazyanti yogino yasya, svarUpaM dhyAnacakSuSA // dadhAnAH manasaH zuddhi taM stuve paramezvaram // 2 // jantavaH sukhamicchanti nistuSaM tacchive bhavet // taddhyAnAt tanmanaHzuddhayA kaSAyavijayena sA // 3 // sa indriyajayena syAt sadAcArAdasau bhavet // sa jAyate sUpadezAnnRNAM guNanivandhanam // 4 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // KARNAKARSASAKSex asminnasArasaMsAre sarve'pi jantavaH pANinaH nistuSaM sukhamicchanti tatsukhaM ziva mokSe bhavet , sa mokSa: zubhadhyAnAsprApyate, dhyAnaM ca manaHzuddhathA bhavati, sA manaHzuddhiH kaSAyavijayena bhavati, saH kaSAyavijayaH indrijayena syAt , sa indriyajayaH sadAcArAt bhavati asau sadAcAra. guNanibandhanaM nRNAM sadupadezAt jAyate // 1. saMsAre duHkhaM mokSe ca sukhaM tatra tAvat saMsArasvarUpamAhaAdhivyAdhijarAmRtyujvAlAzatasamAkulaH / madIptAGgArakalpo'yaM, saMsAraH sarvadehinAm // 1 // na yujyate tad viduSA, pramAdo'tra manAgapi / kaH pramAdyati bAlo'pi, nizolladhye marusthale 1 // 2 // saMsArAbdhAvihA'nekayonyAvartAkule janaH / durlabhaM mAnuSaM janma, mahAratnamivottamam // 3 // paralokasAdhanena, mAnuSyamapi dehinAm / pAdapo dohadeneva, saphalIbhavati dhruvam // 4 // ApAtamAtramadhurAH, pariNAme'tidAruNAH / zaThavAca ivA'tyantaM, viSayA vizvavazvakAH // 5 // padArthAnAmazeSANAM, saMsArodaravartinAm / *saMyogA viprayogAntAH, patanAntA ivocchyAH // 6 // AyurdhanaM yauvanaM ca, sparddhayeva parasparam / satvaraM gattarANyeva, saMsAre'smin zarIriNAm // 7 // saMsArasyA'sya gatiSu, catasRSvapi jAtucit / nA'styeva sukhalezo'pi, svAdu nIraM marAviva // 8 // * saMyogaH syurviyogAntAH saM 1 // + aya zlokaH pA. pustake na dRzyate // 1 jantoH /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 3 // maMgraha tathAhi kSetradoSeNa, paramApArmikairapi / mithazcA''klizyamAnAnAM, nArakANAM kutaH mukham // 9 // zItavAtAtapAmbhobhirvadhavandhakSudAdibhiH / vividhaM vAdhyamAnAnAM, tirazcAmapi kiM sukham ? // 10 // garbhavAsajanivyAdhi-jarAdAridyamRtyujaiH / kroDIkaptAnAmasukhairmanuSyANAM kutaH sukham 1 // 11 // anyo'nyamatsarAmarSakalahacyavanA'sukhaiH / mukhalezo'pi naivA'sti, kadAcit ghusadAmapi / / 12 / / ajJAnAJjanmino bhUyo, bhUyaH saMsArasammukham / athApi parisarpanti, nIcAbhimukhamambuvat // 13 // tad bhavyAzcetanAvato, nijenA'nena janmanA / mA poSayata saMsAraM, dugdheneva bhujaGgamam // 14 // saMsAravAsanaM duHkhaM, vicArya tadanekadhA / sarvAtmanA'pi mokSAya, yatacaM he vivekinaH! // 15 // garbhavAsabhavaM duHkhaM, narakA'sukhasannibham / saMsAravanna mokSe'sti, jIvAnAM hanta ! jAnucit // 16 // ghaTImadhyAkRSyamANanArakArtisahodarA / neha prasavajanmA'pi, jAyate jAtu vedanA // 17 // bahirantaHparikSiptazalyatulyA bhavanti ca / nA''dhayo vyAdhayo nApi, tatra bAdhAnivandhanam // 18 // agradUtI kRtAntasya, tejaHsarvasvataskarI / parAdhInatvajananI, na jarA tatra sarvathA // 19 // sajAyate nArakikatiryagnRdhusadAmiva / na tatra maraNaM bhUyo, bhavabhramaNakAraNam // 20 // kintu tatra mahAnandaM, sukhamadvaitamavyayam / rUpaM ca zAzvataM jyotiH, kevalAlokabhAskaram // 21 // 1 aGkasthApitAnAm /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44449 *36*% 2. dhyAnasvarUpaM sa ca mokSaH dhyAnAt samprApyate ato dhyAna svarUpamAha - durantaduHkhaparamparAnimittamArttaraudradhyAnadvayaM parityajya samagra zreyaH paramparAhetubhUte dharmadhyAnazukladhyAnarUpe zubhadhyAne mano vidheyaM yataH + aTTeNaM tiriyagaI, ruddajjhANeNa gammae nirayaM / dhammeNa devaloe, siddhigaI sukajhANeNaM // 1 // tallakSaNaM yathA - saddAi visayagiddho, saddhammaparaM muddo pamAyaparo / jiNamayamaNavikkhaMto, vaha ami jhAmi // 2 // paravasaNaM abhinidiya, niravikkho nirao niraNutAvo / harisijaha kayapAvo, rudajjhANovagaya citto // 3 // jiNasAhUguNa kittaNapasaMsaNA dANaviNa saMpuSNo / suasIlasaMyamarao, dhammajjhANI muNeyavtro || 4 || aha khaMtimaddavajavamusIo jiNamapapahANAo / AlaMbaNehiM jehiM, sukajjhAgaM samAruhaH // 5 // caturdhA tu zubha dhyAnaM, piNDasthAdivibhedataH / nizchadyasAmyasaMbhUtaM, bhava + Arsena tiryaggatiH raudradhyAnena gacchati narakam / dharmeNa devaloke, siddhigatiH zukladhyAnena // 2 // zabdAdiviSayagRddhaH saddharbhaparAGmukhaH pramAdaparaH / jinamatamanapekSamANo vartate ArteM dhyAne // 3 // paravyasanamabhinandayitA nirapekSo nirdayoM niranutApaH / hRSyati kRtapApo raudradhyAnopagatacittaH // 4 // jinasAdhuguNotkIrtanaprazasanaH dAnavinayasaMpUrNaH / zrutazIlasaMyamarataH dharmadhyAnI jJAtavyaH || 5 || atha kSAntimArdavArjavamuktayo jinamate pradhAnAH / AlambanaiyaH zukladhyAnaM samArohati // 6 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza 11411 koTirospaham // 5 // yataH - jhANaM caunvihaM hoi, tattha piMDatthayaM payatthaM ca / rUvatthaM rUvAIya, eesimimaM ca vakkhANaM // 6 // dehatthaM gayakammaM, caMdAbhaM nANiNaM viU jattha / paramesarIyaM appaM, picchai taM hoi piMDatthaM // 7 // mantakkharANi sArIra umapatte citae jattha / jogI gurUvaesA, payatthamiha vuccara taM tu // 8 // paNatIsa sola chappaNa, cau dugamegaM ca jAva jhAha / parameTThivAyayANaM, annaM ca gurUvaeseNaM // 9 // tatra paJcaparameSThipadaiH 35, arihaMta siddhaAyariya uvajjhAyasAhu 16, arihaMtasiddha 6, asiAusA 5, arihaMta 4, siddha 2, a0 1, athavA OM, tatra akAro lakSayojanapramANaH suvarNA mRta bhAvI svabhAvastho dhyeyaH, OMkAraH kAJcanAbho lokAlokapramANaH vidyAsahasrasthAnaM sarvadevapUjyaH sarvazAntikaraH paJcaparameSThiprathamAkSarasaMbhavaH sarvadA dhyeyaH, jaM puNa sapADiheraM, samusaraNatthaM jiNaM paramanANiM / paDimAisamAroviya, jhAya taM hoi ruvatthaM // 10 // jaM paramAnaMdamayaM paramappANaM niraMjaNaM siddhaM / jhAe paramayogI, rubAIyaM tamiha jhANaM // 11 // dhyAnaM vidhitsatA jJeyaM, dhyAtA dhyeyaM tathA phalam / siddhayanti na hi sAmagrI, vinA kAryANi karhicit // 12 // indriyaiH * dhyAnaM caturvidhaM bhavati, tatra piNDasthaM ca / rUpasthaM rUpAtItaM eteSAmidaM ca vyAkhyAnam // 8 // dehasthaM gatakarmANaM candrAbhaM jJAninaM vidvAn yatra / paramaizvaryamAtmAnaM prekSate tadbhavati piNDastham // 9 // mantrAkSarANi zArIrapadmapatreSu cintayedyatra / yogI gurUpadezAt padasthamihocyate tu || 10 || pazcatriMzataM SoDazaST paJca catvAri dve ekaM ca yAvaSdhyAyata / parameSThivAcakAnAmanyacca gurUpadezena // 11 // yatpunaH sapratihArye samavasaraNasthaM jinaM paramajJAninam / pratimAdisamAropitaM dhyAyati tadbhavati rUpastham // 12 // yatparamAnandamayaM paramAtmAnaM niraMjanaM siddham / dhyAyati paramayogI, rUpAtItaM tadiha dhyAnam // 13 // saMgraha
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // samamAkRSya, viSayebhyaH svamAnasam / dharmadhyAnakRte tasmAnmanaH kurvIta nizcalam // 13 // virataH kAmabhAgebhyaH, svazarIrespi niHspRhaH / saMvegada nirmamaH, sarvatra samatAM bhayet // 14 // sumeruriva niSkampaH zazIvAnandadAyakaH / samIra iva nissaGgaH sudhIrdhyAtA prazasyate // 15 // AtmanazcinmayaM rUpaM parabrahmaikatAM gatam / svadehasthaM sadA dhyeyaM, sudhiyopAdhivarjitam // 16 // nivezya hRdayAmbhoje, padAni parameSThinAm / tadvarNaM layalInAtmA, dhyAyetAnandameduraH // 17 // arhantaM karmanirmuktaM, kevaLa jJAnabhAskaram / AsInaM samavasRtau prAtihAryavirAjitam // 18 // dhyAnAlambanatAM nItvA'thavA mUrtI - jine zituH / manasaH sthiratAM kuryAnirvikalpaM samAdhimAn ||19|| krameNAbhyAsayogena, samyagyogavidagraNIH / saMdhyAyetparamAsmAnaM, nirAkaraM niraJjanam || 20 || macchannapApmanaH zuddhirihAdhivyAdhinirgamaH / paratra paramaizvarye, padasthadhyAnasiddhitaH // 21 // atItAnAgatArthAnAM veditA'STasamRddhayaH / vindunAdavapuHzuddhiH, piNDasthadhyAnayogataH // 22 // rUpasthadhyAnalI - nAtmA, kliSTakarmakSayAt zamI / labhate kevalajJAnaM, prANI puNyADhayabhUpavat || 23 || rUpAtItapadaM dhyAyanniSkaSAyo vikalpa - muk / dhyAtA rUpavinirmuktazcidAnandamayo bhavet / / 24 / / tathA subhAva keNApyetatsthAnakaM kurvatA pramAdaparihArArthaM rAgadveSaparihArarUpaM bahuzo'pi sAmAyikatrataM vidheyaM yataH - * jIvo pamAyabahulo, bahusAvi ya bahuvihesu atthesu / eeNa kAraNaM, bahuso sAmAiyaM kuJja / / 25 / / jo samo savvabhUesu, tasesu thAvaresu a / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevali* jIvaH pramAdabahulo bahuzo'pica bahubiheSvartheSu / etena kAraNena bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 26 // yaH samaH sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca / tasya sAmAyikaM bhavati iti kevalibhASitam // 26 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza 11611 bhAsiyaM / / 26 / / janmalakSavratairuyairyannaiva kSIyate kvacit / manaH zamarase lagnaM, tatkarma kSapayetkSaNAt // 27 // zuklalezyA - vizuddhAtmA, zubhadhyAnasamAdhimAn / labhate tIrtha kRlakSmIM, harivAhanabhUpavat // 28 // dhyAnopariharivAhana nRpakathA zrIsAketapure puNyanRpo'bhUddharivAhanaH / vivasvAniva tejasvI, saccakrAnandimaNDalaH // 29 // yuvarAjo'bhavanmeghavAhanastasya sodaraH / viduSAM vidviSAM cakre, sa vIraH sarvadAdaram // 30 // nAnAkIDArasAsvAdavivazAtmA vizAMpatiH / pramAdaparavAn dharmaM, na karotyarhato ditam // 31 // yataH - * AssamohanA, thaMbhA kohA pamAya kiviNattA / bhayasogA annANA, vakkhevakuUhalAramaNA // 32 // eehiM kAraNehiM, laDUNa dullarhapi maNuattaM / na lahai suI hiyakariM, saMsAruttAriNi jIvo // 33 // tatrAnyadA caturjJAnI, bhavyAmbhoruhabhAskaraH / zIlabhadrAhvayaH sUrizvaraH samavAsarat // 34 // yuvarAjastamAnantuM vinItaH samupAgamat / sa bhAddhazreSThisAmantavyavahAripuraskRtaH || 35 || nirmAya dvAdazAvarttavandanAM vidhinA puraH | gurustasyopaviSTasya yAvaddhamai prakAzayet 1 vidvatpakSe zazvadAdaraM dviTpakSa nityaM bhayaM. * Alasya 1 mohaH 2 avajJA 3 snambhaH 4 kodha: 5 pramAdaH 6 kRpaNatvam 7 / bhayaM 8 zokaH 9 ajJAnaM 10 vyAkSapaH 19 kutUhalaM 12 ramaNam 13 // 32 // etaiH kAraNairladhvA'pi sudurlabhaM manujatvam / na zrutiM hitakarI saMsArocAriNIM jIvaH // 33 // saMgraha
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||8|| / / 36 / / bhavitavyatayA tAvannarendro vAjikelaye / vrajaMstatrAgato'zrauSIdviraM teSAM sudhAzravAm || 37 // vAjikrIDAM parityajya, vismitAtmA narezvaraH / tatrAgatya padAmbhojaM, vavande vande vinayI guroH || 38 // yataH - vinayaM rAjaputrebhyaH, paNDitebhyaH subhASitam / anRtaM dyUtakArebhyaH, strIbhyaH zikSecca kaitavam // 39 // pratidhvanividhAyinyA, sudhAsodarayA girA / tadagre vidadhe dharmadezanAM zrIgurustadA // 40 // AryadezakularUpabalAyurbuddhibandhuramavApya narastvam / dharmakarma na karoti naDo yaH potamujjhati payodhigataH san // 41 // vanavaibhava, cintAtureNa sukRtaM na kRtaM kadAcit / vaivAhika vyatikarAkulitasya tasya, no pANipIDanavidhiH smRtimAjagAma / / 42 // Adityasya gatAgataira rahaH saMkSIyate jIvitaM, vyApAraibaihubhArakarmagurubhi kAlo na vijJAyate / dRSTvA janmajarAvipattimaraNaM trAsazca, notpadmate, pItvA mohamayIM pramAdamadirA munmattabhUtaM jagat // 43 // viSayAH paJca nidrAzca catasro vikathAstathA / kaSAyAH SoDaza dvedhA, madyaM ceti jinoditaiH // 44 // dvArairdvAtriMzatotsiktaM, pramAdaM hanti yo ripum / so'tra magadhavezyeva, labhate vijayadhvajam / / 45 / / yugmaM / abhUdrAjagRhe puNyalakSmIlIlAgRhe pure / vezyA magadhasenAkhyA, vikhyAtA rUpasaMpadA ||46 || anyA vijJAnanRtyAdikalAnAM kula mandiram | surendrasundarItulyA, nAmnA magadhasundarI // 47 // parasparaM tayo rUpasaundaryAkharvagarvayoH / nijAnekakalAbhyAse, vivAdo'bhUddivAnizam // 48 // tato bhUpAdibhiH proce, tayordarpAbhibhUtayoH / darzayatAM kalAM svAM svAM, saMsadaH
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgraha purato'dhanA // 49 // tato magadhasenA svaM, gItanRtyAdikauzalam / saMsado'darzayattasyA, vismayo nAmavatparam // 50 // dhrmopdesh||9|| sarvAnAdbhutasaubhAgyA, kalAM darzayituM nijAm / rAmaNDapamAyAsIttato magadhasundarI // 51 // ratnasvarNAcalaGkArasphArodAravapuHzriyam / utphullalocanaH kasko, nApazyadvismayena tAm ? // 52 // viSamizramahAmUci-saMyutAya tu tadbhuvi / kaNikAradvapuSpANi, nyagmukhAni durAzayA / / 53 // kalikAH sahakAraNAM, teSAmupari sarvataH / mocitA guruNA svena, tayA magadhasenayA // 54 // vimucya karNikArANi, saurabhyanibhRtAnyapi / patantIM bhramaraNiM, pratyAmrakalikotkaram // 55 // mAtA magadhasundaryA, vidagdhA''valimaNDanam / nidhAya kathayAmAsa, gItamadhyena tadyathA // 56 // bhramarAH karNikArANi, darataH surabhINyapi / vimucya sahakArANAM, maJjarI samupAsate // 57 / / arthataH tribhirvizeSakam / / vijJAya tadabhiprAya, | sA'pi vkroktikovidaa| apamattatayA tAni, parityajyAkhilAnyapi / / 58 // sRjantI caraNanyAsaM, gItanRtyakalA nijAm / adarzayattayA tatra, dakSA magadhasundarI // 59 // amandAnandanispanda-mannA rAjAdayo yathA / hemamANikyaratnAni, hai| tadustasyai yathocitam / / 60 // tribhirvizeSakaM // kalAvatISu sarvAsu, tathA paNyAGganAsvasau / chatracAmarasaMyuktAM, lebhe jayapatA kikAm // 61 // loke magadhasenA tu, bhUmRtAdhapamAnitA / svanATyaguruNA sAkaM, lebhe sarvatra lAghavam // 62 // evaM yaH puNyakAryeSu, na pramAdaM sRjejanaH / so'bhISTAM labhate siddhi, sukhasaMbhArazAlinIm // 63 // nizamyeti guroH pArzve, saMvegarasasAgaraH / zizrAya saMyama rAjA, nijAntaHpurasaMyutaH // 64 // yuvarAjastato rAjye'bhiSiktaH scivaadibhiH| rAjendralakSaNazreNilakSito meghavAhanaH // 65 // naravAhanarAjarSi, vanditvA meghavAhanaH / saddarzanasakhaM bhAddhadharmamArgamaziniyat // 66 // 1 jhavu-Tapaka. SONOMOUSCUCUCHER NAGARIHARANA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 10 // adhItya dvAdazAni, rAjarSistatvavid guroH / zrImadrAvyamunIndrasya, samipe zrutavAniti // 67 // viMzatisthAnakAnyeva, tIrthakRtpadasaMpadaH / AzrayA (vA) munimiH khyAtA, dviktimayAtmanaH // 68 // teSu prayodazasthAne, zumadhyAnaM nirantaram / vidheyaM zrImatA sampaga, sAmyavAsitacetasA // 69 // ruvA yogI kaSAyaprasaramatibalAnindriyAzvAbhiyamya, tyaktvA vyAsaGgamanyaM paramasukhapadamAptaye bddhbuddhiH| kRtvA cittaM sthiraM svaM zamarasakalitaM satvamAlambya gAda, dhyAnaM dhyAtuM yateta pratidinamamalaM zuddhadharmA munIndrAH // 7 // Atmanyeva mano niyujya viSayadvArANi sarvAtmanA, yogena prati ruddhaya zuddhapati punaryogIzvaraH ko'pi yaH / tasya syAdamanaskatAparicayAt paJcendriyasyApyaho, spaSTAnindriyatA manaH sthirataraM tattvAvabodhodayaH // 71 // dhyAnAbhyAsAdviSayavimukhodbhUtasAmyopayuktAdAtmArAmastadanu tanute zAzvataM svasya tejH|| tasya jJAna prabhavati viSaM vyAdhayo vA na jantoH, dehemuktaH sa bhavati tataH ko'pi kokottarazrIH / / 72 // ityAkarNya gurorvAcaM, sthAnaM kurvastrayodazam / apramattaH zubhadhyAnaM, vidadhe sarvadApi saH // 73 / / niSkaSAyamanA maunI, | nispRhaikaziromaNiH / sarvasaGgavimuktAtmA, kAyotsargAsano'nizam // 74 // zuklalezyAnvito yogI, sukhaduHkhasamAzrayaH / / dAihApi paramAnandagikAmanvabhUdasau // 75 // anyadA tridazasthAmI, prazaMsAM tasya nimame / akSobhyo'yaM muniAnAnnUna hai| nAkizatairapi / / 76 / / paulomI bhuvamAyAtA'zraddadhAnA harervacaH / tato devAGganAvRnda, mohasainyamivotkaTam / / 77 / / gIta. nRtyakalAkeliM, darzayadarzanamiyam / AviSkRtya munestasya, puraH sphuradurudhuti // 79 // SaNmAsI kSobhayAmAsa, svAnopA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmo desh||1|| HOCACARALIK | aprkaashnaiH| duSprApairdehinAmalpasattvAnAM ca pahAvahaiH // 79 // tribhirvizeSakaM // nAsAgranyastanetrasya, na paraM tasya hU~| sanmuneH / kSaNamAtramapi svAntaM, kSobhamApa mAnagapi // 80 / / indrAgramahiSo prAdurbhUya bhUyaH svazaktitaH / tato rAjarSimA || saMgraha namya, yayau ghAma sudhAbhujAm // 81 // svasattIkRtya tIrthezarma zarmAdbhutaM ttH| sanatkumAre devo'bhUt, rAjarSirvAsavopamaH // 82 // tatazcyuto videhoroM, kalpanAkalpapAdapaH / bhAvI jinezvaraH zrImAn , rAjA zrIharivAhanaH // 83 // nirjarAyA nimitteSu, samatA syAd garIyasI / yayA muhuttamAtreNa, janturyAti pavitratAm // 84 // yataH-praNihanti kSaNAdena, sAmyamAlambya karma tat / yatra hanyAnarastIvatapasA janmako TibhiH // 85 // zrutveti vRttaM harivAhanasya, samyaka zumadhyAnaphalojjvalasya | tIrthakarazrIsukhasAdhaneSu, padeSu ceto ramayatvamISu / / 86 // iti harivAhananRpakathAnakaM // __ manaH zuddhisvarUpam tadhyAnaM manasaH zuddhayA bhavati manasaH zuddhaH svarUpamAhamanaHkSapAcaro bhrAmya-apazaku nikurshH| prapAtayati saMsArAvartagarne jagatrayIm // 1 // tapyamAnAMstapo muktau, gantukAmAn zarIriNaH / vAtyeva taralaM cetaH, kSipantyanyatra kutracit // 2 // anirudamanaskaH san , yogazraddhA dadhAti yH| paddhayAM jigamiSuma, sa pariva hasyate // 3 // sAla kA vistAra kAcit // 2 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 12 // manorodhe nirudhyante, karmANyapi samantataH / aniruddhamanaskasya, prasaranti hi tAnyapi // 4 // manaH kapirayaM vizva- paribhramaNalampaTaH / niyantraNIyo yatnena, muktimicchubhirAtmanaH // 5 // dIpikA khalvanirvANA, nirvANapathadarzinI / ekaiva manasaH zuddhiH samAnAtA manISibhiH // 6 // u0- jJAne dhyAne dAne, mAne maune sadodyato bhavatu / yadi nirmalaM na cittaM tadA hutaM bhasmani samagram // 1 // satyAM hi manasaH zuddha, santya santo'pi yadguNAH / santo'pyasatyAM no santi, saiva kAryA budhaistataH // 7 // zuddhivibhrANA, ye tapasyanti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te, titIrSanti mahArNavam // 8 // tapasvino manaH zuddhi vinAbhUtasya sarvathA / dhyAnaM khalu mudhA cakSu-vikalasyetra darpaNaH // 9 // tadavazyaM manaHzuddhiH, kartavyA siddhimicchatA / tapaH zrutayamamAyaiH, kimanyaiH kAyadaNDanaiH // 10 // jayasenAprabandhaH et jayasenAyAH prabandho'bhidhIyate - uJjayinyAM saMgramaH zUro nRpo'bhUt / tatra vRSabhazreSTho / tasya kalatraM jayasenA samyaktvaguNaviziSTA patyanugA'bhavat / paraM vandhyatvadoSAnvitA / sA svAminaM pratyekadA prAha - "svAmin santAnArtha vivAdaM kuru / putraM vinA nau kulaM na zobhate / yaduktam
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||13|| ************ " yatra no svajanasaMgatiruccairyatra no laghulaghUni zizUni / yatra nAsti guNagauravacintA, hanta tAnyapi gRhANyagRhANi // 1 / " zreSThinA bhaNitaM-"bho bhadre! tvayoktaM satyaM, paraM viSayAdisukhanirapekSaM maccittaM vrtte"| tayoktaM-'svAmin ! santA. nArtha na duSTamidaM / tataH zreSThI maunaM kRtvA sthitaH / tayA kasyacidibhyasya kanyAM guNasundarIM yAcayitvA pariNAyitaH / tataH zanairjayasenA sapalyA sarva gRhabhAramAropya svayaM dharmAbhimukhI jAtA / krameNa guNasundaryAH putro'bhUta / ekadA / zriyayA nijAM sutAM pratyuktaM-'bhoH putri! tava sukhamasti ? guNasundaryA proktaM--'he mAtaH! sapalyupari mAM datvA kiM saukhyaM pRSTasi ? prathamaM muMDanaM kRtvA pazcAnnakSatraM pRSThasi, jalaM pItvA gRhaM ca / mameSanmAtramapi saukhyaM nAsti / mama miyo'pi sapalyA rakto'sti' / bandhuzriyoktaM--"he vatse ! rAgeNa kalayA ca tayA yadi vRddho'sau vAhyate tadA'parasya kiM ? / yaduktam vAyunA yatra nIyante kuarAH ssssttihaaynaaH| gAvastatra na gaNyante mazakeSu ca kA kathA // 1 // tathApi he putri! tvaM svasthA bhava / tvatsapatnIvinAzopAyaM kariSye / tvaM bhartugRhe vraja"tata ekadA bhikSArthamAgataM rudramRtimiva sAtizayaM kApAlikaM dRSTvA svakAryakaraNAyAnekarasayutAnaM dattaM tasmai / yata:-- kAryArthI bhajate loko na kazcit kasya cit miyaH / vatsaH kSIrakSayaM dRSTvA parityajati mAtaram // 1 // so'pi nityaM bhikSArthameti / sA navanavAM bhikSAM dadAti / ekadA pratyupakArAya tAmAha-'he mAtaryattava kArya ** **
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112311 syAttatkathaya, yathAhaM karomi / tayA sagadgadakaNThaM putrIduHkhaM kathitaM / tacchravAha yogI - "he mAtarjayasenAM maMtreNa hatvA madbhaginIM sukhinIM na karomi tadAgni pravizAmi " / iti sandhAM kRtvA smasAne gataH / tatacaturdazyAM pretavane ekaM mRtakamA pUjayitvA vaitAlI vidyAjApena tena tacchave vetAlI pratyakSIkRtA / sA taM pratyAha- 'he yogIn ! yatkArya tatsamAdiza' / tenoktaM-- 'he mahAvidye ! jayasenAM mAraya' / tatheti svIkRtya tatsamIpe samAgatya yAvadvilokayati tAvattAM samyaktvasthiracittAM kAyotsargasthAM dRSTvA sA vetAlI dharmamahimnA vigatAmarSA tAM pradakSiNIkRtya vyAghuTya vane gatA / tAM vikarAlAM dRSTvA yogI bhayena palAyitaH / tenAnyedyu : dvitIyavAraM preritApi tasyAM virUpaM kartumakSamATTATTahAsa suktvA gatA / evaM vAratrayamabhUt / caturthavelAyAM nijAvasAnabhayena yogInoktaM- 'bho devi ! dvayormadhye yA duSTA tAM zIghraM mAraya' / tato devagurubhaktAM jayasenAM vimucya kAyacintArthamutthitAM tAM pramAdinIM guNasundarIM khaGgena vinAzya sAdhakAjJayA sA svasthAne gatA / tato jayasenA kAyotsargaM samApya bahirAgatA tAM sapatnIM tathAbhUtAM vIkSya cintayatisma -- ' aho pUrvakarmato me eSa kalaMkaH samAyAtaH' / evaM vicintyopadravakSayArthaM punaH smaraNaM cakAra / itaH pratyUSe rajanyAM kiM vRttamiti gaveSaNArtha - sukA bandhuzrIH putrIgRhe samAgatA / putrI kAlakRtAM dRSTvA putkAraM kRtvA nRpaM pratyAha-- 'he rAjan ! mama sutA jayasenayA sapatnIti matsareNa hatA / tato rAjJA ruSTenAkAritA / pRSTA satI yAvanna vadati tAvacchAsana devyA preryamANo yogI nagaramadhye vadan rAjasaMsadi sahasA svakIyaM raudrarUpaM prakaTIkRtya prAha-- ' niSkalaMkAM jayasenAM muktvA samatsarA guNasundarI mayA nihatA 'ityuktvA sarve strarUpaM proktam / devatayA sA puSpAdibhiH pUjitA / bandhuzrIrnagarAbhighATitA / tato rAjJA jayasenAM ++++++++
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza pratyuktaM--'bhoH sAdhi! bada, jagatsu ko dharmaH zreSThaH? sA prAha--"jainAte sarve'pyekAntinaH syAdvAdarAddhAntAjJAna nyAyyAH, bhudosskssittvaat"| iti zrutvA punarnRpaH papacha--'he zIlasugandhe! gaMgApayAgAditIrtheSu madhye kiM tIrtha tAraka ?' sA mAha-- 'he nRpa ! aSTaSaSTitIrthAni loke santi, tAni na svAtmadharmasamarthakAni / tIrtha tvekaH siddhAcala eva / yatra girau kArtika zuklapUrNimAdine drAviDavAlikhilau dazakoTimunibhiH saha muktiM gtau| phAlguna zukla dazamIdine namivinamyAkhyau dvikoTimunibhiH saha siddhau / phAlgunazuklASTamIdine zrIyugAdidevaH navanavatipUrvavArAn yAvadatra samAgAt / zrIzAntijinenAtra cAturmAsakaM kRtaM / tadA saptadazakoTinarA muniliGgena tathA gRhiliGgena siddhAH / tathA ca dvitIyajina hastadIkSitasAdhavaH pazcanavatisahasramitA atra varSAkAle sthitAH / teSu madhye kArtikazuklapUrNimAdine dazasahasramitAH kevalaM prApya siddhAH AzvinazuklarAkAyAM paJca pANDavA viMzatikoTivratibhiH saha siddhaaH| phAlgunazuklatrayodazIdine zAmbapradyumnakumArI sArvatrikoTimunibhiH saha siddhau // zrI kAlasa(kAlika)muniH sahasrasaMyamibhiH saha siddhH| zrIsubhadramuniHhai saptazatayatibhiH saha siddhaH zrIrAmacandraH paccakoTibhiH saha, zrIrAmabhrAtA bharatastrikoTibhiH saha, zrIvasudevasya dvAsaptatisahasrakhimadhye paJcatrizitsahanastriyaH siddhagirau muktiM gatA / / saptatrizatsahasrastriyo'nyatra siddhi mApuH / devakIrohiNyau tu AgAmikAle jinatvaM praapsytH| sukozalarSiAghIkRtopasargeNa paMgulagirau siddhaH / ityAdyanantasAdhavo'tra siddhAH setsyanti ca / tathA zrIcatrapUrNimAdinetra girau zrIpuMDarIkagaNabhRt paJcakoTimunibhiH saha siddhH| ato he nRpa ! samastatIrthayAtrAphalaM sakRt zatrujayatIrthe dRSTe syAt" / iti zrutvA nRpAdayaH sarve'pi zrIjinazAsanadharma zrIsiddhAcalaM tIrtha HARELUGU
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 16 // ca svIcakruH / tato rAjJA sA samahaM gRhe preSitA / krameNa pravrajyAM saMgRha sA varNanIyapadamavApa / syAhAdarAddhAntavicAracetAH, kudrshnaashNsnmuktraagaa| jayAdisenA manasaH prazastyA, krameNa sAnantasukhaM samApa // 1 // krodhavijayaH sA manaHzuddhiH kaSAyavijayena bhavati, te ca kaSAyAH catvAraH santi tatrAdau-krodhasvarUpamAhasyuH kaSAyAH krodhamAna-mAyAlomAH zarIriNAm / caturvidhAste pratyeka, bhedaiH sNjvlnaadibhiH||1|| pakSaM saMjvalanaH pratyA-khyAno mAsacatuSTayam / apratyAkhyAnako varSa, janmAnantAnubandhakaH / / 2 / / vItarAgayatizrAddha-samyagdRSTitvaghAtakAH / te devatva-manuSyatva-tiryaktvanarakapradAH // 3 // tatropatApakaH krodhaH, krodho vairasya kAraNam / durgavartanIkrodhaH krodhaH zamamukhArgalA // 4 // utpadyamAnaH prathama, dahatyeva svamAzrayam / krodhaH kRzAnuvatpazcAdanyaM dahati vA na vA // 5 // A0-ajitaM pUrvakoTyA yd-vrssttbhiruunyaa| tapastat tatkSaNAdeva, dahati krodhpaavkH||6|| zamarUpaM paya: prAjya-puNyasaMbhArasaMcitam / amarSeviSasaMparkA-dasevyaM tatkSaNAd bhavet // 7 // cAritracitraracanA, vicitraguNadhoraNIm / samutsarpana kroSadhUmaH, zyAmalIkurutetarAm // 8 // yo vairAgyazamIpatra-puTaiH samaraso'rjitaH / zAkapatrapuTAbhena, krodheno KEECHESTRACT
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza-da // 17 // tsacyate sa kim // 9 // prabardhamAnaH krodho'yaM, kimakArya karoti n| ajJe hi dvArakA dvaipA-yanakrodhAnale samita // 10 // krubhyataH kAryasidviryA, na sA krodhanibandhanA / janmAntarArjito svi-karmaNaH khalu tatphalam // 11 // svasya lokadayocchityai, nAzAya svaparArthayoH / dhigaho! dadhati krodha, zarIreSu zarIriNaH / 12 // krodhAndhAH pazya nighnanti, pitaraM mAtaraM gurum / muhRdaM sodaraM dArA-nAtmAnamapi nighRNAH // 13 // krodhavAstadadvAya, zamanAya zubhAtmabhiH / zrayaNIyA kSamabaika, saMyamArAmasAraNiH // 14 // A0-apakArijane kopo niroddhaM zakyate katham / zakyate satvamAhAtmyAd-yadvA bhAvanayA'nayA // 15 // aGgI-|* kRtyAtmanaH pApaM, po mAM bAdhitumicchati / svakarmanihi(ha)tAyAsme, kaH kupyed bAlizo'pi san // 16 // prakupyAmyapakAribhya-iti cedAzayastava / tat kiM na kupyasi svasya, karmaNe duHkhahetave // 17 / / apekSya loSTakSeptAraM, loSTaM dazati mnnddlH| mRgAriH zaramaprekSya, zarakSeptAramRcchati // 18 // yaH paraH preritaH krure-mA kupyati karmabhiH / tAnyupekSya pare krudhyan , kiM bhaye bhssnnbhiym||19|| zrUyate zrImahAvIraH, kSAntyai mleccheSu jagmivAn / ayatnenAgatAM dhAnti, voDhuM kimiva necchasi // 20 // trailokyapralayatrANa-kSamAzcedAzritAH kSamAm / kadalItulyasattvasya, kSamA tavana kiM kssmaa!||21|| tathA kiM nAkRthAH pUNya, yathA ko'pina bAdhate ? / svapramAdamidAnIM tu, zocamakIkuru kSamAm // 22 // krodhAndhasya munezcaNDa-caNDAlasya ca naantrm| tasmAt krodhaM parityajya, bhajojjvaladhiyAM padam // 23 // maharSiH krodhasaMyukto-niSkrodhaH kUragaDDukaH / RSi muktvA devatAbhi-rvavande kUragaiDuka: 24 // aruntudaivacaHzastra-studhamAno vicintayet / cet tathyametat kA kopo-'tha mithyonmattabhASitam // 25 // vadhAyo
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 18 // pasthite'nyasmin, hased vismitamAnasaH / vadhe matkarmasaMsAdhye, vRthA nRtyati bAlizaH ||25|| nihantumudyate dhyAye - dAyuSaH kSaya eSa naH / tadasau nirbhayaH pApAt karoti mRtamAraNam // 27 // sarvapuruSArthacaure, kope kopo na cet tava / dhik tvAM svalpAparAdhe'pi pare kopaparAyaNam // 28 // sarvendriyaglAnikaraM vijetuM, kopaM prasarpantamivograsarpam / vidyAM sudhIrjAGgulikImivAna-vadyAM kSamAM saMtatamAdriyeta ||29|| krodhopari raviprakathA sau krodhadavAnalo'GginAM, prajvAlayatyadbhutapuNyakAnanam / Asevito yaH svaparopatApakRt bhavedihAmutra ca sUravipravat // 1 // zrIvasantapure rAjA, babhUva kanakaprabhaH / sarvAdhikArI sarveSTaH suyazAstatpurohitaH // 1 // surastasya suto'tyantakopanaH kalahapriyaH / yo'gnivat prajvalanneva nityaM tiSThani duSTadhIH || 2 || pitari svate'nyedyuH, kopanatvena tatsutam / muktvA purohitapade, bhUbhujA'nyo nivezitaH / / 3 / / tataH sa dveSamApana stacchidrANi gaveSayan / nAnAvyApAdanopAyAMstatra bhUpe vyacintayat // 4 // dohanAvasare'nyedyu -- lettayA taM jaghAna gauH / tena mammahitA sA tu barAkI mUrcchitA mRtA // 5 // AH ! kimetatkRtaM pApa !, gauriyaM mAritA kutaH / ityAdi yattaJjalpantI, hatAnena svapatnyapi // 6 // jAte kalakale tatra, prAptairnRpabhaTairayam / nibadhyoSanRpaM nItaH so'pi taM vadhyamAdizat // 7 // nAnAviDambanApUrvaM te nayanti 9646
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh|| 19 // 1 purAdbahiH / tAvattatpuNyayogena, tApasaH ko'pyupAyayau // 8 // sa tAnuvAca bho bhadrAH !, ko'yaM kimiti mAryate / UcusteyeSa puMrUpo, rAkSasaH ko'pi vidyate // 9 // kRpayA mocitastena, sa tebhyaH sAmayuktibhiH / suro'pi tApasIM dIkSA - mAdatte sma tadantike // 10 // taptvA tapAMsi bhUyAMsi tasyaiva nRpatervadhe / kRtvA nidAnaM sa mRto, jAto vAyuku kumArakaH // 11 // vasantapuramAgatya taM bhUpapramukhaM janam / rajobhiH sthagayAmAsa, kaTare ! kopaviplavaH // 11 // cyuvA tato'bhUcaNDAlaH, prathamaM narakaM tataH / jagAma kopakimpAka-pAdapacchAyamAzrayan / / 13 // tato dRgviSasarpo 'bhUdvitIye narake tataH / tato'pyanantasaMsAraM bhrAntaH kopaviDambitaH || 14 || bhUyasyatha gate kAle, zrIpure ratnabhUbhRtaH / sUrajIvosbhavadagrAmA-dhyakSo brAhmaNanandanaH // 15 // tathaiva kopanatvena sa nRpeNa sahAnyadA / kurvANaH kalahaM rAja-bhaTerullambito vane // 16 // caturjJAnadharaM tatra prAptaM munivaraM tadA / Agato vandituM rAjA'zRNottaddezanAmiti // 17 // bhoH bhoH ! bhImabhavAraNye, sthitAH kiM 1 nazyata drutam / yadvadbhavairA dhAvanti, vairiNo vo'nugAminaH // 18 // vairiNaH ka iti kSmApa - pRSTo jJAnI punarjagau / kaSAyAsteSvapi krodho, dhatte vairiSu dhuryatAm // 19 // yo'yamullambito vRkSe, purastAdvIkSyate naraH / idaM krodhaphalaM viddhi. sarvAnarthanibandhanam || 20 || sUrajanmaprabhRtikaM taccaritaM tadA'khilam / zrutvA jJAnimuniproktaM, pratibuddhA nRpAdayaH // 11 // kecittasyAntike dIkSAM zrAddhadharma ca kecana / svIkRtyAbhigrahAdIMzca, svasvakAryANyasAdhayan // 22 // sUrajIvo'pi sa kSmApa-cchoTitaH zAntatAM bhajan / dIkSAmAdAya saJjAtaH sarvasaukhyaikabhAjanam // 23 // strIrUpA'pi kSamavaikA, krodhayodhaM jayatyamum / guNAH pare tu taM jetuM, puMrUpA api na kSamAH // 24 // AkruSTo'pi hato vApi na bAlaiH saMgraha
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalahAyate / muniH saMsArabhIrutvA-danyathA tatsamo bhavet // 25 // zrUyate hi purA sAdhu-mekasugratapaHparama / devatA kAcida. bhyetyo-pAste tadguNarajitaH // 26 // sAdho ! sukhena cAritraM, tava nihate sadA / vapurasti nirAvAdhaM, nApyanyaH ko'pyupadravaH // 27 // devo naro vA yaH kazci-dvirUpaM kurute tava / tadA vAcyaM mametyAdi-vArtA nityaM cakAra sA // 28 / / niHspRho munirapyAha, na me kicana duSkaram / yataH santoSiNaH saukhyaM, yattacakrabhRto'pi na // 29 // pAraNAhe'nyadA gaccha-nagarAntaH sa saMyataH / amaGgaladhiyAbhyApta-dvijenakena kuTTitaH // 30 // munirapyucchalanmanyu-muSTibhistamatADayat / muSTAmuSTi tayorevaM, ciraM yuddhamajAyata // 31 // bhojanAnantare devI, papraccha kuzalAdikam / ruSTaH so'pyAha tatra tvaM, nAgatA kiM tvayA'dhunA? // 32 // mune? tatrAhamAyAtA, paraM svaM nopalakSitaH / ubhayoryudayamAnatvAta-dAnI samatA babhUt // 33 // kSamAtapobhyAM yuktatvAt , kSamAzramaNa ucyate / tayorekatarasyApi, nAze nAmno nirarthatA / ' 34 // itthaM tayA sAdhurayaM prabodhito, babhUva cAritrijanAvataMsakaH / tatkrodhayodho vijIgISubhirbhavaM, jetavya evoccapadaspRhA yadi // 25 // mAnavijayaH vinayazrutazIlAnA, trivargasya ca ghAtakaH / vivekalocanaM lumpan, mAno'ndhakaraNo nRNAm // 1 // jAtilAbhakulezvarya-calarUpatapaH zrutaiH / kurvan madaM punastAni, hInAni labhate janaH // 2 // A0-jAtibhedAn nekavidhA-nuttamAghamamabhyamAn / dRSTA ko nAma kurvIta, jAtu jAtimadaM sudhIH / / / uttamAM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghopdesh||21|| TERRORGEOUGBOX jAtimApnoti, hInAmApnoti karmataH / tatrAzApatikI jAti, ko nAmAsApa mAdyatu // 4 // antarAyakSayAdeva, lAbho | bhavati nAnyathA / tatazca vastutattvajJo, na lAbhamadamudhet // 5 // paraprasAdazaktyAdi-bhave lAme mahatyapi / na lAbhamada mRcchanti, mahAtmAnaH kathaJcana // 6 // akulInAnapi prekSya, prajJAzrIzIlazAlinaH / na kartavyaH kulamado-mahAkulabhavairapi | // 7 // ki kulena kuzIlasya, suzIlasyApi tena kim / evaM vidan kulamadaM, vidadhyAd na vicakSaNaH // 8 // zrutvA tribhuvanaizcarya-saMpada vajradhAriNaH / puragrAmadhanAdInA-maizvarye kodRzo madaH // 9 // guNojjalAdapi bhrazyed-doSavantamapi zrayet kuzIlastrIvadaizcarya, na madAya vivekinAm // 10 // mahAbalo'pi rogAthai-ravalaH kriyate kSaNAt / ityAnitye bale puMsAM, yukto balamado na hi // 11 // balavanto'pi jarasi, mRtyo karmaphalAntare / avalAzcet tato hanta !, teSAM balamado mudhA // 12 // saptadhAtumaye dehe. cayApacayadharmiNi / jarArujAbhibhAvyasya, ko rUpasya madaM bahet // 13 // sanatkumArasya rUpaM, tatkSayaM ca vicArayan / ko vA sakarNaH svapne'pi, kuryAd rUpamadaM kila // 14 // nAbheyasya taponiSTAM, zrutvA vIrajinasya ca / ko nAma svalpatapasi, svakIye madamAzrayet // 15 // yenaiva tapasA truTayet , tarasA karmasaMcayaH / tenaiva madadigdhena, vardhate karmasaMcayaH // 16 // svabuddhyA racitAnyanyaiH, zAstrANyAghrAya liilyaa| sarvajJo'smIti madavAn , svakIyAGgAni khAdati // 17 // zrImadugaNadharendrANAM zrutvA nirmANadhAraNe / kaH zrayeta zrutamadaM, sakarNahRdayo jnH||18|| u0-dramakairiva ca duSkarmaka-mupakAranimittakaM parajanasya / kRtvA yat vAllabhyaka-mavApyate ko madastena // 19 // OMA garva paraprasAdAtmakena, vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame, zokasamudayaH parAmRzati // 20 // grahaNodgrAhaNanavakRti
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 22 // vicAraNArthAvadhAraNAyeSu / buddhathaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu // 21 // pUrvapuruSasiMhAnA, vijJAnAvizayasAgaramanantam / jJAtvA sAMpratapuruSAH, kathaM svabudayA madaM yAnti ! // 22 // utsarpayan doSazAkhA-guNamUlAnyadhA nayan unmUlanIyo maandr-stnmaadvsritplvaiH|| 23 // Ao-mArdavaM nAma mRdutA, taccauddhatyaniSedhanam / mAnasya punarauddhatyaM, svarUpamanupAdhikam // 24 // antaH spRzed yatra yatrau-datyaM jAtyAdigocaram / tatra tasya pratIkAra-hetordivamAzraye // 25 // sarvatra mAdava kuryAt , pUjyeSu tu vizeSataH yena pApAd vimucyeta, pUjyapUjAvyatikramAt // 26 // mAnAd bAhubalido-latAbhiriva pApmabhiH / mAdavAda tatkSaNaM mukta: saghaH saMjAtakevalaH ||27||ckrvrtii tyaktasano-vairiNAmapi vezmasu / bhikSAyai yAtyaho! mAna-cchedAyAmRdu mArdavama // 28 // cakravartyapi tatkAla-dIkSito rasAghave / namasyati tyaktamAna-zciraM ca varivasyati // 29 // evaM ca mAnaviSayaM parimRzya, doSaM, jJAtvA ca mArdavaniSevaNa guNaugham / mAnaM vihAya yatidharmavizeSarUpa, sadyaH samAzrayata mArdavamekatAnAH // 30 // mAnopari ujjhitakumAra kathA mAno'pi mAnyo'sta manasvinAM kathaM. viddmbynssttvidhaabhirginH||1|| yaM prApya sakSmApatipatra ujjhitA-bhidho'pi jajJe nijajIvitojjhitaH // 1 // aSTavidhamadaphalaM cedam CARRIEROM
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||23|| rajAbhoge tisiA, aTTavasaTTA paDhaMti tirie / jAImaeNa mattA, kimijAI caiva pArvati // 1 // kulamatta sIAse, uTTAIjANi jaMti rUmae / balamattAvi paryaMgA, buddhimae bukaDA huMti // 2 // riddhimae sANAI, sohaggamaraNa sappakAgAI | lAbhamaeNa baddallA, havaMti ia aTTamayaduTThA || 3 || iti zrImahApuruSaritre // rAjA nandipure ratna- sAge nItilatAvanam / siJcannambuda vatsarva- tApanirvApako'bhavat // 1 // tasya premalatA rAjJI, sAkSAtpremalateva yA / ko'pi jIvo'nyadA tasyAH, garbhe samudapadyata // 2 // azubhA dohadAstasyAH, jAtAstadanubhAvataH / nRpavyApAdanastainya- vaJcanolambanAdayaH // 3 // jAtamAtraze'pi bAlo'sau pracchannaM tyAjitastayA / bahirbaliSThAyuSkatvAdvako na mRtaH param // 4 // ekena vaNijA dRSTo, gRhItazca dayAlunA / arpito nijabhAryAyai, pAlayAmAsa sApiM tam // 5 // kRtojjhitAbhidhaH pitrA, lubdha ujjhita ityayam / manorathena mahatA, jAtaH paJcaSavArSikaH // 6 // ahameva paTuH prAjJo, dhanavAna balavAnapi / ke'mI varAkA manujAH, matpuraH kiGkArA iva // 7 // ityahaGkArapUreNa, tRNIkRtajagatrayaH / divasA ticakrAma sa zailastambhasannibhaH // 8 // mAtRpitrordevaguryo-rna praNAmamasau vyadhAt / nityamuttAna evAste, durvinItaziromaNiH / / 9 / / tamAha janakA'nyedyu-rvatsa ! vidyAmaThaM vraja / paTha granthAnmuJca zAThyaM, vinayaM kuru pAThake // 10 // alaM me galazoSeNa, prAjJaH prAgapyahaM yataH / varAkaH sa upAdhyAyaH, ki me karttA'dhikaM vada // 11 // vaNijAmacamAcAraH, ityAdi bahucAdubhiH / preSito lekhazAlAyAM mAtRkAdi papATha ca // 12 // aparAdhe kvaciccaiSa, kalAcAryeNa tADitaH / tAvacamAha re bhikSA-cara! tvaM mAM na vetsi kim ? || 12 || pAThanena tavAnena, kimityAdi vadannayam / roSeNa sahasotthAya, taM jaghAna saMgraha
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 24 // capeTayA ||14||dhRtvaa kezeSu duSTAtmA, tamuccAsanasaMsthitam / pAtayAmAsa bhUmau sa, kimakRtyaM na pApinAm // 15 // jhAte vyakare tatra, sa AhutaH kssmaabhujaa| bhASitaH kimare mUrkha !, paNDitaH kuTTitastvayA // 16 // samrakSepaM sAbhimAnaM, bhUpaM sa mAha durmtiH| sa manAk zikSito mikSA-carastatkintu duSaNam // 17 // anyo'pi yadi kazcinmAM, dhikkata tAdRrza phalam / sa prApsyatIti sollaNTha-muvAca gatabhItivat // 18 // kruddhena kSmAbhujA dhRtvA, gale'sau karSitaH purAn / bAla-4 ityAbhiyA kintu, varAko nahi mAritaH // 19 // iha loke'pyahaGkAra-phalamAlokyatAM budhaaH!| viyogaH svajanairbhUpA'pamAno vanavAsitA // 20 // yathA cakrI manuSyeSu, tridazeSu purndrH| tathA guNeSu sarveSu, dhaureyI vinayaH smRtaH / / 21 / / athojjhitakumAro'pi, paryaTanvikaTATavIH // tApasAzramamAyAta-stapodhanasamAkulam // 22 // asau payastikAM baddhvA, teSAmagre niviSTavAn / nanAma na zaThastaira-pyuktaM maivamupAviza // 23 // tatoruSTaH parityajya, tadAzramamavizramam / araNyAnI bhramanneSa, siMhamekaM vyalokata // 24 // pucchamucchAlya, siMho'pi, kSveDADammarabhISaNaH / tamabhyadhAvata kruddhaH, so'pi mAnI vyacintayan / 25 // AH!ka eSa pazuH kiM vA, nazyate'smAdvarAkataH / lokA api hasiSyanti, mAM pazorapi vibhyatam | // 26 / / ityahaGkAratastasmA-danazyaMstena mAritaH / zAstre'pi zruyate ho vaM, maNuANa ahiyaro // 27 // sa jAto gardabharata smAt , karabhasturagastataH / tatraiva nagare bhUyaH, purohitasuto'bhavat / / 28 / / bhUtvApi sarvavidyAnAM, pAragaH sa mRtastataH / | tatraiva nagare jAto, Dumbo'haGkAradoSataH // 29 // yathA yathA purodhAstaM, pazyatyasya tathA tathA / snehaH syAd dustyaje yena, snehavare purAtane // 30 // anyedyustatpuraprAptakevalajJAnino'ntike / purohitastatsnehasya hetuM papraccha so'pyavaka / / 31 / /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||25|| CHAKRAM mUlAdArabhya tat vRtta-mahaGkAravipAkajam / mAnena ke na pIDayante. pANinaH paNDitA api // 32 // zrutvA purohitastena, jJAninA gaditaM vacaH / bhavAdviraktaH pravanya, tadanle pApa nirvatim // 32 // ujjhito'pi sugati gatavAn zrI-dharmamAItamavApya gurubhyaH / tena mAnava ! na mAnavipakSo, mAnya eSa bharatA bhavabIjam // 34 // ___ mAyAvijayaH asUnRtasya jananI, parazuH zIlazAkhinaH / janma bhUmiravidyAnAM, mAyA durgatikAraNam // 1 // kauTilyapaTavaH pApA-mAyayA bakavRttayaH / bhuvanaM vazcayamAnA-vanayante svameva hi // 2 // A0-kUTapAgaNyayogena-uchalAd vizvastapAtanAt / arthalobhAca rAjAno-pazyante'khilaM janam // 3 // tila. kairmadrayA mantraiH, kSAmatAdarzanena ca / antaHzUnyA bahiHsArA-vazyante dvijA janam // 4 // kUTAH kUTatulAmAnA-zukriyA. | kAriyogataH / vanayante jana mugdhaM, mAyAbhAjo vaNigjanAH // 5 // jaTAmauNDayazikhAbhasma-valkanAmyAdidhAraNaiH / mugdhaM bhAdaM gardhayante, pAkhaNDA hadi nAstikAH // 6 // araktAbhirbhAvahAva-lIlAgativilokanaiH / kAmino raJjayantIbhirvezyAbhivaMcyate jagat // 7 // pratArya kUTaiH zapathaiH, kRtvA kUTakapardikAm / dhanavantaH pratAryante, durodaraparAyaNaiH // 8 // dampatI pitaraH putrAH, sodAH suhRdo nijAH / IzA bhRtyAstathAnye'pi, mAyayA'nyonyavaJcakAH / 9 // arthalubdhA gataghRNAbandakArA mulimlucaaH| aharnizaM jAgarUkA-pachalayanti pramAdinam // 10 // kAravazcAntyajAzcaiva, svakarmaphalajIvinaH / mAya
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 26 // yAlIkazapathaiH kurvate sAdhuvaJcanam ||11|| vyantarAdikuponisthA, dRSTvA prAyaH pramAdinaH / krUrA chalairbahuvidhai- badhante mAnavAn pazUn || 12 || matsyAdayo jalacarA - chalAt svApatyamakSakAH / badhyante dhIvaraiste'pi mAyayA''nAyapANibhiH ||13|| nAnopAyairmRgayubhirvaJcanapravaNairjaDAH / nibadhyante vinAzyante, prANinaH sthalacAriNaH || 14 || namazvarA bhUrimedAcarakAlAvakAdayaH / badhyante mAyayA'tyuyaiH, svalpakaprAsagRdhnubhiH || 15|| tadevaM sarvaloke'pi paravaJcakatA parAH / svasya dharmesa garti ca nAzayantaH svavaJcakAH // 16 // tiryagjAteH paraM bIja-mapavargapurArgalA / vizvAsamadAvAgnimayA hevA manISibhiH ||17|| mallinAthaH pUrvabhave, kRtvA mAyAM tanIyasom / mAyAzalya manutkhAya, strIkhaM prApa jagatpatiH ||18|| dArjavamahauSadhyA, jagadAnandahetunA / jayeJjagadrohakarIM, mAyAM viSadharImiva // 19 // A0 - ArjavaM saralaH panthA muktipuryAH prakIrtitaH / AcAravistaraH zeSo bAdyA api yaducire // 20 // sarva jijhaM mRtyupadamArjavaM brahmaNaH padam / etAvajJAnaviSayaH, pralApaH kiM kariSyati 1 // 21 // iti // bhaveyurArjavajuSo - loke'pi prItikAraNam / kuTilAdudvijante hi jantavaH pannagAdiva || 22|| ajihmacittavRttInAM bhavatrAsaspRzAmapi / akRtrimaM muktisukhaM, svasaMvedyaM mahAtmanAm // 23 // kauTilyazakunA kliSTa-manasAM vaJcakAtmanAm / paravyApAdaniSThAnAM, svapne'pi syAt kutaH sukham ||24|| samagra vidyAvaiduSye 'dhigatAsu kalAsu ca / dhanyAnAmupajAyeta. bAlakAnAmivAjaivam ||25|| ajJAnAmapi bAlAnA-mArjavaM prItihetave / kiM punaH sarvazAstrArtha- pariniSTitacetasAm 1 ||26|| svAbhAvikI hi RjutA, kRtrimA kuTilAtmatA / tataH svAbhAvikaM dharme, hisvA kaH kRtrimaM zrayed 1 ||27|| chalapaizunya kroktiJcanApravaNe jane / dhanyAH +---+
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||27|| COLORCEL kecid nirvikArAH, suvarNapratimA ina // 28 // zrutAbdhipAramApto'pi, gautamo gnnbhRdvrH| aho ! zekSa ivAzrauSI-dArjavAda | bhagavagiraH // 29 / / azeSamapi duSkarma, RmAlocanayA kSipet / kuTilALAvanAM kurva-bhalpIyo'pi vivardhayet // 30 // kAye vacasi citte ca, samantAt kuTilAtmanAm / na mokSaH kintu mAkSa: syAt , sarvacAkuTilAtmanAm // 31 // iti nigaditamayaM | karmakauTilyabhAnA-mRjupariNatibhAjAM cAnacaM caritram / tadubhayamapi buddhayA saMspRzan muktikAmo, nirupamamRjubha hai| saMzrayecchuddhabuddhiH // 32 // mAyApizAcIvivazA narA ye, svAthai kaniSThAH paravaJcanAni / sRjanti te'dhogatayo bhavanti, nidarzanaM tvatra sa paapbuddhiH||1|| pure zrInilake dravyo-pArjanakaparAyaNau / dharmabuddhiH pApabuddhi-rabhUtAM vaNijAvubhau / / 1 // RjusvabhAvastatrAya:, sarveSAM hitacintakaH / dvitIyaH kapaTI mAyI, vizvastasyA'pi baJcakaH // 2 // tayopyabhavanmaitrI, vANijyaM tanvatomithaH / loko vadatyayaM yogaH, kASTakrakavasannibhaH // 3 // tathApi dharmabuddhistaM, na tyajatyuttamatvataH / azobhAkRdapi tyAjyA, kalaGkaH zazinA kimu // 4 // anyadA vyavasAyAthai, tau gatau kvApi pattane / vaNijAM kSINavittAnAM, vyavasAyo hi kAmadhuk // 5 // pRtha'pRthagupAjyatau, dInArANAM sahasrakam / prAgvadvakretarasvAntau, valitau svapuraM prati // 6 // Asane svapure prApte, zaTho'zaThamabhASata / etAvadakhilaM vittaM, purAntargRhyate kutaH // 7 // kiyanidhIyate'trA-basare lAsyate punH| rAjadAyAdadasyubhyo, bhayaM vittasya naikathA // 8 // zrutveti saralasvAnto, vittaM paJcazatImitam / nyAsthattatraiva taccataH-pratyayAya
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 28 // parA'pi ca / / 9 / / Agatau svagRhe varddhA-panakaM ca tayorabhUta / kiyaddinAntare vittaM tadbhUsthaM pApadhIralAt // 10 // athAvasaramAsAdya, pApabuddhistamatravIt / Agaccha mitra ! tadvittaM yathA samprati gRhyate // 11 // sthAnadvayaM tadAlokya, riktaM prAha sa pApadhIH / AH kenApi hRtaM vitta- mAvayorjIvitopamam // 12 // taM dhigastu sa pApAtmA, priyatAM kiM kariSyate / trilApAnkutrimAnevaM sa satyAniva nirmame // 13 // athA'bravIt sa pApAtmA, dhAmikaM dharmmabuddhikam / re dhamma ! re duSTa !, tavavaitadvijRmbhitam // 14 // dharmmabuddhirapi mAha, bhrAtaH ! kimidamucyate / nedRzaM mAdRzaM karma, kintu kasyApi pApinaH // 15 // jAto vivAda ubhayorgatau gajakule ca tau / pApabuddhistadA prAha, cauro'yaM dharmmabuddhikaH || 16 || hurniyoginaH sAkSI, yuvayoH ko'pi vidyate / pApabuddhirabhASiSTa, sAkSiNo bananAkinaH // 17 // zuddhabuddhirdharmmabuddhi - stadA cintayat / aho ! dhRSTatvametasya, aho kapaTapATavam // 18 // mama zrIdharma evAtra sakhA'nyaiH kiM sahAyakaiH / prAtaH | parIkSA karttavyetyAdi bhUpAdayo'bruvan / / 19 / / pApabuddhistataH prAha, rAtrau svajanakaM prati / prArabdho'yaM mayA kUTa - kalaho nikhilo'pi hi ||20|| kathaM karttAsi tAtenetyuktaH sa prAha duSTadhIH / tvaM tAta ! vipine gatvA, praviza kvApi koTare ||21|| rAjAdInAM pRcchatAM ca, svayA vAcyamiti prage / niSkalaGkaH pApabuddhi-dharmmabuddhistu taskaraH || 22 // tenetizikSitastAtastathaiva nikhilaM vyadhAt / pratyUSe milite loke, sa Uce ca tathaiva tat // 23 // itastato vilokante, na ca pazyanti kaJcana / lokAH sarve'pi sAryA stUrNamutkarNatAM dadhuH // 24 // sahasAtpannabuddhistu, dharmabuddhistadA'vadat / rAjAna prati devedaM, koTaraM jlAlayiSyate // 25 // devo vA mAnavo vApi yathA pratyakSatAM vrajet / ityukvA sahasotthAya yAvatajjyA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 29 // saMgraha layatyasau // 26 // tAvatsa janakastasmA-tkoTarAnirgataH kSaNAta / karmaNA prerito jIko, jananyA udAradiva // 27 // tadAnIM taM nRpo'nchadare ! kimidamadbhutam / so'pi vRttAntamAcasyau, duHsutapreraNAdikam // 28 // taM tatsutaM ca te lokAH, dhikkurvantIti re ! yuvAm / akRzAthAmidaM kiM ya-nmitre'pi drohakAritA // 29 // pApabuddhistato rAjJA, mAryamANo'pi vAritaH / lagitvA pAdayodharma-buddhinA zuddhabudinA // 30 // dharmabuddhastadA zlAghAM, nindA paapmtestthaa| bhUpAdyAzcakrire mAyA, kaTare'traiva duHkhadA / / 31 // evaM babhUvA'zaThavakrabhAvayuga, tanmitrayugmaM sukhaduHkhabhAjanam / mAyAM bhujaGgImiva datastato-'vadAtacittAstyajata drata janAH // 32 // lobhavijayaH AkaraH sarvadoSANAM, guNagrasanarAkSasaH / kando vyasanavallInAM, lobhaH sarvArthabAdhakaH // 1 // dhanahInaH zatamekaM, sahasaM zatavAnapi / sahasrAdhipatilakSaM, koTiM lakSezvaro'pi ca // 2 // koTIzvarI narendratvaM, narendrazcakravartitAm / cakravartI ca devatvaM, devo'pIndratvamicchati // 3 // indratve'pi hi saMpAte, yadRcchA na nivartate / mule laghIyAMstallobhaH sarAva iva vardhate // 4 // ___ A0-hiMseva sarvapApAnAM, mithyAtvamiva karmaNAm / rAjayakSmeva rogANAM, lomA sarvAgasAM guruH // 5 // aho lobhasya sAmrAjyamekachatraM mahItale / taravo'pi nidhi prApya, pAdaiH pracchAdayanti yat // 6 // api draviNalobhena, te dvitri
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 30 // caturindriyAH / svakIyAnyadhitiSThanti prAgnidhAni mUrcchayA // 7 // bhujaGgagRhagodhA - mukhyAH paMcendriyA api / dhanalomena lIyante, nidhAnasthAna bhUmiSu ||8|| pizAcamudgalapreta-bhUtayakSAdayo dhanam / svakIyaM parakIyaM vA'pyadhitiSThanti lobhataH ||9||bhuussnnodyaanvaapyaadrau mUcchitAstridazA api / cyutvA tatreva jAyante, pRthvI kAyA diyo niSu ||10|| mAppopazAntamotvaM krodhAdivijaye sati / lobhAMzamAtradoSeNa patanti yatayo'pi hi // 11 // ekAmiSAbhilASeNa, sArameyA iva drutam / sodaryA api yudhyante, dhanale jighRkSayA // 12 // lobhAd grAmAdrisImAna- muddizya gatasauhRdAH / grAmyA niyuktA rAjAnovairAyante parasparam ||13|| hAsazokadveSaharSA - nasato'pyAtmani sphuTam / svAmino'gre lobhavanto nATayanti naTA iva ||14|| Arabhyate pUrayituM, lobhagarto yathA yathA / tathA tathA mahaccitraM, muhureSa vivardhate || 15 || api nAmaiSa pUryeta, payobhiH payasAM patiH / na tu trailokyarAjye'pi prApte lobhaH prapUryaMte || 16|| anantA bhojanAcchAda - viSayadravyasaJcayAH / bhuktAtathApi lobhasya, nAMzo'pi paripUryate ||17|| lobhastyakto yadi tadA, tapobhiraphalairalam / lobhastyakto na cet tarhi, tapobhiraphalairalam ||18|| mRditvA zAstrasarvasvaM mayaitadavadhAritam / lobhasyakasya hAnAya prayateta mahAmatiH ||19|| lobhasAgaramudvela-mativelaM mahAmatiH / saMtoSasetubandhena, prasarantaM nivArayet // 20 // A0 - yathA nRNAM cakravartI, surANAM pAkazAsanaH / tathA guNAnAM sarveSAM santoSaH pravaro guNaH // 21 // santoSayuktasya yate-rasaMtuSTasya cakriNaH / tulayA saMmito manye, prakarSaH sukhaduHkhayoH // 22 // svAdhInaM rAjyamutsRjya, saMtoSa 'mRtatRSNayA / nissaGgatvaM prapadyante, tatkSaNAccakravartinaH ||23|| nivRttAyAM dhanecchAyAM pArzvasthA eva saMpadaH / aGgulyA pihite
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||31|| karNe, zadbAdvaitaM vijRmbhate ||24|| saMntoSasiddhau saMsiddhAH prativastuH viraktayaH / akSNoH pidhAne pihitaM nanu vizvaM carAcaram // 25 // kimindriyANAM damanaiH, kiM kAyaparipIDanaiH 1 / nanu saMtoSamAtraNa, mukti zrI mukhamIkSyate ||26|| jIvanto'pi vimuktAste, ye muktisukhazAlinaH / kiM vA vimuktaH zirasi, zRGgaM kimapi vartate 1 // 27 // ki rAgadveSasaMkIrNe, kiM vA viSayasaMbhabam / yena saMtoSaja saukhyaM, hIyeta zivasaukhyataH 1 ||28|| parapratyAyanAsAraiH, kiM vA zAstrasubhASitaiH 1 / mIlitAkSA / vimRzantu, setopA''svAdajaM sukham ||29|| ced kAraNAnukArINi, kAryANi pratipadyase / saMtoSAnandajanmA tan- mokSAnandaH pratIyatAm ||30|| nanu tIvraM tapaHkarma, karmanirmUlanaM jaguH / satyaM tadapi saMtoSa-rahitaM viphalaM viduH // 31 // kRSisevApAzupAlya vANijyaiH kiM sukhArthinAm / nanu saMtoSapAnAt kiM nAtmA nirvRtimApyate 1 ||32|| yat saMtoSavatAM saukhyaM, tRNasaMstarazAyinAm / kA tat saMtoSa dhanyAnAM tUlikAzAyinAmapi ||33|| asaMtuSTAstRNAyante, dhanino'pIzinAM puraH / zino'pi tRNAyante, saMtuSTAnAM puraH sthitAH ||34|| AyAsamAtraM nazvarya - vakrizakrAdisaMpadaH / anAyAsaM ca nityaM ca, sukhaM saMtoSasaMbhavam ||35|| iti pratyAdeSTuM nikhilamapi lobhasya lalitaM, mayoktaH saMtoSaH paramasukhasAmrAjyasubhagaH / kurudhvaM lo mAgniprasAraparitApaM zamayituM, tadasmin saMtoSAmRtarasamaye vezmani ratim // 36 // bhora sAgara zreSTha kathA yo dvAdazaM yAvadupAgato guNa-sthAnaM niSedhaM sthirasaMvidaH sRjeta / ka saMgraha
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 32 // ihApyamutrApi viDampayetra ke, sa lobhavairI kila sAgaraM yathA // 1 // sAgaraH sAdaro dravyo-pArjane dharmavarjitaH / abhRcchrImandire zreSThI, dravyakoTyAekamabhuH // 1 // paraM kadaryamardanyo, mana mukte na dadAti ca / kapATapihitaM prAyo, dvAraM tasya sadA bhavet // 2 // gRha eva sthitasyAsya, dRSTau ko'pi karoti na / / bhojanasnAnadAnAdi, yAcakaH ko'pi neti ca // 3 // kamalA gRhINI tamya, devilstnystyoH| vimalA tatmiyA sarve -'pyete taccakitAH sadA // 4 // tatra zvazrU-vadhU dvau te, maMtrataMtravizArade / anekAbhiH kuvidyAbhiH, svairAcAre babhUvatuH // 5 // yoginyekA'nyadA tasya. vijane gRhamAgatA / zvazrvadhUbhyAM sA pRSTA, sAdaraM natipUrvakam // 6 // svAminyatra gRhe datta-dvAre | tvaM kathamAgatA / sApyAha mama vidyAsti, sAdhArA vyomagAminI // 7 // tAbhyAM tasyAzca sA vidyA, gRhItA bhumaantH| 3 ekaM ca zuSiraM dAru, vidyate tadgRhe mahat / / 8 / / tasmimAruhya taddatta-mantrazaktyA ca te ubhe / nizIthasamaye yAtaH, krIDArtha svepsitepade // 9 // ekadA kAyacintArtha, nizIthe putra utthitH| suptAzeSajane'drAkSI-kautuka rahasi sthitaH // 10 // zvazravadhvau tadotthAya, sautsukyaM nibhRtakramam / tvaryatAM tvaryatAmeva-mUcatuzca mitho sudA // 11 // so'pyabhUyAvadutkarNaH, | zvazrastAvaduvAca tAm / are ! kASThamidaM zIghraM, sajjIkuru puro bhava // 12 // AtmanAmasti gantavyaM, dUre tanmA vilambaya / ityuktvA te ubhe tatrA-rUDhe tanmantrapUrvakam // 13 // tata utpatite vyomni, nyantaryAviva te ubhe / ityAzcayaM tadAlokya'cintayadevalastadA // 14 // aho! kimete zAkinyau, pApinyo pativadhike / gate kutra kadA pazcA-dete cAtrAgamiSyata: // 15 // ityasau jAgradevAsthAt , tatra te yaavdaagte| tataH kSaNAntare jAtaH, prAtaHkAlA viksvrH||16|| sa tayostAdRzaM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||33|| x-xx vRttaM, na kasyApi nyavedayat / pareSAM dUSaNAnIva, prAyazcittaprado guruH ||17|| sa kautukI dvitIye tu dine jAte tamobhare / prAgeva zuSire tatra, prauDhe kASThe praviSTavAn / / 18 / / tathaivAruhya te tatra, jagmatuH svepsitaM padam / pravRtte krIDituM muktvA, tatkASThaM kvApi bhUtale / / 19 / / anyA api striyaH santi, militAstatra bhUrizaH / ciraM krIDArasastAbhiH - vakra tatrA'vi zaGkitam / / 20 / / tatkoTarAdvinirgatya kumAro'pi bhraman kvacit / svarNeSTikAbhirAkIrNa- miSTikApAkamaikSata // 21 // utphullanayanazceta - syacintayadayaM tadA / svarNadvIpo hyayaM nUnaM zrUyate yo janoktibhiH / / 22 / / yaH prApya klezakoTIbhaniHsvaiH svapne'pi nekSyate / ayatnenApi samprApto mayA bhAgyaM mahanmama // 23 // dvitrAH sa iSTikAH sArAH, saMtoSI jagRhe tataH / manasvI nahi lobhI syAt, sati lAbhe'pi bhUyasi // 24 // tathaiva koTare tatra, sa saMlInavapuH sthitaH / svAGgopAGgAni saGkocya, prAvRSIva mahAmuniH / / 25 / / krIDilA suciraM te a-pyAgate tatra nirbhaye / tathaivotpatite vyomni kramAcca gRhamAgate // 26 // prAtaHkAle kumArasta - vRttajJApanapUrvakam / svapitre'darzayatsvarNa, vismitaH so'pi taM jaga // 27 // are mUrkha ! tvayA stoka-midamAttaM kathaM daddA ! yatnaM vinApi hastAsaM dhanaM ko nAma muJcati // 28 // adyAI tatra yAsyAmi, tallAsyAmi yathepsitam | dAridraye drAvayiSyAmi, nizcintA hi bhavAdRzAH ||29|| ityuktvotthitavAn zreSTI, lobhakSobhavazaMvadaH / taddhyAnalIna stadaha-nyabhUttandulamatsyavat // 30 // nizIthinyAM tathaivaiSa tatkASThAntaH praviSThavAn, prAsthitaH saha tAbhyAM ca taM pradezamupAgamat // 31 // tato nirgatya putroktA - bhijJAnAdi smaran hRdi / iSTakApAkamadrAkSIt, pratyakSamiva raigirim / / 32 // hRSTastaddarzanAcchreSThI, hyasantuSTaH sa iSTikAH / gRhItvA tattathA babhre, kaSTenAmAtsvayaM yathA saMgraha
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 34 // // 33 // tathaiva zvazravadhvau te, calite svapurImabhi / udanvadupari prApte, yAvattAvadvadhurava // 34 // kenApi hetunA mAtaH !, kASThamadya mahAbharam / na caLatyagrataH zIghraM zvazrarapyAha tAM prati ||35|| are ! tyatraitadacaiva yaccaitat prekSyatetarat / gRhANa kASThaM tadyAvo, yathA zIghraM pure nije || 36 || atha bhIto'vadacchreSTI mA mAM kSipatamambudhau / upalakSya tamanyA'nyaM, te brUtastvaM kva re iha ? / / 37 // sutarAM krUpite tasmA dvigopanabhayAdime / sakASThaM taM parityajya, tatra te gRhamAgate // 38 // anyatrApyuktam -- atilobho na karttavyo, lobhaM naiva parityajet / atilobhAbhibhUtAtmA, sAgaraH sAgare'patat // 1 // krameNa jJAtavRttAnto, bhItastAbhyAM suto'pi saH / parivrajyAmupAdAya, jAtaH sukhaniketanam || 39 || lobhasyApyevamAkarNya, vipAkaM vibudhA janAH / saMtoSAmRtapUreNA''tmAnaM siJcata sarvadA / / 40 / / indriyavijayaH saH kaSAyajayaH indriyajayena syAt ataH indriyajayamAha vinendriyajayaM naiva kaSAyAtumIzvaraH / hanyate haimanaM jADyaM na vinA jvalitAnalam // 1 // adAntairindriyahayai - valairapathagAmibhiH / AkRSya narakAraNye, jantuH sapadi nIyate // 2 // indriyairvijito jantuH, kaSAyairabhibhUyate / vIraiH kRSTeSTakaH pUrva, vapraH kaiH kainaM khaNDadyate ? // 3 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza ||35|| kulaghAtAya pAtAya, bandhAya ca vadhAya ca / anirjitAni jAyante, karaNAni zarIriNAm // 4 // A0 - indriyaiH svArthavivazaiH, kasko naiva viDambyate / api vijJAtazAstrArthA - zreSTante bAlakA Iva // 5 // kimato'pi ghRNAsthAnamindriyANAM prakAzyate / yad bandhau bAhubalini, bharato jyatramakSipat ||6|| jayo yad bAhubalini, bharate ca parAjayaH / jitAjitAnAM yatsarva- mindriyANAM vijRmbhitam // 7 // yacchatrAzastri yudhyante, carame'pi bhave sthitAH / durantAnAmindriyANAM mahimnA'nena lajjitAH // 8 // daNDacantAM caNDacaritai- rindriyaiH pazavo janAH / zAntamohAH pUrvavido, daNDayante yat tadadbhutam // 9 / jitA hRSIkairatyantaM devadAnavamAnavAH / jugupsitAni karmANi, hI / tanvanti tapasvinaH ||10|| akhAdyAnyapi khAdantya peyAnyapi pibanti ca / agamyAnyapi gacchanti, hRSIkavazagA narAH // 11 // vezyAnAM nIcakarmANi, dAsyAnyapi ca kurvate / kulazIlojjhitAstyakta- karuNaiH karaNairhatAH || 12 || paradravye parastrISu, mohAndhamanasAM nRNAm / yA pravRttiH sendriyANA - matantrANAM vijRmbhitam // 13 // pANipAdendriyaccheda maraNAni zarIribhiH / prApyante yadvazAt tebhyaH, karaNebhyo namonamaH || 14 | vinayaM grAhayantyanyAn, ye svayaM karaNairjitAH / pidhAya pANinA vaktra, tAn hasanti vivekinaH ||15|| AviriJcAdA ca kITAd, ye kecidiha jantavaH / vimucyaikaM vItarAgaM, te sarve'pIndriyairjitAH // 16 // vazAsparzasukhAsvAda - prasAritakaraH karI / AlAnabandhana kleza-mAsAdayati tatkSaNAt / / 17 / / payasyagAdhe vicarana, gilan galagatAmiSam mainikasya kare dIno-mInaH patati nizcitam // 18 // nipatan mattamAtaGga - kapole gaMdhalolupaH / karNetAlatalAghAtAd, mRtyumAmoti SaTpadaH / / 19 / / 46496+ saMgraha
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 36 // kanakacchedasaMkAza-zikhA''lokavimohitaH / rabhasena patana dIpe, zalabho labhate mRtim // 20 // hariNo hAriNI giiti-maakrnnyitmuddhrH| AkarNAkRSTacApasya, yAti vyAdhasya vedhyatAm // 21 // evaM viSaya ekaikaH, paJcatvAya niSevitaH / kathaM hi yugapat paJca, paJcatvAya bhavanti na? // 22 // tadindriyajayaM kuryAd, manaHzuddhayA mhaamtiH| yAM vinA yamaniyamaiH, kAyaklezo vRthA nRNAm // 23 // A0-anijitendriyagrAmo, yato duHkhaiH prabAdhyate / tasmAjayedindriyANi, sarvaduHkhavimuktaye // 24 // na cendriyANAM vijayaH, sarvathaivApravartanama / rAgadveSa vimukyA tu, pravRttirapi taJjayaH // 25 / / azakyo viSayo'spraSTu-mindriyaiH svsmiipgH| rAgadveSau punastatra, matimAn parivarjayet // 26 // hatAhatAnIndriyANi, sadA saMyamayoginAm / ahatAni hitArtheSu, hatAnyahitavastuSu // 27 // jitAnyakSANi mokSAya, saMsArAyA'jitAni tu / tadetadantaraM jJAtvA, yad yuktaM tat samAcara // 28 // marza mRdau ca tUlyAde-rupalAdezca karkaze / bhava ratyaratI hitvA, jetA sparzanamiiidrayam // 29 // rase svAdau ca bhakSyAde-ritarasminnathApi vaa| prItyapItI vimucyocca-jihvendriyajayI bhava // 30 // prANadezamanumApte, zubhe gandhe'paratra vaa| jJAtvA vastu pariNAma,ghANendriyajayaM kuru // 31 // manojJa rUpamAlokya, yadi vA tadvilakSaNam / tyajan harSe jugupsAM ca, jaya tvaM cakSurindriyam // 32 // svare zravye ca vINAdeH, kharoSTAdezca duHzrave / ratiM jugupsAM ca jayan, zrotrendriyajayI bhava // 33 // ko'pi | nAstIha viSayo, manojJa itaro'pi vA / indriyairnopabhukta-statsvAsthyaM kiM na sevyate ? // 34 // zubhA apyazubhAyante, zubhA. kA yante'zubhA api / viSayAstat ktra rajyeta virajyeta kva cendriyaiH // 35 // sa eva rucyo dveSyo vA, viSayo yadi hetutaH / Must90484 TAGS
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 37 // AISHAHA saMgraha zubhAzubhatvaM bhAvAnAM, tana tatvena jAtacit // 36 // evaM vimRzya viSayeSu zubhAzubhatva-maupAdhikaM tadavimuktiviraktacetAH / hantendriyArthamadhikRtya jahIti rAga, dveSaM tathendriyajayAya kRtAbhilApaH // 37 // / indriyajayopari subhAnukathA / atrArthe subhAnusaMbandhazvAyam bharatakSetre magadhadeze suvApurIzo'ridamanabhUpaH, dhAriNI bhAryA, tayoH putraH subhAnuH kumAraH suravadbhAsuro yauvanaM prApa / janakena rUpalAvaNyaHkalAvatya ekazatakanyAH prinnaayitaaH| tAbhiH saha viSayAn bhuamAno bhAnukumAraH sukhena dinAnirvAhayati / ekadA zrIsaMbhavajinAgamanaM vanapAlamukhAdazaNot / tathAhi sUtram-"aNegehiM kevalihi aNegehiM viulamaihiM aNegehiM devadevIhi saMparivuDo mirisaMbhavo arihA savvannU sacadaMsI AgAsagaeNaM cakkaNaM" ityAdi varNyam / tadA zatastrIparivRtaH kumAro maharyA zrIsenAGgajaM samavasaraNasthaM praNamya vinayena tsthau| zrIjinena dharma upadiSTa:-"sarvadharmeSu mukhyahetuH parabhAvagrahaNatyAga eva jnyeyH| tatra svadravya-svakSetra-svakAla-svabhAvatvena syAdastIti prathamabhaGgagRhItAtmapariNAmaH svAtmani vartamAnaH svadharmaH, tasya samavAyatvenAbhedAt na tyAgaH, anAdimithyAdRSTilakudevAdiraktatvAdhaprazastavastugrahaNasya tyAgo mataH / tatra nAmataH tyAgaH zabdAlAparUpaH, sthApanAtyAgo dazadayatidharmapUjanAdau sthApyamAnaH, dravyatyAgo bAhyavRtye. ndriyAbhilASAhAropadhipramukhANAM tyAgaH, bhAvato'bhyantararAgadveSamithyAtvAdyAzravapariNatityAgaH, nAmasthApanAM yAvat D HA***067
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ R // 38 // naigamasaMgraho, vyavahAro viSagaralAnuSThAnena, RjumUtreNa (:) kaTuvipAka bhItyA, zabdasamabhirUDhau tadetRtayA, evaMbhUtastyAgaH sarvathA varjanaM varjanA yatnena" / ityAdyanekayuktigarbhitamupadezaM zrutvA bhAnukumArastIrthakaracaraNAvabhivandya cAritramohakSayopazamena | jAtaviratimatirbhaNati sma-" he nAtha! azaraNazaraNa! mahAsAryavAha ! bhavasamudraniryAmaka ! mama sarvaviratisAmAyikamupadiza, yena viSayakaSAyatyAgo vrdhte"| evaM nizamyAhatA sAmAyikacAritraM dattam / gRhItavrataH zramaNo jAtaH / sa kumAro mRtaH / tatra tajjanakaH saparikara AgataH sutaM mRtaM vIkSya viSaNNo'bhUt / jananI vilApaM vitanvatI krandantI rudanaM cakAra / tadA jJaTityeva devatvaM labdhvA samAgAt so jinAbhyaNe / tau pitarau vilapantau dRSTvA bhaNati-"kimetAdRzaM duHkham ? yajjinacaraNau paramasukhadAyako labdhvA rudanaM kuruthaH 1" / tAvUcatu:-"asmatsutaH paramavallabho vipannaH, tasya viyogo jAtaH, taduHkhaM duHsaham" / suraH pAha-"he nRpa! zRNu, tasya zarIraM taveSTaM tadaitattatpatitakalevare rAgaM kuru / he mAtaH! tvaM kathaM punarvilapasi ? tava putraH ka kasmin sthale zarIre vA jIve vA ? dvAvapi tava puro vartete, na yuktaM rodanam" / tato janako'vadava"no'tra rAgo'smAkaM prsrti"| suro'vadat-" tarhi svArtha eva sarveSviSTaH, paraM paramArthastu na, tadA sarvamanityameva, vyalIkameva saMbandhavyuhamavastu, yuvAM kathaM muhyathaH ? sarvo laukika saMbandho bhramarUpa eva / yata: yuSmAkaM saGgamo'nAdirbandho'niyatAtmanAm / dhruvaikarUpAn zIlAdivandhanityaM samAzraye // 1 // he bandhavaH! yuSmAkaM sabandho'nAdirasaMyatAtmanAM bhavati / adhunA dhruvakarUpAn zIlAdibandhUn zIlazamadamAdibandhUn hitakArakAn nityaM sadA samAzraye ( aham ) / SAIRECA+
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 39 // kAntA me samataivaikA, jJAtayo me samakriyAH / bAhyavargamiti tyaktvA, dharmasanyAsavAn bhavet // 2 // audayikasaMpadaM vihAya kSayopazamajAM svIyAM sAdhanasaMpadaM pAmoti, tadana kSAyikAbhedaratnatrayIrUpAM praamoti"| ityAdinA prabuddhaM sarvakuTumbaM zrImatsaMbhavajinapArzva pravajyAM pratipanaM mahAnandamasAdhayat / samyaktirobhUnanijAtmadharma, Avirbhavatyeva prazastayogAt / tyAgo'prazastasya subhAnubacca, zIghra vidheyo'pararAgakasya // 1 // RECORCex sadAcArasvarupam sa indriyajayaH sadAcArata bhavati ata: sadAcAramAha lokApavAdabhIrutvaM dInAbhyuddharaNAdaraH / kRtajJatA sudAkSiNyaM sadAcAraH prakIrtitaH // 1 // sarvatra nindAsaMtyAgo varNavAdastu sAdhuSu / ApadhadainyamatyantaM tadvatsaMpadi namratA // 2 // prastAve mitabhASitvamavisaMvAdanaM tathA / pratipatrakriyA ceti kuladharmAnupAlanam // 3 // asavyayaparityAgaHsthAne caiva kriyA sadA / pradhAnakArya nirbandhaH pramAdasya visarjanam // 4 // lokAcArAnuvRttizca sarvatraucityapAlanam ! pravRttihite neti prANaH kaNThagatairapi // 5 // ityaadi| evaM vAviNyuccaiH stheya padamanuvidheyaM ca mahatA, priyA nyAyyA vRttimalinamasubhaGge'pyasukaram /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||40|| asanto nAbhyarthyAH suhRdapi na yAcyaH kRzadhanaH satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 1 // IyaM ca ziSTAcAraprazaMsA dharmabIjAdhAnatayA pretyadharmaprAptihetutayA paramapadaheturbhavati, caurodAharaNena / tathApuri rAjA'sti jitArirnAma vizrutaH / jinadharmarasollAsaH sadbhUtaguNasannidhiH ||1|| zreSThinau dhanayakSA tatrAbhUtAM maharddhikau / dhanasya dharmapAlo'bhUnnandanaH kulanandanaH ||2|| yakSasya vasupAlazca vasuvRddhividhAyakaH / krameNa yauvanaM prAptau tau dvAvapi manoharam || 3 || janmAntarIyasaMskArAdAbAlatvAttayorabhUt / kSIranIravadatyantaM maitrI vismayakAriNI // 4 // rocate ca yadekasya tadanyasyApi rocate / tato loke gatau khyAtimekacittAtrimAviti // 5 // tataH kulocitaM karma kurvato ryAnti vAsarAH / anyadA zrImahAvIrastatrAgAdvizvavatsalaH || 6 || devaiH samavasaraNaM kRtam / kauzAmbIzo'pi vandanArthaM samAyAtAH sapaurajanaH / tAvapi zreSThinaH mRnU kutUhalaparAyaNau vandanArthaM gatau / prArabdhA dharmadezanA zrIjinena // tatastayorvaNi manorekasya tajjinoditam / zraddhAnamArgamAyAti bhAvyate ca sa manase || 7 || sphArAkSo mastakaM dhunvan karNaparNapuTArpitam / romAJcitaH pivatyuccairjinavAkyaM yathA'mRtam // 8 / / tadanyasya tadAbhAti vAlukAkA lopamam / anyonyasya ca tau bhAvaM lakSayAmAsatustarAm / / 9 // vyAkhyAbhuvaH samutthAya jagmaturbhavanaM nijam / tatrako vyAjahAraivaM bhrAtastvaM bhAvitaH kila // 10 // jainavAcA na cAhaM bhostadatra kimu kAraNam ? / ekacittatayA khyAtAvAvAM loke iyacciram / / 11 / / idAnImatra saMjAtaM vibhinnaM cittamAvayoH / tadatra kAraNaM kiM syAdanyo vakti sma vismitaH ||12|| satyamevaM mamApyatra vikalpaH saMpravarttate / kevalaM kevalI nUnaM nizcayaM nau kariSyati // 13 // sa eva praznito'trArthe tadyAtAstra tadantike / evaM tau nizvayaM
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 41 // kRtvA mAtaryAto tadantikam / / 14 / papacchatustamAgadhya vinayena svasaMzayam / so'pyuvAca puraikena zlASito yuvayomuniH || // 15 // tathA hi____ AstAM yuvA kvacidgrAme dranikasya tanUdbhavau / kAlakrameNa tAruNyaM lAvaNyapadamAgatau / / 16 / / saMjAtatadvikArau ca jAtI bhUterabhAvataH / tathA manorathAH kizima pUryante kathazcana // 17 // anArya kAryamArabdhau kattuM cauthai tto'nydaa| grAmAntare hRtA gAvo gatvA raatraavtitvrii||18|| daNDapAzikalokena bhavantau trAsito tataH / prArabdhau naSTumeko'tha sAdhuH zailaguhAgataH // 19 // dhyAnamaunakriyAlagno yuvAbhyAM samadRzyata / tatazca dharmapAlasya jIvenedaM vyacintyata // 20 // aho! sulabdhaM janmAsya prazasyAcArasamanaH / yaditthaM nirbhayaH zAntamtyaktasaGgo'vatiSThate // 21 // vayaM punaradhanyAnAmadhanyA dhnkaakssyaa| vidadhAnA virudvAni parAbhavapadaM gatAH // 22 // dhikkAropahatAtmAno yAsyAmaH kAM gati mRtaaH1| hI jAtA duHkhabhAvena lokadvayavirAdhakAH // 23 // tadevaM nirmalaM sAdhovRttaM vAritakalmaSam / viparItamato'smAka-masmAt kalyANakaM kutaH // 24 / anyaH punarudAsa naH samabhRttaM muni prati / guNarAgAdavApaiko bodhibIjaM na cAparaH // 25 // tatastanakaSAyatvAdbhavantau dAnatatparau / narajanmocitaM karma baddha nantAvaninditam // 26 / / mRtvA yuvAM samutpannAvatAvatra vnniksutau| jAtAvaninditAcArau vaNigdharma| parAyaNau // 27 // ekasyeha tadetasya jAtaM bIjasya tatphalam / sadbodharUpamanyasya nirvIjatvena nAbhavat // 28 // evaM pUrvabhavAdi zrutvA jAtismaraNaM prAptaH saMjAtapratyayazca bhAvato jinoddiSTadharmaparaH siddhiM yAsyati / aparasya ca bodhibIjabhUtaziSTAcAramAdhyasthyAdapi saMsAra eva / / CAM-90-91-99- C400
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118211 iti paribhAvya samyak ziSTAcAraguNAdiprazaMsAvatA bhAvyaM suzrAvakeneti / yataH - akurvannapi satpuNyaM ziSTAcAraprazaMsayA / dambhasaMrambhumuktAtmA prANI prApnAti tatphalam // 1 // vibhrANo'pi guNazreNIranyeSu guNamatsarI / nimaJjatyeva saMsAre mugdho duHkhAkulAzayaH // 2 // ato vivekajJajanena ziSTAcAra - prazaMsApravaNena bhAvyam / vizuddhadharmojjvala kI rttilAmA - bhilASiNA'trocitavRttiyuktyA // 1 // // zrI AcAropadezaH // asau sadAcAro guNanibandhanaM nRNAM sadupadezAjjAyate, tatra zrI AcAropadezamAha - subuddhiH supadezena tato'pi ca guNodayaH / ityAcAropadezAkhyagraMthaH prArabhyate mayA || 1 || sadAcAravicAreNa rucirazcaturocitaH / devAnaMdakaro graMthaH zrotavyo'yaM zubhAtmabhiH || 2 || pudgalAnAM parAvartairdurlabhaM janma mAnuSam / labdhvA vivekinA dharme vidheyaH paramAdaraH ||3|| dharmaH zruto'pi dRSTo'pi kRto'pi kArito'pi ca / anumodito'pi niyataM punAtyAsaptamaM kulam // 4 // binA tritrarga viphalaM puMso janma pazoriva / tatra syAduttamo dharmastaM vinA na yataH parau // 5 // mAnuSyamAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra kathaMcitkarmalAghavAt || 6 || prApteSu puNyatasteSu zraddhA bhavati durlabhA / tataH sadgurusaMyogo kamyate gurubhAgyataH // 7 // labdhaM hi sarvamapyetatsadAcAreNa zobhate / nayeneva nRpaH puSpaM gaMdhenAjyena bhojanam // 8 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||43|| zAstradRSTena vidhinA sadAcAraparo naraH / parasparAvirodhena trivarga sAdhayetsadA ||9|| turye yAme triyAmAyA brAhma muhUrtte kRtodyamaH / nidrAM sudhIH paMcaparameSThistutiM paThan // 10 // vAmA vA dakSiNA vApi yA nADI bahate sadA / zayyotthitastamevAdau pAdaM dadyAdbhuvastale || 11|| muktvA zayanavastrANi paridhAyA'parANi ca / sthitvA sumthAna ke dhImAn dhyAyetyaMcanamaskriyAm // 12 // upavizya ca pUrvAzAbhimukho vApyudaGmukhaH / pavitrAMgaH zucisthAne jape maMtraM samAhitaH // 13 // apavitraH pavitro vA susthito duHsthito'pi vA / dhyAyanpaMcanamaskAraM sarvapApaiH pramucyate // 14 // aMgulyagreNa yajjataM yajataM merulaMcane / saMkhyAhInaM ca yajjataM paphalaM bhavet ||15|| japo bhavet tridhotkRSTamadhyamAdhamabhedataH / padmAdividhinA murUyo'paraH syAjjapamAlayA // 16 // vinA maunaM vinA saMkhyAM vinA cetAnirodhanam / vinA sthAnaM vinA dhyAnaM jaghanyo jAyate japaH // 17 // tato gatvA munisthAnamathavAtmaniketanam / nijapApavizuddhayaH kuryAdAvazyakaM sudhIH || 18 || rAtrikaM syAddevasikaM pAkSikaM cAturmAsikam / sAMvatsaraM ceti jinaiH paMcadhAvazyakaM kRtam // 19 // kRtAvazyakakarmA ca smRtapUrvakulakramaH / pramodamedurastrAMtaH kIrttayenmaMgalastutim // 20 // maMgalaM bhagavAn vIro maMgala gautamaH prabhuH / maMgalaM sthUlabhadrAdyA jeno dharmo'stu maMgalam ||21|| nAbheyAdyA jinAH sarve bharatAdyAzca cakriNaH / kurvaMtu maMgalaM sIriviSNavaH prativiSNavaH // 1192 // nAbhisiddhArthabhUpAcA jinAnAM pitaraH same / pAlitAkhaMDa sAmrAjyA janayaMtu jayaM mama // 23 // marudeva trizalAdyA vikhyAtA jinamAtaraH / trijagajjanitAnaMdA maMgalAya bhavaMtu me // 24 // ****6*** saMgraha
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 4- // 44 // A zrIpuMDarIkeMdrabhUtipramukhA gaNadhAriNaH / zrutakevalino'nye'pi maMgalAni dizaMtu me // 25 // brAjhIcaMdanavAlAdyA mahAsatyo mahattarAH / akhaMDazIlalIlADhyA yacchaMtu mama maMgalam // 26 // cakrezvarIsiddhAyikAmukhyA: zAsanadevatAH / samyagdRzAM vighnaharA racayaMtu jayazriyam // 27 // kapardimAtaMgamugkhyA yakSA vikhyAtavikramAH / jainavighnaharA nityaM deyAsumaMgalAni me // 28 // yo maMgalASTakamidaM paTudhIradhIte pAtarnaraH sukRtbhaavitcittvRttiH| saubhAgyabhAgyakalito dhutasarvavighno nityaM sa maMgalamalaM labhate jagasyAm // 29 // tato devAlaye yAyAtkRtanaSedhikI kriyaH / tyajannAzAtanAH sarvAstri pradakSiNayenjinam // 30 // vilAsahAsaniSThayatanidrAkalAduHkathAH jineMdrabhavane jayAdAhAraM ca caturvidham // 31 // namastubhyaM jagannAthetyAdi stutipadaM vadan / phalamakSatapUrNa | vA DhokayecchIjinAgrataH // 32 // riktapANirna pazyeta rAjAnaM daivataM gurum / naimittikaM vizeSeNa phalena phalamAdizet // 34 // dakSiNavAmAMgagato naranArIjano jinam / vaMdate'vagraha muktvA SaSTiM nava karAn vibhoH // 34 // tataH kRtottarAsaMgaH sthitvA sadyogamudrayA / tato madhurayA vAcA kurute caityavaMdanam // 35 // udare kUpare nyasya kRtvA kozAkRtI karau / anyo'nyAMgulisaMzleSAdyogamudrA bhavediyam // 36 // pazcAbhijAlayaM gatvA kuryAtmAbhAtikI kriyAm / vidadhIta gehaciMtAM bhojanAcchAdanAdikAm | // 37 // Adizya svasvakAryeSu, baMdhUna karmakarAnapi / puNyazAlAM punaryAyAdaSTabhirdhIguNayutaH // 38 // zuzrupA zravaNaM caiva | grahaNaM dhAraNaM tthaa| uddo'poho'rthavijJAna tattvajJAnaM ca dhIguNAH // 39 // zrutvA dharma vijAnAti, zrutvA tyajati durmatim / -SARI+%
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza 118411 zrutvA jJAnamavApnoti zrutvA vairAgyameti ca // 40 // pacAGgapraNipAtena, gurun sAdhUn parAnapi / upavizenamaskRtya tyaja bhAzAtanAM guroH // 41 // uttamAMgena pANibhyAM, jAnubhyAM ca bhuvastalam / vidhinA spRzataH samyak paMcAGgapaNatirbhavet // 42 // paryaMstikAM nabadhnIyAt na ca pAdau prasArayet / pAdopari padaM naitra dormUlaM na pradarzayet ||43|| na pRSThe na puro nApi pArzvayorubhayorapi / stheyAnAlA payedanyamAgataM pUrvamAtmanA // 44 // sudhIgurumukhanyastadRSTirekAgramAnasaH / zRNuyAddharmazAstrANi bhAvabhedavicakSaNaH // 55 // apAkuryAtsvasaMdehAn jAte vyAkhyAkSaNe sudhIH / guhadguNagAtRbhyo dadyAddAnaM nijocitam ||46 || akRtAvazyako datte gurUNAM vaMdanAni ca / pratyAkhyAnaM yathAzaktyA vidadhyA dvira timiyaH // 47 // tiryagyoniSu jAyate'viratA dAnino'pi hi / gajAzvAdibhave bhogAn bhuMjAnA baMdhanAnvitAn ||48 || na dAtA narakaM yAti na tiryag virato bhavet / dayAlurnAyuSA hInaH satyavaktA na duHsvaraH // 49 // tapaH sarvAkSasAraMgavazIkaraNavAgurA / kaSAyatApamRdvIkA karmAjIrNaharItakI // 50 // yaddUraM yadUgarAdhyaM durlabhaM yatsurairapi / tatsarvaM tapamA sAdhyaM tapo hi duratikramam // 51 // catuSpathamatho yAyAtkRtadharmavidhiH sudhIH / kuryAdatharjanopAyaM vyavasAyaM nijaM nijam // 52|| suhRdAmupakArAya baMdhUnAmudayAya ca / arcchate vibhavaH sadbhiH svodaraM ko vibharti na ||23|| vyavasAyabhavA vRttirutkRSTA madhyamA kRSiH / jaghanyA bhuvi sevA tu bhikSA syAdadhamAdhamA // 54 // vyavasAyamato nIcaM na kuryAnnApi kArayet / puNyAnusAriNI saMpannaH pApAdvarddhate kvacit // 55 // bahvAraMbha mahApApa yadbhaveJjanagarhitam / ihAmutra viruddhaM yattatkarma na samAcaret ||56 || lohakAracarmakAramadyakRttailikAdibhiH satyapyarthAgame kAmaM * drakSa / saMgraha
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 46 // vyavasAyaM parityajet // 57 // evaM caran prathamayAmavidhiM samayaM zrAddho vizuddhahRdayo nayarAjama nam / vijJAnamAnajanaraMjanasAvadhAno, janmadvayaM viracayetsaphalaM svakIyam // 58 // zrI cAritrasuraragaNiviracite - AcAropadeze prathama prahara varga prathamavargaH / atha dvitIyo vargaH / atha svamaMdiraM yAyAd dvitIye prahare sudhIH / nirjantubhuvi pUrvAzAbhimukhaH snAnamAcaret // 1 // sapraNAlaM catuH paGkaM snAnArthaM kArayedaram / tadughRte jale yasmAjjaMtubAdhA na jAyate // 2 // rajasvalA strI malina-sparzaM jAte ca sUtake / mRtasvajanakArye ca sarvAMgasnAnamAcaret || 3 || anyathottamAMgavarjaM vapuH prakSAlayetparam / katroSNenAlpapayamA devapUjAkRte kRtI ||4|| caMdrAdityakarasparzAtpavitraM jAyate jagat / tadAdhAraM ziro nityaM pavitraM yogino viduH ||5|| dayAsArAH sadAcArAste sarve dharmahetave / ziraHprakSAlanAnnityaM jIvopadravo bhavet ||6|| nApavitraM bhavecchIrSa nityaM vastreNa veSTitam | adhyAtmanaH sthiteH zazvannirmala dhAriNaH || || snAne ye'tijalotsargAd dhanaMti jaMtUn bahirmukhAH / malinIkurvate jIvaM zodhayaMto vapUrhi te // 8 // vihAya potikaM vastraM paridhAya jinaM smaran / yAvajjalAdrau caraNau tAvattatraiva tiSThati // 9 // anyathA malasaMzleSAdapAvitrya punaH padoH / lagnajIvaghAtena bhavedvA pAtakaM mahat // 10 // gRha caityAMtika gatvA bhUmisaMmArjanAdanu / paridhAyArcAvastrANi mukhakozaM 1 " syuH sarve " ityAdi pAThaH / 2 " gRhacaivyAmyarNa " ityAdi pAThaH /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 47 // dadhAtyatha // 11 // manovAkkAyavastreSu bhUpUjopaskarasthitau / zuddhiH saptavidhA kAryA devatApUjanakSaNe // 12 // pumAn paridadhena kho-vastraM pUjAvidhau kvacita / na nArI naravastraM tu kAmarAgavivarddhanam // 13 // bhaMgArAnItanIreNa saMsnApyAMgaM jinezituH / rUkSIkRtya suvastreNa pUjAM kuryAttatoSTadhA // 14 // // atha pUjASTakam // saccaMdanena ghanasAravimizritena, kastUrikAdravayutena manohareNa / rAgAdidoSarahitaM mahitaM surendraH, zrImajjinaM trijagatI-patimarcayAmi // 15 // caMdanapUjA // 1 // jAtijapAvakulacaMpakapATalAyai-maidArakuMdazatapatravarAraviMdaiH / / saMsAranAzakaraNaM karuNapradhAnaM, puSpaiH parairapi jineMdramahaM yajAmi // 16 // puSpapUjA // 2 // kRSNAguruparacitaM sitayA sametaM, karparapUrasahita vihitaM suyatnAt / dhUpaM jineMdrapurato gurutoSato'haM, bhaktyotkSipAmi nijaduSkRtanAzanAya // 17 // dhUpapUjA // 3 // jJAnaM ca darzanamatho caraNaM vicitya, puMjatrayaM ca purataH pravidhAya bhktyaa| cokhAkSataizca karaNairaparairapIha, zrImaMtamAdipuruSaM jinamarcayAmi // 18 // akSatapUjA // 4 // sambAlikerapanasAmalabIjapUra-jaMbIrapUgasahakAramukheH phlstaiH| 1" cokhAkSataiH" ityAdi pAThaH /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 48 // +++ svargAdya nalpaphaladaM pramadapramodA devAdhidevamasamaprazamaM mahAmi // 19 // phalapUjA ||5|| sammohakairvaTakamaMDa kazA lidAli- mukhyara saMkhyarasazAlibhirannabhojyaiH / yathAvirahitaM svahitAya nityaM tIrthAdhirAjamahamAdarato yajAmi ||20|| naivedyapUjA || 6 || vizvastapApaDalasya sadoditasya, vizvAvalokana kalAkalitasya bhaktyA / udyotayAmi purato jinanAyakasya, dIpaM tamaH prazamanAya zamAMburAzeH ||21|| dIpapUjA // 7 // tIrthodakairdhutamalairamalasvabhAvaM zazvannadInadasarovarasAgarotthaiH / durvAramAramada moha mahAhitArkSya, saMsAratApazamanAya jinaM yajAmi ||22|| jalapUjA // 8 // pUjASTakastu timimAmasamAmadhItya, yA'nena cAruvidhinA vitanoti pUjAm / bhuktvA narAmarasukhAnyavikhaMDitAni dhanyaH sutrAsamacirAllabhate zive'pi // 23 // iti pUjAkaSTam // zucipadeze niHzalye kuryAdevAlayaM sudhiiH| saudhe yAtA vAmabhAge sArddhahastocca bhUmike // 24 // pUrvAzAbhimukho'rcAkRduttarAbhimukho'thavA / vidigbhiH saha niyataM dakSiNAM varjayed dizAm / / 25 / / pUrvasyAM labhyate lakSmIranau saMtApa saMbhavaH / 1 " pUrvasyAM labhate lakSmImagnau saMtApa saMbhavaM " ityAdi pAThaH /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhopadeza // 49 // saMgraha RA dakSigasyAM bhavenmRtyunaiRte syAdapadravaH // 26 // pazcimAyAM putraHkhaM vAyavyAM syaadsNttiH| uttarasyAM mahAlAbha IzAnyAM dhamavAsanA // 27 // aMnijAnukarAMzeSu mastake ca yathAkramam / vidheyA prathama pUjA jinendrasya vivekibhiH // 28 // saJcandanaM sakAzmIraM vinAeM na viracyate / lalATe kaNThe hRdaye jaThare tilakaM punaH // 29 // prabhAte zuddhavAsena madhyAha kusu. | mestthaa| saMdhyAyAM dhUpadIpAbhyAM vidheyArcA mniissibhiH||30|| nekapUSpaM dvidhA kuryAtra cchinyAkalikAmapi / patrapaMkajamedena hatyAvatyAtakaM bhavet // 21 // hastAtpasvalitaM puSpaM lagnaM pAde'thavA bhuvi / zIrSopariMgataM yacca tatpajAI na kahiMcit // 32 // spRSTaM nIcajanairdaSTaM kITaiH kuvasanedhutam / nirgaMdhamugragandhaM ca tasyAjyaM kusumaM samam / / 33 / / vAmAMge dhUpadAhaH syAt bIjapuraM tu sanmukham / haste dadyAjineMdrasya nAgavallIdalaM phalam // 34 // snAtraizcandanadIpadhUmkusumanaivedya nIradhvaja, sirakSatapUga6 patrasahinaiH satko zavRyA phlaiH| vAdidhvanigItanRtyanutibhitrairai cAmare-bhUSAbhizva kilakaviMzatividhA pUjA bhavedaItaH // 36 // ityekavizatividhAM racapaMti pUjA, bhavyAH suparvadivase'pi ca tiirthyoge| pUrvoktacAruvidhinASTavidhAM ca nityaM yadyadaraM tadiha bhAvavazena yojyam // 36 // grAmacaityaM tato yAyAdvizeSAmalipsayA / tyajannazucimadhvAnaM dhautavastreNa zobhitaH // 3 // yAsyAmIti hRdi dhyAyazcaturthaphalamaznute / utthito labhate SaSThaM tvaSTamaM pathi ca brajan // 38|| dRSTe caitye'ca dazamaM dvAre dvAdazamaM labhet / madhye pakSopatrAsasya mAsasya syAjinArcane / / 39 / / tisro naiSedhikIH kRtvA caityAMtaH pravizetsudhIH / caityaciMtA vidhAya.tha pUjayecchI jinaM mudA // 40 // mulanAyakamarcitvASTapAhatpatimAH parAH pUjayeccArupuSpaudheH mRSTvA cAntarbahiH sthitAH 1" syAdIzAnyAM dharmavAsanA " iti pAThaH samyak / KACCIActer
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ....-..- // 50 // -- - -- CA- * * * // 41 // avagrahAdvahirgatvA vaMdetAhatamAdarAt / vidhinA purataH sthitvA racayeccaityavaMdanam / / 42 / / ekazakrastavenAdyA dvAbhyAM bhavati madhyamA / paMcabhistUttamA jJeyA jAyate sA tridhA punaH ||4|| stutipAThe yogamudrA jinamudrA ca baMdane / muktAzuktimudrA tu paNidhAne prayujyate // 44 // udare kUpare nyasya kRtvA kozAkRtI karau / anyonyAMgulisaMzleSAdyogamudrA bhavediyam // 45 // | puroM gulAni catvAri pazcAdanAni tAni tu / avasthitiH pAdayoryA jinamudreyamIritA / / 16 // samau ca garbhitau hastI lalATe yatra yojayet / muktAzuktikamudrA sA praNidhAne prayojanA // 47 / natvA jinavaraM yAya dvadannAvazyikA gRhama / aznIyAd baMdhubhiH sAdha bhakSyAbhakSyavicakSaNaH // 48 // adhautapAdaH krodhAMdho vadan durvacanAni yata / dakSiNAbhimukho bhuktaM tatsyAdrAkSasabhojanam // 49 // pavitrAMgaH zubhe sthAne niviSTho nizcalAsane / smRtadevagurubhukte tatsyAnmAnava bhojanam // 50 // snAtvA devAn samabhyarcya natvA pUjyajanAn mudA / datvA dAnaM supAtrebhyo bhukta bhuktaM taduttamam // 51 // bhojane maithune snAne vamane daMtadhAvane / viDutsarge nirodhe ca maunaM kuyAnmahAmatiH / / 52 // AgneyI neRtyaM bhuktau dakSiNAM varjayeddizam / saMdhye grahaNakAlaM ca svajanAdeH zavasthitim // 53 // kArpaNyaM kurute yo hi bhojanAdau dhane sati / manye maMdamatiH so'tra devAya dhanamarjati // 54 // ajJAtabhAjane nAvAda jJAti bhraSTagRhe'pi ca / ajJAtAni niSiddhAni phalAnyanyAni ca tyajeta | // 55 // bAlastrIbhrUgagohatyAkRnAmAcAralopinAm / svagotrabhedinAM paMktau jAnannopavizesudhIH // 56 / / madyaM mAMsa | navanItaM madhUduMbarapaMcakam / anaMtakAyamajJAtaphalaM rAtrau ca bhojanam / / 57 / / AmagorasamaMpRktaM dvidalaM puSpitaudanam / dadhyahatiyAtItaM kvathitAnnaM ca varjayet / / 58 // jaMtamizraM phalaM pUSpa patraM cAnyadapi tyajet / saMdhAnamapi saMsaktaM jinadharmaparA yaNaH / / 59 // bhojanaM ca viDatsaga kuryAdatici nahi / vAripAna tathA snAnaM punaH sthiratayA sRjet / / 60 // bhojanAdau * RECRUARY * *
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||52|| viSamaM bhojana zipam / madhye pIyUSasadRzaM vAripAnaM bhavedaho // 61 // ajIrNe bhojanaM jacAt kAle'znIyAcca sAmyataH / kvotthito vaktrazuddha patrapUgAdibhiH sRjet // 62 // vivekavAn na tAMbulamaniyAdvicaran pathi / pUgAdyamakSataM tairdantu puNyavat // 63 // bhojanAdanu no svapyAdvinA grISmaM vicAravAn / divA svapayato dehe jAyate vyAdhisaMbhavaH // 64 // // iti zrI ratnasiMhasUrizvaraziSya zrIcAritra suMdaragaNiviracite A. dvitIyo vargaH // 2 // / atha tRtIyo vargaH / tato geha zriyaM pazyan vidvadgoSThIparAyaNaH / sutAdibhyo dadacchikSAM sukhaM tiSThed ghaTIdvayam // 1 // AtmAyatte dhanAdike / vijJAtAkhilatatvAnAM nRNAM na syAd guNacyutiH // 2 // guNairuttamatAM yAdi vaMzahIno'pi mAnavaH / paMkajaM dhiyate mUrdhni paMkaH pAdena ghRSyate ||3|| na khAniruttamAnAM syAt kulaM vA jagati kacit / prakRtyA mAnavA eva guNairjAtA jagannutAH ||4|| satvAdiguNasaMpUrNo rAjyAIH sthAdyathA naraH / ekaviMzatiguNaH syAddharmArho mAnavastathA // 5 // yathA - * 1 akSudrahRdayaH 2saumyo 3 rUpavAn 4janavallabhaH / 5akrUro 6bhavabhIruzvazaTho7 8dAkSiNyavAn sadA ||6|| 9 apatrapiSNuH 10 sadayo 11madhyasthaH 12 saumyadRk punaH / 13 guNarAgI 14satkathAdaya: 15mapI 16 dIrghadapi ||7|| 17vRddhAnuga * vartamAnakAlanA keTalAka zrAvakanA 21 guNo-1 uddhatavaMdaNiyA, 2 phogaTaphuNiyA, 3 bAta banAvaNiyA, 4 dragDolaNiyA, 5 mAthA ukAlaNiyA, 6 sIsaca DAvaNiyA, 7 kAnako kaNiyA, 8 DolAcaDAvaNiyA, 9 prazna puchaNiyA, 10 asatyacAlaNiyA, 11 caravalA phevaNiyA, 12 TIkAkADhagiyA, 13 kAMnaphuMkaNiyA, 14 AMkha mAraNiyA, 15 bhUmiruMdhaNiyA, 16 viSauDAlaNiyA, 17 puMTha phuMkaNiyA, 18 AdezamAMgaNiyA, 19 niMdA karaNiyA, 20 chidra jovaNiyA, 21 khaLela ghAlaNiyA, - junA pAnA uparathI utAro karela . saMgraha
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 52 // 76440UCCU 18vinItaH 19kRtajJaH20parahito'pi ca / 21labdhalakSo dharmaratnayogyo'mimirguNairbhavet ||8||xpraayenn rAjadezastrIbhaktavArtA tyajetsudhIH / yato nArthAgamo kazcitpratyutAnaryasaMbhavaH // 9 // sumitrarbundhubhiH sAdaM kuryAddharmakAM mithaH / tadvidbhiH saha zAstrArtharahasyAni vicArayet // 10 // pApabuddhirbhavedyasmAt varjayettasya saMgatim / kAyena vacanenApi nyAyaM suMcena karhi cit // 11 // avarNavAdaM kasyApi na vdettmaagrnniiH| pitromuroH svAmino'pi rAjAdiSu vizeSataH // 12 // malinadharmanindakaiH / duHzIlomibhizcauraiH saMgati varjayedalam / / 13 / / ajJAtapratibhUH kItryai ajJAtasthAnado gRhe / ajJAtakula-hai saMbaMdhI ajJAtabhRzyarakSakaH // 14 // svasyo kopakartA ca 2svasyola sikgrihii| svasyodhvaM guNaga: ca syauravaM bhRtyasaMgrahI // 15 // uddhArANamokSArthI bhoktA bhRtyasya daNDanAt / dasthye pUrvAjitAzaMsI svayaM svgunnvnnkH||16|| *NAddharma vijAnAti tyAjyaM datte bhane sati / virodhaM svajanaiH sAda snehaM ca kurute paraiH / 17 // uktvA svayaM ca hasati yatsatkhAdati bakti ca / ihAmutra viruddhAni mUkhaMcihnAni saMtyajet // 18 // nyAyAjitadhanazcaryAmadezAkAlayostyajan / rAjavidveSibhiH x"prAyo na rAjedazastrIbhaktavArtA sRjetsudhIH" ityapi paatthH| 1 potAnA vaDIla upara kopa karanAra, 2 potAnA priya mANasanI 31 sAye jhagaDo karanAra, 3 potAthI adhika guNI sAthe vivAda karanAra ane 4 uMcA darajjAnA mANasone nokara rAkhanAra. * "RNAddharmAvadAtI ca" ityapi pAThaH / 1 iha svAmidroha-mitradroha-vizvastavaJcanAcauryAdigArthopArjanopAyabhUtaH svasvavarNAnurUpaH sadAcAro nyAyastena sampanna upAgato vibhavaH sampadyasya saH, tathA zuddhavyavahAropArjito hi vibhava ihalokasukhAyAzaGkanIyatayA svazarIreNa tatphalaparibhogAmitrasvajanAdau saMvibhAgakaraNAcca / yadAha RECHARSHAN
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ + saMgraha dharmopadeza-18| saMga virodha ca ghanaiH samam // 19 // // 53 // sarvatra zucayo dhIrAH sakarmabalagavitAH / kukarmanihatAtmAnaH pApAH sarvatra zakitAH // 1 // ihAnyAyapravRttau puruSasya dvividhAbhizaGkanIyatA, bhoktu gyavibhavasya c| tatra bhoktuH paradravyadrohakAryayamityevaM doSasaMbhAvanalakSaNA / | bhogyasya punaH paradravyamidamitthamanena bhujyate, ityevNruupaa| tatpratiSedhAdanabhizaGkanIyatA, tayA / atrAyaM bhAvaH-nyAyopArjitavittavyayaM kurvANo na kenApi kadAcitkiJcidabhizakyate / evaM cAvyAkulacetasaH prazastapariNaterihaloke'pi mahAn sukhalAbhaH sarvatra yazaHprazaMzAprAtizca / paralokahitAya ca satpAtrAdiSu viniyogena puNyAnubandhipuNyaprAptihetutvAt dInAnAthAdiSu kRpayA vitaraNAcca / iha nyAyArjitavitta satpAtrAdiviniyogAbhyAM caturbhaGgI yathA-"nyAyAgatavibhavasatpAtraviniyogaH !" ayaM cAkSepeNa puNyAnubandhipuNyahetutvAt / sudevatvabhogabhUmiH TU manuSyasamyaktvAdi prApyAsannasiddhiphalo dhanasArthavAhazAlibhadrAdivat / yadAha parituliyakappapAyavacintAmaNi kAmadheNumAhappaM / dANAo sammataM, pattaM dhaNasatyavAheNaM // 1 // yadvA nandiSeNAdivat kvApi saMniveze ko'pi brAhmaNo dhanaudhaidhanadasparDI yajJaprArambhe brAhmaNalakSabhojyaM prArabdhavAn / tatra sahAyyArtha kamapi jaina dAnaruciM niHsvabrAhmaNaM lakSabhojyasamAptAvuddharitaM dhanAjyAdi tubhyaM dAsyAmIti pratijJAya sthApitavAn / krameNa lakSabhojyasaMpUrte zeSa tandulAdikaM nyAyAgataM prAsukaM matvA niHsvadvijenAcinti; yadutaitatkvApi satpAtrAya dIyate tadA bahuphalaM jAyate / yata : "nAyAgayANaM kappaNijjANaM annapANAidavvANaM parAe bhattIe AyAnuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM atihisaMvibhAgo mukkhphlo|"
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 54 // RESPELLS0 tadanu tena dayAbrahmacaryAdiguNavantaH kiyantaH sAdharmikA bhojanAya nimantritAH, tadbhojanAvasare ca kazcinmahAvratI mAsakSapaNapAraNe samAgAt / tena dvijena satkArazraddhApUrvakaM tadannApAnAdi tasmai datta, etebhyo'pyayaM yatI vizeSapAtramiti nizcitya / uktaM ca mithyAdRSTi sahasreSu, varameko hyaNuvratI / aNuvratIsahasraSu, varameko mahAvratI / mahAbati sahasreSu, varameko hi tAttvikaH / tAttvikasya samaM pAtraM, na bhUtaM na bhaviSyati // 2 // kAlenAyuH parisamAptau sa pAtradAnadAtA taddAnamahimnA prathamakalpe sura: samajani / tatazcyutvA rAjagRhe zreNika suto nindiSeNanAmA jAtaH / yauvane paJcazatarAjakanyApANigrahaNam / 2dogundukadeva iva manoramaviSayasukhodadhimama Aste / itazca sa lakSabhojyakArI vipraH pApAnuvandhipuNyapoSakastAdagnirvivekadAnAbahubhaveSu kiJcidbhogAdisukhAni bhuktvA kvApyaraNye hAtI jAtaH / pUrvayUthezavinAzitAnekahastisutayA kariNyA yUthezaM vaJcayitvA tApasAzrame janito muktazca / tatra tApasakumAraiH saha vRkSasecanAcApasaiH kRtasecanakanAmA'bhUt / anyadA pitaraM | yUthezaM hatvA hastinIyUthaM gRhItavAna / mAtuzca prapaJcaM jJAtapUrvI tApasAzramaM babhaja / tApasaiH khinaiH zreNikasya sa gajo darzitaH / sa caivaMbhUtaH / yathA- -- tuGgaH saptakarAn dI| navahastAMstrIna vistRtaH / dazahastapariNAho viMzatyA bhUSito nakhaiH / / 1 / / AropitadhanuvaMzaHproccaiH kumbho laghugaMle / madhupiGgalanetrazca caJcazcandrojjvaladyutiH // 2 / catvAriMzatsamadhikacatuHzatasulakSagaH / sa dvipo bhadrajAtIyaH saptAjasumatiSThitaH // 3 // 1" nandiSeNo nAmnA" / 2" daagnduk""dogundk"| 3 "khediteH"| SECURIOUSA
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 55 // zraNikenApi kathaMcid dhRtvA paTTahastI kRtaH / rAjayogyAhArAcchAdanAdibhiH paricaryamANaH sukhI jAtaH / athAnyadA tApasairasmadAzrama - bhaJjanaphalametadini smAritamarmA stambhamunmUlya nirgataH / punastApasA zramo bhagnaH pRSTau zreNikaH saparikaraH / hastI 1 durdamaH / kenApi vazIkartumazakyaH / nRpAdezena nandiSeNa kumAreNa hakkitaH san taM kumAraM dRSTvA mamaiSa kyApi sambandhItI hApohavazAjjAtajAtismRtiH zAnsa eva tasthau / tataH kumAreNAnIyAlAnastambhe nibaddhaH zreNikAdInAM vismayazca / atrAntare vaibhAragirau zrIvIrajinaH sama vasRtaH / zreNikAbhayanandiSeNAdayo vandanArthaM prAptAH / dharmadezanAnte svAmipArzve pRcchA hastyuparAbhAdi viSayA / kathitazca jinena pUrvabhavalakSabhojyasAbudAnAdivyatikaraH / punarAgAmibhavaprazne jinaH prAha - rAjan ! nyAyAgatavittasupAtra viniyogena nandiSeNakumAro'nekAn devamanujAdi mahAbhogAn bhuktvA saMyamaM prApya devabhUyaM prAptaH krameNa siddhisukhamavApyatIti / gajajIvastu tAdravyapAtrAvivecakatayA dAnAdinA bhogAn prAptavAna, paraM pretya prathama rakagAmIti zrutvA prabuddhaH zrAddhadharma prapannaH / krameNa dIkSAM gRhNan devatayA tavAdyApi bhogakarma bahrastIti vacobhirniSiddho'pi pravajyAM jagrAha / prAktananikAcitabhogakarmodayaprarito vezyAgRhe 12 varSANi tasthau pratidinaM daza daza prabodhakRt ityAdi nanhiSeNakathA'nyato jJeyA // itthaM gRhI dAnavidhau vidhijJo, nyAyArjitArthaH zubhapAtrapoSI / AvApya bhogAna subhagAn krameNa, siddhizriyaH saMzrayate sukhAni // 1 // " nyAyAgatadravyaya tatpAtra poSarUpo dvitIyaH " yatra tatra bhaveSu bhogamAtraphalo'pi prAnte virasaphala eva, lakSabhojyakRd brAhmaNavat / yadAha1 " durmattaH " / saMgraha
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 56 // "dAnena bhogAnAmoti yatra ttroppdyte"| "anyAyAta vibhava satpAtraparipoSarUpaH tRtIyaH" sukSetroptasAmAnyavIjaphalaprarohAdivadAyatI sukhaprasavAnuvandhitayA rAjJAM vyApAriNaM bahvArambhopArjitadravyANAM cAnujJAtaH / yata: khalo'pi gavi dugdhaM syAdugdhamapyurage viSam / pAtrApAtravizeSeNa tatpAtre dAnamuttamam // 1 // sA sAI taMpi jalaM pattaviseseNa aMtaraM guruvaM / ahimuhapaDiya garalaM sippauDe mattiyaM jAi // 2 // anyathA mahArambhAnucitavRttimalitaM dravyaM sukSetravApAdi vinA durgatiphalameva mamaNAdivad / yata: vavasAyaphalaM vihavo vihavassa phalaM supattaviNiogo, taya bhAve vavasAo vihavo'vi ya duggainimittaM // 1 // anyAyArjitArthakupAtrapoSAdirUpazcaturthaH" iha sAdhujanagarhitatvAtparatra kutinibandhanatvAcca tyAjya eva vivekinAm / yata : anyAyopAttavittasya, dAnamatyantadoSakRt / dhenuM nihatya tanmAMsAkSANAmiva tarpaNam // 1 // anyAyopArjitai vittairyacchAdaM kriyate janaH / tRpyante tena cANDAlA bukkasA dAsayonayaH // 2 // dattaH svalpo'pi bhadrAya syAdartho nyAyasaMgataH / anyAyAtaH punardattaH puSkalo'pi phlojjhitH||3|| anyAyavRttyA 'rjitavittaM lokadvaye'pyahitAyaiva / yata:-iha hi lokaviruddhakAriNo vadhabandhAdayo doSAH, paratra narakapatanAdayazca / yadyarikasyacitpApAnubandhipuNyakamA phalAdaihalaukikI vipanna dRzyate, tathA'pyAyatyAmavazyambhAvinyeva / yadAha pApenaivArtharAgAndhaH phalamAmoti yatkvacit / baDizAmiSavattattamavinAzya na jIryati // 1 // 1"jAya" / 2 "blaa-|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||57|| saMgraha uktaM ca anyAyopAtta vittena yo hitaM hi samIdate / bhakSaNAtkAlakUTasya so'bhivAJchati jIvitum // 2 // tathA ihAnyAyArjitArthopajIvino gRhasthAdeH prAyo'nyAyakalahAhaGkArapApabuddhipravRttireva, raGkazreSThayAdivat | yathA marusthasyA pallIgrAme kAkUpAtako bhrAtarau / tayoH kanIyAn dhanI / jyAyAMstu niHsvatvena tadgRhe bhRtyavRttyA nirvahate / ekadA varSArAtrau hai| divasakarmaparizrAntaH kAkUyAko rAtrau prasuptaH / pAtakenAbhidadhe-prAtaH / svakedArAH payaHpuraiH sphuTitasetavaH, taba tu nizcintatA ityupAlabdhaH / sa tadA tyaktasrastaraH svaM daridriNaM paragRhakarmakAriNaM nindan kuddAlaM lAtvA yAvattatra yAti tAvatkarmakarAna sphuTitasetubandharacanAparAna dRSTvA, ke yUyamiti pRSTAH / bhavadbhAtuH kAmukAH iti tairukte kvApi madIyAste santi ? iti pRSTe valabhIpuryA santIti te prAhuH / / atha kAlakrameNa prastAvaM prApya valabhyAM gataH sakuTumbaH / tatra gopurAsannavAsyAbhIrANAM saMnidhau nivasana atyantakRzatayA tai raGka iti dattAbhidhAnastArNamuTajaM kRtvA teSAmavaSTambhenATTa maNDayitvA tasthau / ekadA kazcit kArpaTikaH kalpapramANena raivatazailAdalAbunA siddharasamAdAya mArge kAkUtumbIti siddharasAdazarIriNI vANIM nizamya jAtabhorvalabhIparisare tasya sacchadmano vaNijaH sadmani tadalAbumtatropanidhI. cakre / sa svayaM somanAthayAtrArtha gtH| kasminnapi parvaNi pAkavizeSAya cullI niyojitAyAM tApikAyAmalAburandhra dgalitarasabindunA hiraNyamayIM nibhAlya sa vaNika taM siddharasaM nirNIya tadalAbusahitaM gRhasAramanyatra sthApayitvA svagRhaM prajvAlitavAn / aparasmin gopure gRhaM kRtvA sthitaH / tatra nivasatA prAjyAjyakayakAriNyAH svayaM ghRtaM tolyastadakSINatAdarzanAd ghRtapAtrAdhaH kRSNacitrakakuNDalikAM nizcitya kenApi chadmanA tAM gRhItavAn / evaM kaparakUTatulamAnavyavahArAdibhiH pApAnubandhipuNyabaLena vyavasAyaparasya razreSThino miritaM bahu dravyam /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 58 // ekadA kazcitsvarNasiddhikartA militaH / so'pi kapaTavRttyA vaJcito gRhItA suvarNasiddhiH / evaM trividhasiyA'nekakoTidhanezvaro jAtaH | paramanyAcArjitavibhavaparizIlanena pUrva nirdhanasya pazcAddhanasampattyutsekatayA ca kvApi tIrthe satpAtre'nukampAsthAne vA svazriyo nyAso dUre tiSThatu, pratyuta sakalalokoccATana-navanavakaravarddhanA'haGkAraposAnyadhanispardhImatsarAdimistAM ramAM kAlarAtrirUpAM lokAyA'darzayat / __athAnyadA svasutAratnakhacitakaGkatikAyAM rAjJA svaputrIkRte gargitAyAM tadvirodhAtsvayaM mlecchamaNDale gatvA kanakakoTIdatvA mugalAn samAnayat / tairdezabhane kRte rathena rAjJaH sUryamaNDalAgacchatturagarakSAn karavitaraNairvibhidya kUTaprapaJcaH kAritaH purA hi rAjA sUryavaraprAptaM divyaturaGgamArohati tadanu saGketitapuruSaiH paJcazabdavAdanaM kriyate / turage vyomni yAti / tamArUDho nRpo vairiNo hanti / saMgrAmasamAptau turagaH sUryamaNDalaM pravizati / tadA ca raGkabheditapaJcazabdavAdakai rAjJasturagArohaNAt pUrvameva paJcazabdanAdaH kRtaH / turagaH samuDDIya gataH / zilAdityanRpaH kiMkartavyatAmUDhastairnijane / tadanusukhena valabhImaGgaH sUtritaH / uktaM ca paNasayarI vAsasaya timisayAI aikkameUNaM / vikkamakAlA u tao valahIbhaMgo samuSpanno // 1 // mudgalA api raNe pAtayitvA maaritaaH| evamanyAyavittavilasiMta jJAtvA nyAyArthArjanaparaibhAvyam / tathA vyavahArAparihArAra yAtavittopajIvinAM piNDaprakRtidharmakarmAdayo'pi zuddhA eva / yadAgama : 1 ito'gre-" iti razreSThisambandhaH" ityadhikam / 2 ito'gre.-"'vyavahAraparihAra-" ityadhikam / 5+4+4+4+4+4+4+4+4+4+4+4
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 59 // vArasudvI dhammasta mUlaM sambannumAsae / vatrahAreNaM tu suddheNaM atthasuddhI jao bhave // 1 // sudveNa caiva attheNa AhAro hoi suddhao / AhAreNaM tu muddheNaM dehasuddhI jao bhave // 2 // vyAkhyA-- zuddhenaiva cArthenAha / rozanAdiH zuddho nirdoSa:, tena punaH zuddhena dehazuddhiH bAhyamalasadbhAve jinAjJAvartitvena karmamalA pagamAt / suddhe caiva dehe dhammajuggo ya jAyaI / jaM jaM kuNai kiJca tu taM taM se saphalaM bhave // 3 // zuddhenaiva ca dehena dharmayogyo jAyate gRhasthaH / yathA hi prakSAlitAGgaH sadalaGkArArho bhavati yathA'yamapItthaM zuddhadeho dharmaratnAlaGkAra yogyaH tatazca yadyatkaroti kRtyaM devArcAdAnAnuSThAnAdikaM tattattasya sakalaM svargamokSaphaladameva bhavet / atha vyatirekamAha -- annahA aphalaM hoi jaM jaM kiccaM tu so kare / vavahArasuMddhirahio ya dhammaM khisAvae jao || 4 || khisayA yassyAttadAha dhammakhisaM kurNatANaM apaNo ya parasya / abohI paramA hoi ii sutte vibhAsiyaM // 5 // osts yAdRvidha AhArastAdRgeva piNDaprakRtibandhaH / yathA turaGgamA bAlye mahiSyAH pItapayaskAH payasi patanti, gavAM pItadugdhAH pAnIyAdUrataeva tiSThanti / tathA manuSyo'pi bAlyAdyavasthA bhuktAhArAnusAriprakRti / ato nyAyArjitArtha eva dharmavRddhihetuH / tathA'nyAyopAjiMtaM varSAdiprAnte rAja caurAbhijalAdibhira pahiyamANatvAnna cirasthAyi nA'pi svadehabhogapuNyavyayAdiheturapi / uktaM ca 1 1 ito'vAka - " garhatyaviveki lokairiti " ityadhikam // saMgraha
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 60 // anyAyopArjitaM vittaM dazavarSANi tiSThati / prApta tvekAdaze varSe samUlaM ca vinazyati // 1 // vazvakazreSThina iva kvApi saMniveze helAkaH zreSThI, halI bhAryA, bhalAkaH sutaH / zreSThI madhurAlApa-kUTatulAmAna-navapurANAdimIlana-rasabheda-caurApahRtAdAnAdi pApavyavahAraprakArairmugthayAmaTalokavaJcanavRttyA dhanArjakaH / sa hi paravaJcanayA paramArthataH 1svAtmavazcaka eva / yata: kauTilyapaTavaH pApA mAyayA bakavRttayaH / bhuvanaM vazcayamAnA vazcayante svameva hi // 1 // militamapi dravyaM varSaprAnte'nyAyAyAtatvAccaurAgnirAjAdibhirapahiyate, gRhe na kimapi milatye katra / krameNa suto yauvane grAmAntaravAsisuzrAvakazreSThisutAM pariNAyitaH / vadhUguhe samAyAtA / zrAvikA jJAtadharmA / zreSThino'rTa gRhAsannam / zreSThI grahaNadAnAdyabasare pUrvasaMketitapa zcapokaratripokaramAnazkasamvandhena 'sutasyApi pazcapokararUpAparanAmAhvAnaM karoti / krameNa lokaitivRttAntairvaJcakazreSThIti nAmAntaraM dattaM zreSThinaH / ekadA badhvA bhartI pRSTaH / kasmAttAto yuSmAnaparanAmnA''kArayati ? tena sarvo'pi vyavasAyavyatikaro'kathi / vadhvA dharmArthinyA zreSThi vijJaptaH / evaM pApavyavahArAdinAAjataM vittaM na dharmakarmaNe, nApi bhogAya, gRhe'pi na tiSThati / tato unyAyArthArjanaM zreyaH / zreSThinoktaM kathaM nirvAhaH ? nyAyena vyavaharato lokaH4 ko'pi na vizvasiti / vadhvoktaM svalpamapi vyavahArazuddhaM bahu bahu milati tiSThati ca / sukSetroptabIjabahuphalaM, niHzaMkatayA bhogAdiprAptermanasaH sukhasamAdhilAbhazca / yadi na pratyayo bhavatA tadA SaNmAsI yAvatkuTavRttiparihAreNa nyAyavRttyA vyavasAyaM kurudhvam / tato vadhUvacasA zreSThI tathA cke| SaNmAsyAM paJcaseramitaM svarNamarjitam / salavAditvasatyakAritatvAdinA grAhakA: 1 " svArthavazcakaH" / 2 " nAsaka" / 3 " 'nyAyAnnArthArjanaM zreyaH" / 4 "loke"|
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||62|| sarve'pi tasyaivATTe gRhNanti dadati ca / loke kortiH sarveSAM vizvAsazca / svarNamAnIya vadhvAH samarpitam / vadhUH prAha - parIkSAM karuta | tataH pazJcaserI kAritA / carma veSTitAM svanAmAGkAM ca kArayitvA tridinIM rAjapathe mumoca / kenApi na dRSTA / tato lAtvA kvApi mahAjalAzaye kSiptA, matsyena galitA / matsyo'pi kasyacijjAlikasya jAle papAta / pATanAnantaraM nirgatA paJcaserI / nAnopalakSya zreSTinoTTe mAtsyinAnItA, kiJciddatvA gRhItA / vadhUvacasi pratyayo jajJe / tataH zuddha vyavahArapareNa bahuvittAnyupArjayana saptakSetryAmanekadhA vyayaM kurvan praur3hi parAM prApa / tadanu sarvo'pi lokaH zukladravyametasyeti kRtvA vyavasAyAdyarthaM kalAntarAdinA gRhAti / pravahaNapUraNe'pi tasyaiva dravyaM vighnanivRttyarthaM kSipyate / kAlena tannAmnA'pi sarvatra vRddhi kRtyA'dyApi pravahaNacAlanAvasare "helau helau" iti lokAH kathayanti // evaM zuddhavyavahAra ihApi pratiSThAhetuH / tasmAnnyAya eva paramArthato'rthopArjanopAyopaniSat / uktaM casudhIrarthArjane yatnaM kuryAnnyAyaparAyaNaH / nyAya evAnapAyo'yamupAyaH sampadAM yataH // 1 // tathA baraM vibhava vandhyatA sujanabhAvabhAjAM nRNA-masAdhucaritArjitA na punarUrjitAH sampadaH / kRzatvamapi zobhate sahajamAyatau sundaraM, vipAka virasA na tu zvayathusaMbhavA sthUlatA // 1 // vihArA''hAra-vyAhAra-vyavahArAstapasvinAm / gRhiNAM tu vyavahAra eva zuddho vilokyate // 2 // tathA'nyAyopalakSaNAddevadravyajJAnapASaNDipArzvasthAdidhanena vyavasAyakaraNaM, vyAjena grahaNAdyapi mahAdoSakRt / yadAha saMgraha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 62 // 997- A ULOAD anyAyadevapApaNDitaddhanAnAM dhanena yaH / vRddhimicchati mugdho'pau viSamatti jijiviSuH // 1 // laukike'pi devadravyeNa yA vRddhigurudravyeNa yaddhanam / taddhanaM kulanAzAya mRto'pi narakaM vrajet // 1 // prabhAsve mA matiM kuryAtmANaiH kaNThagatairapi / agnidagdhAH prarohanti prabhAdagdho na rohati // 2 // prabhAsvaM brahmahatyA ca daridrasya ca yaddhanam / gurupatnI devadravyaM svargasthamapi pAtayet // 3 // atra laukikI kathA / purA zrIrAmarAjye ekadA kukkuraH kazciniviSTo rAjavartmani / kenacidbahmaputreNa karkareNa hataH zrutau // 1 // thA niyellohito nyAyasthAnaM gatvA niviSTavAn / bhUpenAiya pRSTo'vaga nirAgAH kimaha hataH // 2 // taddhAtakaM brahmaputra tatrAnAnthya nRpo'bravIt / asau tvaddhAtako bruhi ko'sya daNDo vidhIyate // 3 // vA'vocadatra rudrasya mAThApatye niyojyatAm / ka eSa daNDo rAjJeti pRSTaH zvA ca punarjagau // 4 // mAgahaM saptajanmabhyaH pUjayitvA sadA zivam / devasvabhItyA prakSAlya pANI bhojanamAcaram // 5 // styAnAjyamanyadA liGgaMpUraNe lokaDhaukitam / vikrINAnasya kAThinyAmakhAntaH prAvizanmama // 6 // vilInamuSNabhuktenAjAnatA tanmayAhRtam / tena duSkarmaNA saptakRtvo jAto'smi maNDalaH / / saptame'smin bhave rAjan / jAtA jAtismRtirmama / adhunA tvatprabhAveNotpamA vAya mAnuSI mama // 8 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||63|| saMgraha RECORRRRRRRRHEAK evamajJAnato bhuktaM, devasvaM duHkhakAraNam / rakSaNIyamatastaddhi vivekajJaiH svazaktitaH // 9 // na viSaM viSamityAhurdevasvaM viSamucyate / viSamekAkina inti devasvaM putrapautrakam // 10 // smRtau // nanvevaM vyavahAra pratiSedhe gRhasthasya vittaprAptireva na bhaviSyati, tatkathaM nirvAhavyavacchede dharmahetuzcittasamAdhilAbhaH syAt ! ityAzaGkyAha - nyAya eva bAptyupaniSatparA, nyAya eva ca paramArthato'rthopArjanopAyarahasyam / yadAha nipAnamiva maNDUkAH saraHpUramivANDajAH / zubhakarmaNimAyAnti vivazAH sarvasampadaH // 1 // tathA nodavAnarthitAmeti na cAmbhobhibhine pUryate / AtmA tu pAtratAM neyaH pAtramAyAnti saMpadaH // 1 // zuddhavyavahArazcaturkI / yaduktam ujuvavahAro cauhA jahatthabhaNaNaM 1 avaMcigA kiriyA / huMtAvAyapagAsaNa 3 mittIbhAva ya sambhAvA 4 // 1 // RjurakuTilaH zuddho vyavahArAkhyaguNastucaturdA / yathA yathArthabhaNanamavisaMvAdivacanaM dharmakrayavikrayasAzivyavahArAdau / ayaM bhAva : paravaMcaNabuddhIe dhammamadhammaM ca jANiUNa sayA / na bhaNaMti bhAvasaDDhA bhaNati saccaM ca mahuraM ca // 1 // kayavikkayasaTTIsuvi UNabbhahiyaM kahati na hu agcha / sakkhittevi niUlA na annahA vAiNo huti // 2 // rAyasabhAigayAvi hu jaNaM na saMti aliyabhaNiehiM / dhammovahAsajaNagaM vayaNaM vajaMti dhammarayA // 3 // CHANGACANCH
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 64 // kamalazreSTyAdivat / tathA " avazcikA kiyA " paravyasanAhetukA manovAkkAyavyApArarUpA ceSTA // yaduktam tappa vigaviNA tulApalAIhiM UgamanmahiyaM / liMto ditopi paraM na vaMcae suddhadhammatthI // 1 // avaJca kopalakSaNAt stenAhRtatatprayogAderapi varjanaM aSTAdazaprasiddhiparityAgapUrvakam / tAzcemAH caura 1 caurApako 2 mantrI 3 medazaH 4 kANakakrayI 5 annadaH 6 sthAnada 7 caiva cauraH saptavidhaH smRtaH // 1 // tatra kANakakrayI bahumUlyamapi alpamUlyena caurAhRtaM kANakaM hInaM kRtvA krINAti / bhaLanaM 1 kuzalaM2 tarjA3 rAjabhogo4'valokanam 5 / amArgadarzanaM zayyA 7 padabhaGga7 stathaiva ca // 1 // vizrAmaH 9 pAdapatana 10 mAsanaM 11 godhanaM 12 tathA / khaNDasya khAdanaM 13 caitra tathA'nyammAharA jikama 14 // 2 // padyA 15 gnyu 16 daka 17 rajjUnAM 18 pradAnaM jJAnapUrvakam / etAH prasiddhayo jJeyA aSTAdaza manISibhiH || 3|| tatra ' bhalanaM ' na bhetavyaM bhavatA tadviSaye'hameva bhaviSyAmItyAdivAkyaizvoryaviSayaM protsAhanam 1 | " kuzalaM " militAnAM sukhaduHkhAditadvArtAprabhaH 2 / " tarjA " hastAdinA caurya prati preSaNAdisaMjJAkaraNam 3 / " rAjabhogo " rAjabhogadravyApahnavaH 4 / 'avalokanaM ' haratAM caurANAmupekSA buddhyA darzanam 5 / 'amArgadarzana' cauramArgapRcchakAnAM mArgAntarakathanena tadajJApanam 6 / ' zayyA ' zayanIyArpaNAdi / ' padabhaGgaH pazcAccatuSpadapracArAdidvAreNa 8 / 'vizrAma' svagRha eva vAsa kAdyanujJA 9 / ' pAdapatanaM' praNAmAdigauravam 10 / ' AsanaM ' viSTaradAnam 11 / ' gopanaM ' caurApahnavaH 12 / ' khaNDakhAdanaM ' khaNDamaNDakA dibhaktadAnam 13 / 'mahArAjikaM' lokaprasiddham 14 / 'padyAgnyudakarajjUnAM pradAnaM" iti prakSAlanAbhyaMgAbhyAM dUramArgAgamana janitazramApanoditvena pAdebhyo hitaM padyamuSNajalatailAdi tasya dAnaM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||65|| 13 / pAkAdyarthaM cAgneH samarpaNam 16 | pAnAdyarthaM zItodakasya 17 / caurApahRtaccatuSpadAdibandhanArtha rajjUnAM ca pradAnaM 18 / jJAnapUrvakaM ceti sarvatra yojyam, ajJAnapUrvakasyA'naparAdhatvAt / 'huMtAvAyapagAsaNa' iti azuddhavyavahArakRto ye bhAvino'pAyA anartha rAjadaNDanarakapAtAdayasteSAM prakAzanaM prakaTanam / bhadra ! mA kRthAH pApAni cauryAdini, ihAmutra cAnarthakArINIti parebhyaH pratipAdanamevaM prakAreNa / tathA hianAraNa vittaM davvamasuddhaM asudvadavveNaM / AhArovi asuddho teNa asuddhaM sarIraMpi // 1 // deheNa asudveNaM jaM jaM kiai kayAvi suhakiccaM / taM taM na hoI sahalaM bIyaM pitra usaranihitaM // 2 // tathA " mitIbhAvo ya sabbhAvA" iti mitrasya bhAvaH karma vA maitrI, tasyA bhAvo bhavanaM niSkapaTatayA / sumitrayanniSkapaTamaitrI karotItyarthaH / na tu kapaTamaitrI darzayan janaM vaJcayati / evaM hi gomukhavyApravRttyA vyavaharan sarveSAmavizvAsasthAnaM pApabhAk ca bhavediti jJAtvA caturddhA RjubhyavahAraH syAdvivekI / ayaM ca vyavasAyavyavahAraH RyANakeSvaddaSTeSu na satyaGkAramarpayet / dadyAccedbahubhiH sArddhamicchellakSmIM vaNig yadi || 1 || kuryAttatrArthasambandhamicchedyatra na sauhRdam / yadRcchayA na tiSThecca pratiSThAbhaGgabhIrukaH ||2|| vyApAribhizca vipraizva sAyudhaizca vaNigvaraH / zriyamicchanna kurvIta vyavahAraM kadAcana // 3 // naTe paNyAGganAyAM ca dyUtakAre viTe tathA / dadyAduddhArake naiva dhanarakSAparAyaNaH || 4 || dharmabAdhAkaraM yacca yacca syAdayazaskaram / bhUrilAbhamapi grAhyaM paNyaM puNyArthibhirna tat // 5 // dhanaM yazvAte kiMcitkUTamAnatulAdibhiH / nazyettannaiva dRzyeta taptapAtre'mbuvinduvat || 6 || 44444 saMgraha
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 66 // bhAvyaM prativA naiva dAkSiNyena na sAkSiNA / kojJapAnAdikaM caiva na karttavyaM yatastataH // 7 // dhAtuvAdAdisambandhAddhanamIhate / sa maSIkUcakairSA dhavalIkartumicchati |8|| iha prAyo lobhAkulitatayA baddvArambhazrAvakAnucitadvipada catuSpada lohagulI tilAdiku vastu vyavasAyayantrakarmAdikuvyApAradharmakarmavyaya saMkSepAdiprakAraiH kriyamANena dhanavRddhirjAyate, zubhakarmopacitadharmAnusAritvAttasyAH / yataH - yatnAnusAriNI vidyAlakSmIH puNyAnusAriNI / dAnAnusAriNI kIrtirbuddhiH karmAnusAriNI // 1 // atra ghanazreSThijJAtam - kAJcanapure sundara zreSThibhUH ghanazreSThI / 99 lakSadhanatvAmi / 55 lakSAH pUrvajakamAgatAH / 44 lakSAstatpitrA'rjitAH / pitari svargate tena zreSThinA koTiM kartumicchatA gRhadharmAdivye lakSamekaM nyUnaM kRtaM, tathA'pi varSAnte lekhake vilokite keSAJcikayANakANAM samabhavanAdinA tAvadeva dhanaM nAdhikakamabhUt / tato dezAntareSu 15 karmAdAna prakArairvyavasAyaM vitanvatA samadhikakoTirapyarjitA / pazcAdAgacchato mArge bhillaiH sarva luNTitam / kiJcidAbharaNAdisAraM guptIkRtaM tallAtvA gRhe samAyAtaH / punarlekhake tAvadeva / tato mahAlobhAkulamanAH pallyAdipratyantagrAmeSu caurAnItavastusamardhyAdAna caurapradAnaviruddharAjyAtikramAdibhiH sapAda koTimupArjitavAn / kvApi grAme vahninA sarve jvalitam / gRhAgataH svanidAparo mitreNa jinadattena bodhitaH / he suhRt mA kuvyavasAyena dravyahAni dharmahAni ca kuru / gRhAdivyayamapi tAvantameva kuru / tatastathA kRtvA vyavaharati ekadA koTIdhvajavatAM lakSezvarairabhyutthAnAdipratipatti kriyamANAM dRSTvA " sAhaNa-vAhaNa - pAhaNa " iti bhUridravyArjanaprakAratrayaM zrutvA pUrvaM turagavyavasAyo maNDitaH / pazcAnmitrAdibhirvAryamANo'pi pote caTitaH / bahukoTimitaM dravyamarjitam / pazcAdAgacchan bhagnapoto labdhaphala
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 saMgraha dharmopadeza // 7 // kazcodadhimuttIrya gRhamAgataH / lekhake punaH 99 lakSA eva / koTimUlyasya ratnasya jaGghAyAM guptIkRtasya vapustApAdinA'lpamUlyabhavanAt / tataH || zrAntaH puNyaparaH samadhikagRhadharmAdivyaparo'bhavat / tathAkaraNe ca gRDvastUnAM maharcyatayA katibhidinaiH koTirapi militA / tato'nekaprAsAdajIrNoddhArajinapratimApratiSThAdipraudapuNyodyatasya koTiH samadhikaiva jAyate, na tu nyUnA, "sarvatra vRddhiH sRjatAM sudharmam , ityukteH krameNa suputraniyUMDhagRhabhArazcAritrI jAtaH / dustapastapobhiH kSINakarmA kevalI jAtaH, zivaM praaptH| evamatiklezAdiparihAreNa zuddhavyavahAramevAnuzIlayataH prAyo'rthavRddhiH / vibhavatvaM ca gArhasthye pradhAna kAraNamityAdau nyAyasampannavibhava ityuktam // itthaM nyAyopagatavibhavaH puNyakAryANyanekAnyAtanyAno vizadavidhinA prAptakIrtipratiSThAH / loke zlAghApadamadhigataH zuddhagAIsthyadharma yogyaH prokto munibhirudayatsadvivekisavekaH // 1 // AcAropadezaH anyagotraiH kRtodvAhA kulazIlasamaiH samam / supAtivezmike sthAne kRtavezmAnvitaH svakaiH // 20 // upaluptaM tyajan sthAna hai kurvannAyocitaM vyayam / veSaM vittAnusAreNApravRtto janagarhite // 21 // dezAcAraM caran dharmamamuzcannAzrite hite / balAbalaM vidan jAnan vizeSaM ca hitAhitam // 22 // vazIkRtendriyo deve gurau ca gurubhaktimAn / yathAvat svajane dIne'tiyo 1"vyavasAyaM" ityapi /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ca pratipattikRt // 23 // evaM vicAracAturya racayaMzcaturaiH samam / kiyatImatikraman velAM zRNvan zAstrANi vA bhaNan | // 24 // kurvItArthArjanopAyaM na tiSThedevatatparaH / upakramaM vinA bhAgyaM puMsAM phalati na kvacit // 25 / / zuddhena vyavahAreNa vyavahAraM sRjetsdaa| kUTatola kUTamAnaM kUTalekhyaM ca varjayet // 26 // aMgAravanazakaTabhATakaskoTajIvikA / dantalAkSArasakezaviSavANijyakAni ca // 27 // yantrapIDA nilachinamasatI poSaNa tthaa| davadAnaM sara zoSa iti paJcadaza tyajet / / 28 / / lohaM madhUkapuSpANi madanaM mAkSikaM tathA / vANijyAya na gRNDiyAkandAna patrANi vA sudhIH // 29 // sthApayetphAlgunAduvaM na tIlAnatasImapi / guDaTupparakAdIni jantunAni ghanAgame // 30 // zakaTaM vA palivAn naiva prASi vAdayet // prANihiMsAkaraM prAyaH kRSikarma na kArayet // 31 // vikrINIyAtmAptamUlyaM na vAnchedadhikAdhikam / atimUlyakRtAM prAyo mUlanAzaH prajAyate // 32 // uddhArake na pradadyAtsati lAbhe mahatyapi / Rte grahaNakAd vyAje na pradadyAddhanaM khalu // 33 // jAnan stenAhRtaM naiva gRhiyAddharmamarmavit / varjayettatpratirUpaM vyavahAraM vicAravAn // 34 // taSkarairantyajedhUtamalinaiH patitaH samam / ihAmutrahitaM vAJchan vyavahAraM parityajet // 35 // vikrImAnaH svavastUni vadet rekUTakrayaM nahi / AdadAno'nyasatAni satyakAraM na lopayet // 26 / / adRSTavastuno naiva sATakaM dRDhayed budhaH / svarNaratnAdikaM pAyo nAdadItAparIkSitam / / 37 // rAjatejo vinA na syAdarthApannivAraNam / nRpAdyAnanusarettatpAravazyamanAzrayan // 38 // tapasvinaM kavi vaidya marmajJaM bhojyakArakam / mAntrikaM nijapUjyaM ca kopayejAtu no budhaH // 39 // atiklezaM ca dharmAtikramaNaM nIcasevanam / 1'jAtu' ityapi pAThaH / 2 juTho kharIdI / KOREACHERWk
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||69|| vizvastaghAtakaraNaM nAcaredarthanatparaH || 40 || AdAne ca pradAne ca na kuryAduktalopanam / pratiSThAM mahatIM yAti naraH svavacane sthiraH ||41 || dhIraH svavastunAze'pi pAlayeddhi nijAM giram / nAzayetsvalpalAbhArye vasuvatsyAtsa duHkhitaH // 42 // evaM vyavahAraparo yAmaM tuyai ca yApayet / vaikAlikakRte gacchedatho mandiramAtmanaH ||43| ekAzanAdikaM yena pratyAkhyAnaM kRtaM bhavet / Avazyakakane sAyaM munisthAnamasau vrajet // 44 // divasasyASTame bhAge kuryAdvaikAlikaM sudhIH / pradoSasamaye naiva nizyadyAmaitra kovidaH || 45 // catvAri khalu karmANi sandhyAkAle vivarjayet / AhAraM maithunaM nidrAM svAdhyAyaM ca vizeSataH / / 46 / / AhArAjAyate vyAdhirmaithunAngarbhaduSTatA / bhUtapIDA nidrayA syAt svAdhyAyAd buddhihInatA ||47|| pratyAkhyAnaM dyucarimaM kuryAdvaikAlikAdanu / dvividhaM trividhaM cApi cAhAraM varjayetsamam // 48 // aho mukhe'vasAne ca yo dve dve ghaTike tyajet / nizAbhojanadoSajJo ( vijJeyaH ) puNyabhAjanam // 49 // karoti virati dhanyo yaH sadA nizi bhojnaat| so'rddha puruSAyuSkasya syAdavazyamupoSitaH // 50 // vAsare ca rajanyAM ca yaH khAdanneva tiSTati / zRpuccha paribhraSTaH spaSTaM sa pazureva hi / / 51 / / ulUkakAkamArjAragRdhra zambaraskarAH | ahivRzcika godhAzca jAyante rAtribho - janAt / / 52 / / naivAhutirna ca snAnaM na zrAddhaM devatArcanam / dAnaM vA vihitaM rAtrau bhojanaM tu vizeSataH / / 53 // evaM nadyacaturo'pi yAmAn / nayAbhirAmaH puruSo dinasya / nayena yukto vinayena dakSo bhavedasAvacyutasaukhyabhAga vai // 54 // // iti zrI ratnasiMhasUrIzvara ziSya zrI cAritra sundaragaNi viracite AcAropadeze tRtIyo vargaH // 1 vasunAmaka nRpavat / 2 " vyavahAra para " ityapi pAThaH / 3 sAMje bAlu karavAne mATe / saMgraha
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // // atha caturthoM vargaH // prakSAlya svalpanIreNa pAdau hastau tathA mukham / dhanyamanyaH punaH sAyaM pUjayecchI jinaM mudA ||1||skriyaashitN jJAnaM jAyate mokSasAdhakam / jAnanniti punaH sAyaM kuryAdAvazyakakriyAm // 2 // kriyaiva phaladA loke na jJAnaM phaladaM matam / yataH svAbhakSyabhedajJo na jJAnAtsukhito bhavet // 3 // gurvabhAve nije gehe kurvItAvazyaka sudhIH / vinyasya sthApanAcArya namaskArAvalImatha // 4 // dharmAtsarvANi kAryANi siddhayantIti vidan hRdi / sarvadA tadgatastrAnto dharmavelA na laMghayet // 5 // atItAnAgataM karma kriyate yajapAdikam / vApite ghoSarakSetre dhAnyavanniSphalaM bhavet // 6 // vidhi samyak prayuJjIta kurvan dharmakriyAM sudhIH / hInAdhikaM sRjan mantravidhi ya:khito bhavet // 7 // dharmAnuSThAnabaitathyAtpratyutAnartha saMbhavaH / raudrarandhrAdijanako duHprayuktAdivauSadhAt // 8 // vaiyAvRtyakRtaM zreyo'kSayaM matvA vicakSaNaH / vihitAvazyaka zrAddhaH kuryAdvizrAmaNAM guroH // 9 // vastrAtamukhA maunI haran sarvAMgaja zramam / guruM saMvAhayedyatnAtpAdasparza tyajannijam // 10 // grAmacaitye jinaM natvA tato gacchetsvamandiram / prakSAlitapadaH paJcaparameSThistuti smaret // 11 // arhataH zaraNaM santu siddhAzca zaraNaM mama / zaraNaM jinadharmo me sAdhavaH zaraNaM sadA // 12 // namaH zrIsthUlabhadrAya kRtabhadrAya tAyine / zIlasannAhamAdhRtya yo jigAya smaraM syAt / / 16 / / gRhasthasyApi yasyAsIcchIlalIlA bRhattarA / namaH sudarzanAyAstu sadRrzanakRtazriye // 14 // dhanyAste kRtapuNyAste munayo jitamanmathAH / Ajanma niratIcAraM brahmacarya caranti ye // 15 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgraha dharmopadeza-4 niHsatvo bhUrikarmAhaM srvdaapyjitendriyH| nekAhamapi yaH zaktaH zIlamAdhAtamuttamam // 16 // saMsAra ! tava nistArapadavI // 71 // | na davIyasI / antarA dustarA na syuryadi re madirekSaNAH // 17 // anRtaM sAhasaM mAyA mUrkhatvamatilobhatA / azaucaM nirdayatvaM ca strINAM doSAH svbhaavjaaH|| 18 // yA rAgiNi virAgiNyaH striyastAH kAmayeta kaH / sudhIstA kAmayenmukti yA virAgiNi rAgiNI / / 19 // evaM dhyAyan bhajennidrAM svalpakAlaM samAdhimAn / bhajjenna maithunaM dhImAn dharmaparvasu karhi cit // 20 // nAtikAlaM niSeveta pramIlAM dhInidhiH punaH / atyAdRtA bhavedeSA dharmArthasukhanAzinI // 21 // alpAhArA alpanidrA alpArambhaparigrahAH / bhavantyalpakaSAyA ye jJeyAste'lpabhavabhramAH // 22 // nidrAhArabhayasnehalajAkAmakalikrudhaH / yAvanmAtrA vidhIyante tAvanmAtrA bhavantyamI // 23 // vighnavAtalatA nemi zrInemi manasi smaran / svApakAle naro naiva duHsvapnaiH paribhUyate // 24 / / azvasenAvanIpAlavAmAdevItanUruham / zrIpAzcai saMsmaran nityaM duHspnaM naiSa pazyati // 25 // zrIlakSmaNAMgasaMbhUtaM mahasenanRpAGgAjam / candraprabhaM smaran citte sukhanidrA labherasau / / 26 // sarvavighrAhigaruDaM sarvasiddhikaraM param / dhyAyan zAntijinaM naiti caurAdibhyo bhayaM nrH|| 27 / / ityavetya dinakRtyamazeSaM zrAddhavargajanitotatatopam / yaccaramiha paratra ca loke kIrtimeti puruSo dhutadoSam // 28 // RAHARASHTRA RRRRRRRRCH // iti zrI ratnasiMhasUrIzvaraziSya zrIcAritrasundaragaNiviracite AcAropadeze caturtho vargaH //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119211 // paJcamavargaH // 1 labdhvaitanmAnuSaM janma sAraM sarveSu janmasu / sukRtena sadA kuryAtsakalaM saphalaM sudhIH // 1 // nirantarakRtAddharmAtsukhaM nityaM bhavediti / avandhyaM divasaM kuyAdAnadhyAnatapaH zrutaiH // 2 // AyuSastRtIye mAge jIvo'ntya samaye'thavA / Ayu zubhAzubhaM prAyo badhnAti parajanmanaH // 3 // AyustutIyabhAgasthaH parvatrastreSu paJcasu / zreyaH samAcaran janturvabhAtyAyurnijaM dhruvam // 4 // janturArAdhayeddhamai dvividhaM dvitIyAdine / sRjana sukRtasaMghAtaM rAgadveSadvayaM jayet // 5 // paJcajJAnAni labhate cAritrANi vratAni ca / paJcamIM pAlayan paJca pramAdAn jayati dhruvam // 6 // duSTASTakarma nAzAyASTamI bhavati rakSitA / syAtpravacanamAtRNAM zuddhaye'STamadAn jayet // 7 // ekAdazAMgAni sudhIrArAdhayati nizcitam / ekAdazyAM zubhaM tanvan zrAvakamatimAstathA // 8 // caturdazarajjU parivAsamAsAdayatyaho / caturdazyAmArAdhayanpUrvANi ca caturdaza // 9 // ekaikoca - phalAni syuH paJcaparvANyamUni vai / tadatra vihitaM zreyo'dhikAdhikaphalaM bhavet // 10 // dharmakriyAM prakurvIta vishessaatprvvaasre| ArAdhayannuttaraguNAn varjayetsnAnamaithune // 11 // vidadhyAtpauSadhaM dhImAn muktivazyauSadhaM param / tadazaktau vizeSeNa zrayetsAmAyikavratam // 12 // cayavanaM jananaM dIkSA jJAnaM nirvANamityaho / arhatAM kalyANakAni sudhIrArAdhayettathA // 13 // ekasminnaikAzanakaM dvayornirvikRtestapaH / triSvAcAmalaM sapUrvArddha caturSupoSitaM sRjet // 14 // sapUrvArddhamupavAsaM punaH paJca teSviti / paJcabhirvatsaraiH kuryAttAni copoSitaiH sudhIH / / 15 / / adAdipadasthAni viMzatisthAnakAni ca / kurvIta vidhinA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 73 // saMgraha ACC- 1 skin. | dhanyastapasaikAzanAdinA // 16 // tato vidhidhyAnaparo yo'mUnyArAdhayatyaho / labhate tIrthakRnnAmakarmAzarmaharaM param // 17 // upavAsena yaH zuklAmArAdhayati paJcamIm / sArddhAni paJcavarSANi sa labhetpaJcamI gatim // 18 // udyApanaM vrate pUrNa kuryAdvA dviguNaM vratam / todinapramANAni bhojayenmAnupANi ca // 19 / / kArayetpazca paccoccai nopakaraNAni ca / paJcamyudyApane tdvccaityopkrnnaanypi||20|| pAkSikAvazyaka tanvan cturdshyaamupossitm| pakSaM vizudaM tanute dvidhApi zrAvako nijam // 21 // triSu caturmAsikeSu kuryAt SaSTaM tapaH sudhIH / jyeSTaparvaNyaSTamaM ca tadAvazyakayuka sRjet / / 22 / / aSTAhikAsu sarvAsu vishepaatprvvaasre| AraMbhAna varjayet dehe khaNDanotpeSaNAdikAn // 23 // parvaNi aNuyAjjyeSThe zrIkalpaM svacchamAnasaH / zAsano-3 sarpaNAM kurvannamAri kArayetpure / 24 // zrAddho vidhAya saddharmakarma no nirvRtiM vrajet / atRptamAnasaH kuryAddharmakarmANi | nityazaH // 25 // jyeSThe parvaNi zrIkalpaM sAvadhAnaM zaNoti yH| antarbhavASTakaM dhanyaM sa labhetparamaM padam // 26 / / samyaktvasevanAnnityaM sadbrahmavratapAlanAt / yatpuNyaM jAyate loke zrIkalpazravaNena tat // 27 / dAnastapobhirvividhaiH sattIrthopAsanaraho / yatpApaMkSIyate jantostatkalpazravaNena vai // 28 // muktaH paraM padaM nAsti tIrtha zatrubhayAtparam / saddarzanAtparaM tacaM zAstraM kalpAtparaM na hi // 29 // amAvAsyApatipadodIpotsava dinamthayoH / prAptanirvANasadbhAnau smarecchIvIragautamI // 30 // upavAmadayaM kRtvA gautama dIpaparvaNi / yaH smaretsa labhennUnamihAmutra mahodayam // 31 // svagRhe grAmacaitye ca vidhinArcA jinezituH / kRtvA maGgaladIpaM cAznIyAtsArddha svabandhubhiH // 32 // kalyANakaM jinAnAM hi parame dinapaMcake nijazaktyA sadArthibhyo dadyAdAnaM yathocitam // 33 // itthaM suparva vihitottmkRtycaa-caarmcaarpihitaashrvvrgmaargH| 0ty
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174|| u -SCRECI-RITERN bhAdaH samRddhavidhivarddhita zuddhabuddhi-bhuktvA suparvasukhameti ca muktisaukhyam // 34 // // iti bhIratnasiMhasUrIzvaraziSya zrIcAritrasundaragaNiviracite AcAropadeze pazcamo vargaH / / // SaSTa vrgH| ___ zrAdo vidhAyaH sadamai kamato nirvRtiM vrajet / atRptamAnasaH kuryAddharmakarmANi nityazaH // 1 // dharmAdadhigataizviyoM | Paa dharmameva nihanti yaH / kathaM zubhAyatisavI svasvAmidrohapAtakI // 2 // daanshiiltpobhaavbhedairdhrmshcturvidhH| ArAdhyaH || sudhiyA shshvdbhuktimuktiphlmdH||3|| deyaM stokAdapi stAkaM na vyapekSo mahodayaH / icchAnurUpo vibhavaH kadA kasya ra bhaviSyati // 4 // jJAnavAna jJAnadAnen , nirbhayo'bhayadAnataH / annadAnAtsukhI nityaM niyAdhirmeSajAdbhavet / / 5 / / kIrtiH & saMjAyate puNyAnna dAnAdyaJca kIrtaye / kaizcidvitIryate dAnaM jJeyaM tad vyasanaM budaiH|| 6 // dAturdAnamapApAya jJAninAM na |8| pratigrahaH / viSazItApahI mantrabanhau kiM doSamAjinau // 7 // vyAje syAd dviguNaM vittaM vyasAye caturguNam / kSetre zataguNaM ! 6 moktaM pAtre'nantaguNaM bhavet // 8 // caityapratimApustaka zrIsaMghabhedarUpeSu / kSetreSu saptasu dhanaM vaped bhUriphalAptaye // 9 // caityaM yaH kArayedvanyo jinAnAM bhaktibhAvitaH / tatparamANusaMkhyAni palyAnyeSa suro bhavet // 10 // yatkAritaM caityagRha tiSThedyAvadanehasam / sa tatsamayasaMkhyAni varSANi tridazo bhavet // 11 // suvarNarUpyaratnamayIM dRSallepamayInapi / kArayeghohatAM mUI sa vai tIrthakaro bhavet // 12 // aMguSThamAtrAmApi yaH pratimA parameSThinaH / kArayedApya zakratvaM salamatparama
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgraha dhamoradeza 7 // R-A-A-CA- 648:044-458794-994-+ padam // 13 // dharmadumUlaM sacchAstraM jAnan mokSaphalamadam / lekhayedvAcayedyacca zaNuyAddhAzuddhikRta // 14 // lekhayitvA ca zAstrANi yo guNibhyaH prayacchati / tanmAtrAkSarasaMkhyAni varSANi tridazo bhavet // 15 // jJAnamakti vidhatte yo jnyaanvijnyaanshobhitH| prAmoti sa naraHprAnte kevalipadamavyayam // 16 // ranidAnaM sarvasaukhyAnAmannadAnaM vibhAvayan / sAdharmikANAM vAtsalyaM kuryAcchaktyA sa mAM prati // 17 // vAtsalyaM bandhumukhyAnAM saMsArArNavamaJjanam / tadeva samadharmANAM saMsArodadhitArakam // 18 // prativarSa saMghapUjAM zaktyA kuryAdvivekavAn / prAsukAni zrIgurubhyo dadyAdvastrANi bhaktitaH / / 19 / vasatyazanapAnAni pAtravastrauSadhAni ca / cenna paryApavibhavo dadyAttadapi zaktitaH / / 20 // satpAtre dIyate dAnaM dIyamAnaM na hIyate / kUpArAmagavAdInAM dadatAmeva sampadaH // 21 // pradattasya ca bhuktasyara dRzyate :mahadantaram / prabhuktaM jAyate varNoM datta bhavati cAkSayam // 22 // AyAsazatalandhasya prANebhyo'pi garIyasaH / dAnamevaika vittasya gatiranyA vipattayaH / / 23 // kSetreSu saptasu vapana nyAyopAtta nijaM dhanam / sAphalyaM kurute bhAdo nijyordhnjnmnoH||24|| // iti zrIratnasiMhasUrIzvaraziSyazrIcAritragaNiviracite AcAropadeze SaSTho vargaH / / AcAryazrI vijayaharSasUrIzvara-laghujIvanaprabhA / etasyAmAyabhUmaumarudharaviSaye thAMvalAkhye prasiddha / grAme dharme jinokte calajivaNijo datacitAH pvitraaH|| Asa1 ' yAtu ' pAThaH / samyak / 2 'nidhAna' ityapi pAThaH / HIGARH
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 76 // taddharmapatnI vinayaguNayutA svAmisaMsargasaumyA / bhUrIdevIti nAmnA'bhavada visaralA jainadharmapravINA // 1 // kSmAvedAGkendumAne (1941 ) dhavaladayute phAlgune bANatithyAm / mAse'bde vaikamAkhye suSuva iti sutaM gurviNI bhUridevI | tatsuno nAmadheyaM mRdutino nAmasaMskArakAle / pitrA zuddhe muhUrte nijakulavidhinA kAritaM hukUmacaMdaH // 2 // bAlo'thavai zaizavazAlinIM saH / sadA vayasyairmilito'pi lIlAm || prAgjanma saMskArabalena muktvA 'bhavatsuvidyAdhyanaprasaktaH // 3 // savidhA samadhitya laukikaguroH pArzve sa vairAgyabhAk / pitrAdipratibodhito'pi satataM dharmaikadhyAne rataH / gAIsyAruciko munIzvarasamaH sadbhAvanAM dhyAyati / zrImadbhAgavatI bhavodadhitarI dIkSAkadodeSyati // 4 // dhyAtveti zrAddhavaryaH zamarasajaladhi zodhayan saumyamUrti - majJAnadhvAntabhAnuM gurumamalahRdaM gaurjarIM bhUmimApa || " dAhodagrAmamadhye katipaya divasaivAgato hukumacaMdaH / AcAryo nIti ra sunigaNasahitAMstatra dRSTvA jaharSa // 5 // sUrIzvaraM taM vidhinarSiyuktaM / pradakSiNIkRtya praNamya cove || kRpAlo bhavAmidhyA-dIkSAM pradAyAzu samuddharatvaM // 6 // nAgebendu (1958) varSe vimaladalayute phAlgune skandatithyAm / grAme dAhoda nAmni prathamatrayasi vai hukmi caMdo'yameva || AcAryANAM samIpe gurubhirathasamaM nItisUrIzvarANAmaGgIkRtya zu dIkSAM vyaharaditi tato'nyatra kalpo munInAm // 7 // prapta vidyo'tigaMbhIraH zrIharSavijayo muniH // rAdhanapuramAyAtaviharan gurubhiH samam // 8 // vyomayeGkahimAMzu (1970) varSakramite mArgesite vai dale / mAsevizvatithau ca rAdhanapure zrI sadguroH sannidhau // tatraivAthamunIzvage gaNidaM rAkA tithau prAptavAn / panyAsAspapada bhUSito'bhavadapi prauDhapratApo muniH || 9 || varSeSTanAnidhi candramite phalodyAM / SaSThyAM tithau sitadale zubhazukramAse || zrI nItisarisuguroH kRpayA nagaryo / 1. saM. 1958 mAM gaNipadehatA |
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtraha dharmopadeza119.911 1-ORGEOGe%2-% Ai%C4%AEk suuriishvraaspdmpirlckaarH||10|| bRhaspatisamaM jJAne rAkendamivanirmalam / pratApe bhAnatulyaM taM kSamAyAM pRthivInIbham | // 11 // samudramiva gAMbhIrya, dayAmRti tapasvinam // satyadharmopadeSTAraM / bhavasAgaratArakam / / 12 // vijayaharSasUrIzaM, SaTaH triMzadguNasaMyutam / zrImanmahendrasUrIzaH zAnto jJAnataponidhiH // 13 / / zAstrapAraMgataH saumyaH, kalyANasaripuGgavaH / / panyAsapadasaMmAnyo, mngglvijyognniH||14|| sumatiHpUrNAnando jinendra vijayastathA eSA ziSyAvalirbhaktyA muhuH stautisadA gurum // 15 // bANendukhAkSimita (2015) vaikramavatsareta-tIyAdine guruvarAya tapasyamAse / zukle jinendravijayena kRtApitA ca / zrI harSasUrisugurolaMghu jIvanAmA // 16 // // jagadguru bhaTTAraka zrI horavijayasUrIzvara saMkSipta jIvanacaritam // mahajagattApanirAsahetuM, paropakArArthadhRtAvatAram / zrInItisUrIzvarapUjyapAdaM, namAmi vAgabuddhivirvadhanArtham // 1 // prAraMbhaH- vairAgyapUrNahRdayAH tyaktamUrchA jagRhuzca cAritram / / suvihitasAdhuprabhavaH zrI hIravijayasUrIndrAH // 2 // astizrI gurjaradeze tAraMgagiri nAmakaM / tIrtha tasyAdhityakAyAM kailAzazikharonnatam // 3 // zRGgaM koTizIlAnAma munimoksspdaaykm| nAgendraissevitastatra bhuktimuktipradAyakaH // 4 // zaMkhezvara pArzvanAtho bhagavAn rAjate svayam / taM samAnacatuH pUrva namivinamikinnarau // 5 // tatastA pratimAmindraH svarge sampUjya zAstravat / giranAragireH kuTe sthApayAmAsa tAM tadA // 6 // sUryAcandramasau tasmAt sthAnAnnItvA svadhAmani / samAnayaM gireH kuTe sthApanAM cakratuH punH||7|| tatratA dharaNendro hi samAnItaH zrI pUjya vijaya jinendrasUri-dhanArIvAlA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 78 // R-SARONIR-REGISTRUECRECIASIA svadhAmani / tataH zrInemivacanAt zrI kRSNaH svayameva hi // 8 // samAnInAya tAM mUrti khaMbhAte sumanohare / nagare rAjate tU | mUrtiH pArzvanAthasya majulA // 9 // IdRk puNyaprade deze gurjare'timanoharA / prahlAdanapurI nAmnI nagarI vartate zubhA // 10 // tatrausavAlasaMbhUtaH kurAsAhAkhya zreSThikaH / AsIt bhAryA tasya nAthI nAmnI kIla pativratA // 11 // adhikAzItrike | paJcadaze hi zatake saM. 1583 khlu| mArgazuklanavamyAM tu kuara svapna sUcitam // 12 / hIraM kumAraM suSuve nAthI bhUmivibhUSaNam / | krameNavarddhamAno'sau kumAro yuvako'bhavat / / 13 // ekadA sa kumAro vi-jayadAnamukhAcchtam / sandhyArAgamiva prANAcaMcalAzzIghragAmukAH // 14 // nadIvegamivAsthairyam yauvanaM khalu prANinAm / vidyudvacca lAlakSmIH kSaNAdeva vinazyati // 15 // ataH sarvAsvavasthAsu naraizca hitmicchubhiH| jIvarakSAmayaHkAryo dharmoM jinendrabhASitaH // 16 // AsAdyate | bhavAmbhodhau bhramadbhiryatkathaMcana / mUDhaistatmApya mAnuSyaM hArayadhvaM mudhaiva mA / / 17 / / zrutvopadezametAdRg hIraH pramudito gRham / | jagAma pazcAta pitarau krameNa svargati yayau // 18 // tataH kumAro dIkSArtha vimalA bhaginIsvakAm / nidezAyA'rthayat bhrAtuH zrutvedaM vacanaM hi sA // 19 / / nAyaM kAlo hi dIkSAyAH bhrAta: kiM tvaM prabhASase / pariNIya nitamvinyA saha raMstra cirasukham // 20 // vArdhakye vayasi prApte yadIcchA vartate tava / dIkSitamsan gRhaM tyaktvA gamiSyasi yathAsukham // 21 // tadAkarNya kumAro'sau bhagini pratyuvAca ca // 22 // darbhAgrabhAgasthitavAribindu, samaM calaM jIvanamityavehi / lakSmI calA vai kulaTA'Gganeva, nATayasya pAtreva janasya priitiH||23|| evaM bahuvidhopAyaiH svajanAnanujJApya ca / dIkSAyai prApya cAjJAM maginyAH sukhapUrvakam // 24 // paNavatyAdhike pazcadaze hi zatake khalu / Urje kRSNe dvitIyAyAM guruvAre zubhagrahe // 25 // guruNA RECI-9-60-90% ARRER
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 79 // dharmopadeza- dIkSito hIro hIrazti nAmakaH / abhUlloke suvikhyAtaH zAtiM ca paramAyayau // 26 // gurUNaiva tato jainadharmazAstraM ca darzanam / sarve cAdhItavAn samyagra bhaktiyuktena cetasA / / 27 / / yatra deze hi mANikyanAthAkhya RpamaH svayam / virAjate pAzvadevA'ntarikSaca sadaiva hi / / 28 / / yo'ntarikSaH pArzvadevaH kalyANAtha zarIrINAma / vasundharAto'tIvoccaiH sthAne cai virAjate // 29 // tathA kaTakagrAme sarvasAmarthyavAn kilaH / kaTakapArzvanAthaH svAmI caiva virAjate ||30|| asminnai janapade sopure khalu / AdIzvaramabho jIvat - svAminaH pratimA'sti ca / / 31 / / atra deze devagiriM purasthAt kasyacid dvajAt / adhItya tarkazAstrAdin hIge'bhyagAt guroH kulam ||32|| guruH pramudito bhUtvA zrIhIraM viduSAMvaram / upAdhyAyapadenAtha samAnayata satvaram ||33|| dazAdhike SoDazevde zatake ca tataH khalu / pauSazukle hi paJcamyAM ddIraM sUripadaM hyadAt ||34|| sUreH pade pratiSThApya muniM hIraM budhottamam / guruH vihAraM kRtavAn dezadezAntare tataH // 35 // ekadA akabaro bhUpaH sabhAyAM bahupaNDitAn AhUya praznaM kRtavAn sudharmaviSaye khalu // 36 // tato vai paNDitAssarve svasvasyavarNanam / nijabudhyA samAlocya kRtavAn budhasaMsadi ||37|| samrATsabhAyAM tatraikaH paNDitaH kila zAstravit / sarvazAstramatratAraM hIrasUri prazaMsavAn ||38|| rAjan yathA tvaM bhUpeSu sarveSu mukkuTo'si ca / tathA sarveSu prAjJeSu horo'pi mukuTAyitaH // 29 // zrutvA vAkyaM paNDitasya sArvamaumo akabaraH / AhvAnAtha hIramUre rAjJApatraM vilikhya ca // 40 // preSayAmAsa dUtodvau avilambitameva hi / lATadezasya gAndhAraM nagaraM prApya tau tadA // 41 // zrIhorImUreH sevAyAm AjJApatraM dadau kila / dUtAnanAcca vijJaptiM zrutvA sarve'pi zrAvakAH // 42 // gurumRcuH savinayaM bhaktiyuktena cetasA / yathA kezIgaNadharaH pradezIma 54-% saMgraha
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116011 pratibodhitam // 43 // tathA bhavAnapi guro ! samrAjaM pratibodhaya / yathAcAryo hemacandraH kumAraM pratibodhitam // 44 // tathAskarasamrAjaM jJAnaM dehi jagadguro / mahAtmAnAM vibhUtirhi vizvoSakRtaye khalu // 45 // etAdRzaM vacaH zrutvA zrIsaMghasya manoramam / zrIhIramUristvarayA bihAraM kRtavAn tataH // 46 // yadA ca rAjanagarAbhyAsa ( amadAvAda ) mApaJjagadguruH / zrutvA cAgamanaM tasya sAhibakhAnaH purezvaraH || 47|| hastivAjirathairazvArohaiH sainyaizca puSpakalaiH / pratyAnetu guruM bhaktiyuktena purato // 48 // gatvA samIpaM prAJjalinA prArthanA kRtavAnidam / svAminnakavarAjJapto dravyAzvarathakuJjarAn // 49 // upAyanaM karomyadya svIkRtya mAm kRtaarthy| nizamya sAhibakhAnasya bacco hi munipuGgavaH // 50 // niSparigrahavA zrAha mato nAGgikaromi / ityuktaH prasthito hIro girimAbu prati khalu // 51 // tatra zveto yatnena nirmitaM sumanoharam / zvetAzvagajasaMyuktaM jinacaityaM dadarza ha / / 52 / / tataH sUrIzvaro vastupAlena ca vinirmitam / ruciraM caityamAgatya neminAthaM dadarza ha / / 53 / / tatrato viharan mArge'calaM durgamavAptavAn / caturvadanamRSabhasvAminaM taMtra vanditam // 54 // paJcAzcagaNaka samAgatya yatIzvaraH / kAritaM dhanAzAhena caityaM vande sabhaktikam // 55 // tasmin caitye caturmUrtidhara yugAdidevakam | phalavardhipArzvanAthaM meDatAnagare sthitam // 56 // ubhau ciMcau ca vanditvA bihAra' kRtavAstataH / phatehapura sakAzamAgatya - vizramaM vyadhAt // 57 // thAnasiMhAbhidhastatra rAjarAjasya sevakaH / yaH pratyahaM zrIphalaM ca samrAje jharpayannRpaH // 58 // sUrIzvarasyAgamanaM samrAje'kabarAya ca / nyavedayata zrIsaMghaH thAnasiMhazva satvaram // 59 // tatoH nRpAjJayA saMghaM sainyavAdyAdibhissaha / zAkhApurthI rAjadhAnyAM sUriM prAvezayanmudA / / 60 / sArvabhaumaguruH zekhaH sarvazAstra vicakSaNaH / sarimAnAMya
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza116211 yAmAsa svagRhaM bhaktipUrvakam / / 61 / / zekhena saha dharmasya vArtA kRtvA yatIzvaraH / nikhalaM saMgaya tasya conmumoca munIzvaraH / / 62 / / tataH sUriH sArvabhaumanikaTaM cAgamatkhalu / samrAT vinayayuktaH san nAnA praznAn cakAra sa // 53 // teSAM pratyutaraM datvA jinadharmasya lakSaNam / samyak ca bodhayAmAsa zAstradRSTayA yatIzvaraH // 64 // gurorvAkyAmRtaM pitvA sAmrATaka rastadA / dayAdharmAdrahRdayaH atIva ca nananda saH ||65 / / bhUyastataH sArvabhaumaH sUriM pratyAhasAdaram / guro nijAighikamalAt pUtayasva nRpAsanam || 66 // sUristataH prAha nRpaM jinadharmamanusaran / rAjan kadAcit tadadhaH bhaveyuH kITajantavaH / / 67 / / binA avalokanaM naiva pAdaM dAtuM samutsahe / tanizamya gurorvAkyaM prazazaMsa nRpo bahu // 68 // evaM dharmarahasyaM hi bodhayitvA nRpaM guruH / samAgacchatpurIM ramyAM AgarAM viharan tataH / / 69 / / cAturmAsaM vyatIyAya tatraiva munipuGgavaH / cintAmaNeH pArzvanAthapratimAM tatra vai guruH / / 70 / / sthApayAmAsa vidhivan mahArambhotsavAdibhiH / cAturmAsottara sUriH phatehapuramAgataH // 71 // surerAgamanaM zrutvA samrADakanarastadA / dravyAzvarathahastyAcA upadAzcaraNe nyadhAt // 72 // nAGgicakAra sUristAH nRpaH prAha muniM punaH / mattaH kiyat gRhitvA mAM kRtArthaya yatIzvara // 73 // evaM muhurmuhu bhUpaH prArthanAM kRtavAn muniM / tato'bravInmunizreSThaH sArvabhaumamidaM vacaH // 74 // yadIcchA vartate rAjana mAM dAtuM kiMcidapyatha / me santi pakSiNastAn hi mocaya ||75 || mUreranujJAmadhigamya rAjA unmocitaH sarvavihaMgamAn hi / paryuSaNasthe ca dine hiMsA sampAlanArthe ca dadau nidezam / 76 / / SaDgavyutyAmabhivyApte DAmarAkhye sarovare / mInAdi sarvajantunAma badhArtha nidezitaH // 77 // tataH punaH prAha nRpaH sUriM vinayasaMyutaH / adyaprabhRtyahamapi bhavantamiva sarvadA // 78 // mRgayAdi saMgraha
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||82 // SAMRORS- jIvahiM mAM na kariSyAmimyahaM khalu / iyameva mamecchAsti nirbhyaa:srvjntvH| vicarantu yathAsaukhyaM krIDantu ca samantataH // 79 // mRgayA jajiyA zatruJjayAkhyA ye karA abhRt / sa tAnunmocayAmAsa saryAjJAmadhigamya ca / / 80 // evaM nAnA dharma kArye nRpaM saMyojya surirAT / pracakrame vihAraM ca deze'nyasmiMstataH kramAt // 81 / tadA samrADakavaraH hIrasurIzvara munim / jagada gururidaM pUjyaM upAdhi pradade kila / / 82 / / evaM bahuvidhAn dezAn vihRtya zrIjagadguruH / AjagAma purI ramyAm mathurAkhyAM krameNa hi / / 83 // tatra zrIsaMghasahito mahadutsava saMyutaH / pArzvanAtha prabhoryAtrAM cakre cAraNavattayA 5 // 84 // zrI jambupabhAvAdInAM munInAm zAntacetasAm / saptaviMzatipaJcazatastUpAn vande ca bhaavtH||8|| tato gopAlagotrastha AdIzaM RSabhezvaram / pazcAzad dviradAkara vavande zrIyatIzvaraH // 86 // tatrato darakANAkhyAM purI cAgatya surIrAT / varakANakanAmAnaM pArzvanAthaM natiM vyadhAt / / 87 // pazcAt kRtvA vihAraMca siddhAcalamupetya ca / darzanaM namanaM kRtA vijahAra guruH punaH // 88 // evaM vihAraM kurvANaH puramajayamAgataH / ekadA sa guruvaraH pArzvanAthA'jayasya ca // 89 // caritraM bhAvayAmAsa zrIsaMghanikaTe hIdam / kazcit zreSThI sindhumathA vyApArArtha jagAma ca / / 90 // devayogAdakasmAdilaM vRSTyutpAtamabhUt bahu / nijanaukAstha lokAnAM saMhAraH saMprati dhruvam // 91 // yadaivaM cintayan zreSThI manaH zokANaM ve'bhavat / tadaiva padmAvatyA devyA AkAzagIrabhUt / / 12 / / asminnabhyantare zreSThin duHkhasAgaramanthikAm / zrIpArzvanAtha patimAmasti tAM nijanAvikaiH // 93 // udArayittA cAna7 nAvi saMsthApya yatnataH kalpadraparNapiTake sthitAM tAM pratimA punH| // 94 // taTasthadvipamAnIya digajayAyAgataH khalu / bhUpaM cAjayanAmAnaM dadyAttaM piTakaM tdaa||95|| tribhirvizeSakaM mUrtarasyAH snAtrakena RECOGERMIREC155 NAGAR
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||83|| (kaM - jalaM) rAjA rogAt vimucyate / kariSyasi yadaiva tvaM sarvAn vighnAn vinAzaye // 96 // evaM devyAH vacaH zrutvA nAvikena nijena saH / nissArayitvA piTakaM nAvi saMsthApitazca tAM // 97 // tadaivopadravAssarve vilayaM prApurarNave / sampratyapi sindhau ceda vighnasambhAvanA bhavet pArzvanAthAjjayAkhyasya smaraNAt sA vinazyati // 98 // tataH sa dvipamAgatya zreSTha samprApya taM nRpam / uktvA sarvamudantaM ca nRpAya piTakaM dadau / / 99 / / tato nRpo'jayAkhye hi nagare sumanoharam / caityaM nirmApayitvA ca mahAImaNisaMyutam // 100 // nissAryapiTakAna mUrti caitye saMsthApitaM tadA / mUrteH snAtraH jalenaiva vyAdhimukto'bhavan nRSaH / / 101 / / yugmaM ajayaH pArzvanAtho hi iti nAma purA'bhavat / adhunA'jAra nAmnA ca grAmavAsena vai punaH // 102 // ajArAkhya pArzvanAtho vikhyAto'sti mahItale / asya vistaravRtAnta jijJAsA yadi jAyate / zatruJjayama - hAtmyena jJAtavyaM vibudhairiti // 103 // dIkSitAnantaraM suri vidadhe yattapomudA / vakSyamANaprakAreNa gaNayAmyadhunA hi tat // 104 // sUrIndurekAzanakaM na yAvajjIvaM jahau nyAyamiva kSitIndraH / paJcApi cAsau vikRtIra hAsIdguNAn smarasyeva parAtrabhRSuH // 105 // dravyANi valbhAvasare vratIndraH, sadAdade dvAdaza nAdhi kAni / kiM bhAvanAH poSayituM viziSya, bhavAbdhipAramatisambhayitrIH // 106 // svapApAlocapade sUriH trizatImupoSaNAnAM vyatAnIt, sapAdAM dvizatIM SaSThAnakarot caturviMzatitrika dhyAtumanA aSTamAnAM dvAsaptati nirmimIte sma, punarAcAmsahasrayugmaM cakre punatriMzatyA''cAmlakaivi zatisthAnakAnyAtanetu sma, punardvisahasranirvikRtIzcakre / punaH sa ekadRttiH ekasmin vArake pAtre yatrAnavacchinnaM pAnIyAnnAdikaM patet sA ekadattirucyate, yami cekameva sikthaM bhujyate nAnyat tadekamitradhaM tatpramukhAni tIvrANi tapAMsi cakre / punaH sahasratrayottara 1 - bhAjanAvasare / 96-196-1967 saMgraha
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 84 // SaTzatAni upavAsAn cakAra / punaH prathamamupavAstata eka bhuktaM tata AcAmlaM punarUpoSaNaM, evaM trayodaza mAsAn yAbad vijayadAna gurostapo vidadhe / dvAviMzanmAsaparyantaM vahan yogamanutaram / tIvra tapazca vidadhe mumukSu paMtirAT tataH / / 107 / / surimantraM samArAdhya yAvan mAsatrayaM punaH / catuSkoTi pramANaM hi svAdhyAyaM vyadadhAt guruH // 108 // jinamUrtipratiSThAM ca pacAzad kRtaM tathA / iti nAnA vidhAna dharmakAryaM kRtvA yatIzvaraH // 109 // | dvipaJcAzat samadhike SoDaze zatake kila / zrAdazukla ekAdazyAM mahAmantra smaran zubham // 110 // UnAyAM nagare ramye nAkaM prApa yatIzvaraH // // iti zrI jagadguru bhaTTAraka hIravijaya sUrIzvara saMkSipta jIvanacaritasya pUrvAdhaH / / prAntiyazAsakasyopari prabhAvaH kalAkhAnaH abhrarAmarasaike ca 1630 zatake zrI jagadguruH / yadA'gacchat pATaNahi nagaraM sumanoharam || 1 || tadA vijayasenasya sUreH pATamahAtsavaM / atratya hemarAjAkhyo jainAmAtyazca zrAvakaH || 2 || vahudravyavyayaM kRtvA zubhakAryamacIkarat / tadA pATaNapurvIca zAsakAsIt kalAkhAnaH ||3|| atyAcAreNAsya sarvAstrastA anuvad bahu / sUreH pANDityamAkarNya tena saMmilituM punaH || 4 || pratihAraM preSayitvA Ahvayan munipuMgavam / kalAkhAno hi prathamaM suriM saMskRtya sUnRtA // 5 // tataH papraccha suriM yat guro suryazazAGkayoH / vartate coparistAtkaH tanmamAcakSva sasphuTam || 6 || uccaiH zItarucizvAsti nIcairasti divAkaraH / iti surervacaH zrutvA zAsakaH punarabravIt // 7 // mama zAstre bhAskaraM ca uparisthaM hi varNitam /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ R dharmopadeza // 85 // ECRUCTURESHERE gurustadAkarNya bhUyaH kalArakhAnamuvAca ca // 8 // sarvajJo nAsmi macchAstre yathoktaM tata samIritam / yathA''khyAtaM bhavacchAstre tathavA'GgIkuruSva tvam / / 9 / / surervacanamAkarNya kiMcit kAlaM vicintya ca / kalAkhAno'bravIt bhUyaH yathArtho hi bhavad vacaH | // 10 // saMbhASaNAd darzanAccasantuSTo'smi jgdguro| sevA madanurupAM hi kathayasva mahAmate! / / 11 / / AjIvanaM saMyatAnAM janAnAM pApakariNAM / unmocanArtha sUrihi kalAkhAnaM nyavedayat // 12 // guroranunayA so'pi mocitastAn ca saMyatAn / AmAsaMjIvahisAyAH niSedhazca kRtaH khalu // 13 // khAnakhAnA samrAT samAgamAnmuktA yadA sUrIzvaraH kila / prAsthAJcagurjara deza meDatA nagare sthitaH // 14 // idAni khAna-TU | khAnA ca AsIt tatraiva pattane / yazcasUrIzvaraguNaiH AsIda paricitaH purA // 16 / / marerAgamanaM jJAtvA tamAhUya ca satkRtam / se tata Iza svarUpaM hi boddham praznamidaM vyadhAt // 16 // arUpI rUpavAn vAsi Izvaro hi jgdguro!| yadyarUpI bhavedIzaH tadA mUrtazca pUjanam // 17 // kathaM tad ghaTate dhImAn nibodhaya yathAvidhi / izvarasmaraNe mRtiH pradhAnaM cAsti kAraNam // 18 // zAsakasya pacaH zrutvA sariH mAha sayuktikam / yathA citraM citramatAM smaraNaM kArayennanu // 19 // tathA mRtimUrtimatAM smaraNe kAraNam khalu / sacchAstraM vAcayitvA ca kathayanti janA idam // 20 // izvaroktamidam vAkyaM viSaye'smin vicAraya / yAnyAsIdIzavAkyAni agre lInAni tatkSaNam // 21 // svIkartavyo'ta izasya vAkyamUrtiriyaM khalu / zrutvedaM khAnakhAnA''ha RECRUARKURA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 86 // 1-9636 mUrtirastu yathoditam ||22|| mUrteH pUjanataH sUre ! kiM phalaM tacca brUhi me / gurustadA punaH mAha khAnakhAnAM prati drutam ||23|| janAH mUrteH pUjanena darzanena tathA khalu / pUtayanti svamAtmAnaM smaranti ca vibhorguNAn ||24|| smRtvA tadanusaranti dharmaH eva paraH smRtaH / yathA narANAM saMsargaH pravRttistad hRdastathA || 25 || gaNikAsamIpeyAnAd mano hi malinaM bhavet / manomalinatAmetra pApamukta maniSibhiH ||26|| evaM mUrteH pUjanena tathA sandarzanena ca / antaH pavitratAmeti dharmarUpamiyaM nanu ||27|| mahatvaM mUrtipUjAyAH evaM sUrirajijJapat / khAnakhAnA tadAkarNya prasannaH sannuvAca tam ||28|| yatprazaMsatyakacara yathArtha tanna saMzayaH / khAnakhAnA tataH kiMcit grahItumAgrahaH kRtaH ||29|| svAcAraM jJApayitvA ca sUriH kiMcinasvIkRtaH / khAnakhAnoparItthaM hi svaprabhAvaM vyatAnayat ||30|| mahArAva suratAna viharan yadA'gamat sUriH sirohI nagare kila / tadA tatra mahArAva AsIt suratAna bhUpatiH ||31|| pratibodhya svopadezAnnRpaM sUrinekadhA / atyAcArAH prajAnAM cA'rodhayannItisUriNA ||32|| anuSThitaM mahatkAryaM yadanyattannibodhaye / suratAno mahArAvaH nimittena ca kenacit ||33|| kArAgAre nikSepa nirdoSAn zatazrAvakAn / zrI saMghahRdaye tasmAt mahAduHkhamajAyata ||34|| sUrIzvaro'pi zrutvedaM cintAM prApa parAM khalu / teSAmunmocanArthaM cAcintayat yuktimanvaham ||35|| ekadA suri-yatayaH viDutsRjyA'gatAH punaH / akRtveriyAvahiyAM saMlagnAH svasvakarmaNi // 36 // jJAtvA suriridaM vRttaM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza 116211 sarvAn sAdhuna samAdizat / AyaMbilaM vidhAtavyaH zvaH sarve yatinaH khalu ||37|| prAyazcittamidaM sarve svIcakruH sAdhavo mudA / pare ca divase sarve sAdhavaH surizaDapi ||38|| AyaMbilaM tapazcakre: svapApakSayahetave / AyaMbilatapasyAyAmAsIt zraddhA guroH sadA ||39|| mahat kAryacikIrSAyAM surereSa vinizcayaH / AyaMbilaM vidyAyaiva kArya prArabhate hi tat ||40|| ata AyaM - bilaM kRtvA gatvA suratAna saMnidhim / kArAgAre saMyatAnAM zrAvakAnAM vimuktaye ||41 | | upadezaM dadau suriH suratAnaM narAdhipam / upadezaprabhAveNa mahArAvazca satvaram ||42|| prabhAvito hi tAn sarvAn mocayAmAsa zrAvakAMn / sulatAna havivalaH vihAramekadA kRtvA sUriH khaMbhAtamAgataH | havIvalAkhyo yavanaH AsIdatra tadA madI ||43|| sUridviT mahInAmA - salospyAsIt ca pattane / tasya preraNayA mleccho grAmAnniSkAsayad gurum // 44 // anena jainajAtauca hAhAkAramabhUd bahu / ye cAsan sAdhastatra sarvagacchAnuyAyinaH || 45 || guruNA saha te cApi pattanAd bahirAgatAH / apamAne pratikAraM ka dhanavijaya muniH // 46 // vihAraM satataM kRtvA samrAjamagamad drutam / tadopAdhyAyapadabhAk zAnticandro yatIzvaraH // 47 // AsIdakabarAsanne sarvazAstravidagraNiH / tataH sa nikhilaM vRttaM zrAvayAmAsa taM yatim // 48 // samastaM vRttamAkarNya zAnticandro munIzvaraH / gatvA cAkabarAsannaM nyavedayata taM nRpam // 49 // samrAD nizamya taM vRttaM kupitaH sannuvAca ca / sUrIzvaraH tiraskarttA badhAI iti me matiH // 50 // mannidezAdatastasya vadha bhavatu satvaram / AjJApatraM gRhItvaitad yatirdhana saMgraha
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 88 // S-CEREBRUGESHTAGE bijayo drutam // 51 // gurjare mUrinikaTamAgamad bhuhrssitH| zrutavRttAH zrAvakAcAbhuvan hrsssmaaplutaaH||52|| yadAjJAsIdimaM vRttaM sulatAno havivalaH pazcAtApena hRdayamatApsIttasya durmateH // 53 / / kiMkaromi kva gacchAmi trANaM mama kathaM | bhavet / / samrADakavaropyevaM saMmAnayati yaM yatim / mayA'pamAnitaH mUriH sa jagajamapUjitaH // 54 // evaM bahuvidhA cintAM kRtvA sulatAnazAsakaH / mUrti cAnayituM bhUyaH khaMbhAtanagare khalu // 55 // hastyazvasainyasaMyuktaH svayameva havIvalaH / gatvA gurozca purataH svAgatIkRtya sAdaram // 56 // jagadgurozca caraNe papAta vinyaanvitH| tata AnIya nagaraM sAJjaliH sa havIbalaH // 57 / / jagadgurumuvAcedaM vacanaM vinayAnvitam / guromamAparAdho'ta kSamasva karuNAkara ! // 58 // nAgre tiraskariSyAmi kaMzcicApi mahAtmanaH / pratijJAsyAmyahaM cAdya IzanAma purassaram // 59 // evaM vinayasaMyuktAM prArthanAM tasya | bhRbhRtaH / zrutvA sUrigatAmarSaH sulatAnapuvAca ca // 60 // nAsti durbhAvanA kAcina mama svAnte havIbalaH / mAnApamAnayostulyA sAdhUnAM cittavRttayaH // 61 // gurorvacanamAkarNya prasanno'bhUd havIvalaH / tataH sa sUre AkhyAnaM zrotum nityamupAzraye // 62 / / AjagAmaikadA sUrerAnane mukhavastrikAm / saMveSTya vAcayan zAstraM dRSTvA sulatAna zAsakaH // 63 // vastraM mukhopari kathaM banA. sIti prapaccha saH pustakopari niSThIva patanAdazuci bhavet // 64 // ato canAmyahaM vastramitimrarirjagAda ca / zrutvottaraM samucitaM mudito'bhUd havIvalaH // 65 // tato jagadguruM suriM prArthayAmAsa sAJjalim / yat kizcizcAsti madyogya kAryamAjhApayasva tat / / 66 / / kArAgRhe saMyatAnAM janAnAM mocanAya ca / anuziSTaM surIzena sulatAno ivIvalaH // 67 // tannidezAnusAreNa mocayAmAsa saMyatAn / jIvahiMsAniSedho'pi kRtastena ca pattane / / 68 / /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 89 // 1-3badra AjamakhAnaH aSTAcatvAriMzadadhike SoDaze zatake khalu / ahamadAvAdanAmnI purImAyAt surIzvaraH ||69|| tadA cAjamakhAnAkhyaH etatprAntiyazAsakaH / jagadgurau ca zraddhAlurAsIdatraiva pattane // 70 // gantuM saurASTrasaMgrAme AsIt sannaddha ekadA / tadaiva dhanavijayastaM militvA'bravIdidam // 71 // giranArAdi tIrthAni samrAjAcArpitaH kila / AjJApatraM cAsti tasya jAnAtyeva bhavAnapi // 72 // ato hi nikhalAMstIrthAn pradApayitumarhasi / iti sandizya guruNA preSito'haM tavAntike // 73 // zrutvA yatervacaH khAnaH uttaraM pradadAvidam / kathayitvA matpraNAmaM guruM pazcAnnivedaya ||74 || yAsyAmi sAmprataM yuddhe pratyAgatya tataH punaH / bhavataH sarvakAryANi kariSyAmi na saMzayaH / / 75 / / tatazca dhanavijayaH sUrIzvaramupAgamat / pratiSThatisma saurASTramAjamakhAnaH sasainikaH // 76 // jAmanagaraprabhuM tatra zatruzalyaM vijitya ca / pazcAjjUnAgaDha jetuM abhIyAya sa zAsakaH // 77 // vijayaM prApya tatrApi AjamakhAno mahAbaLI ahamadAvAdapurI parAvRtyA'gamat punaH // 78 // tatrAgatyaiva prathamamAhvayazca jagadgurum / dhanasomAkhyaziSyAbhyAM saha sUrIzvaraH kIla || 79 || AjamakhAnasya prAsAdaM agamat sumanoharam / tatrAgataM guruM dRSTvA satkRtya vidhipUrvakam // 80 // AjamakhAno'bravId vAkyaM sUriM vinayasaMyutaM cirAt satsuka Asam bhagadarzanaladdhaye // 81 // adyA'bhilASA saphalA saphalaM mama janma ca / yat sAmataM bhavantaM hi pazyAmi cirakAGkSitam // 82|| vivekayuktaM vacanamevamuktvA sa zAsakaH / prapaccha yanmahArAjA / bhavadUdharmapravartakaH // 83 // ko'sti ? tasyAvatA - saMgraha
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118011 rasya kiyatkAlamabhUttathA / tadvAkyamAkarNya gururuttaraM pradadAvidam // 84 // prAksahasradvayAdandAdasyAnurvyAmavAtarat / sa caturviMzatitamo mahAvIrAkhya tIrthakRt // 85 // etatpradarzitaM vartmamanusarAbhyahaM kila / ato vayaM mahAvIra - sAdhunAmnA hi kathyate // 86 // ahiMsA satyamasteya brahmacaryAparigrahAH / etAni paJcavatAni pAlayAmaH sadA vayam // 87 // dravyakSetra - kAlamAvAn saMvicArya pade pade / mahAvIrokta panthAnamanusarAmyahaM sadA ||88 || asmAd bhagavataH pUrvaM trayoviMzatisaMkhyakAH / RSabhapramukhA tIrthaMkarA bhUmyAmavAtaran ||89|| teSAM tIrthaMkarANAM ca saJjAteSu si( kSi) taukila / asaMkhyeyAni varSANi vyatI na zAsaka 1 // 90 // khAnastat vAkyamAkarNya muditassannuvAca ca / dIkSAM gRhaNan kiyad varSamabhUttava jagadguro // 91 // abhUdandaM dvipaJcAzad dIkSIte mayi zAsaka ! | kadApyasminnatare kimIzvarasya ca darzanam / / 92 / camatkAro'thavA kavila bdho'tra bhavatA navA / khAnazreSTha ! jaganmadhye naivAgacchati cezvaraH / / 99 / / tataH kathaM darzanaM syAditi samyaga vicAraya / pitRmAtRsvasRputradArA svajanabAndhavAn // 94 // kuTumbAnnikhilAMstyaktvA sAdhvabhUvaM tataH punaH / camatkuryAmahaM lokAn kimarthaM pAvana // 95 // na kAikSe rAjyamatulaM naiva bhogAH sukhAni ca / tataH kathaM camatkAraH kartavyA'smAdRzaiH janaiH // 96 // tathApyadyApi saMsAre vidyA camatkArikAkila / vidyate kintu jJAtAraH tasyAH prAyo na santi hi // 97 // kkA sti kAlikAcArya iSTakA hema cAkarot / yanniSThIvanaiva vyAdhiM dehinAM vyumucattanum // 98 // vaidyaH sanatkumAraH sa idAnIM kutra vidyate / etAdRzAH bahuvidhAH vidyAvantazca sAdhavaH / / 99 / / Asana purA'tra saMsAre svacamatkArakArakAH / parantu te vicAryaivaM nA'dhyApayanta santatim / / 100 / / paThitvA garvayukto hi svasAdhutvaM ca tyakSyati / adyApi vedyati
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||91|| saMgraha COMR ko'pi satyasandhazca srvdaa| sAdhudharma caritraM ca dRDhaH san pAlayettadA // 1.1 // icchAnusArikAryasya bhaveta siddhirna sNshyH| yato nirmalacAritryavatAM kiJcinna durlbhH||102|| iza bhaktisAdhu dharmaH pAlayAmazca yad vayam / etadIzvarasAnnidhyakaraNAya zanaiH zanaiH // 1.3 // yuktimad vacanaM sureH zrutvA yvnshaask| sahAsyAM zrAvayAmAsa kathAmevaM jagad gurum // 104 // ekadA. | 'yayavanayoranyonyaM kalaho'bhavat / IzAntikaM vayaM gantumarhAma iti hindvH||105|| yavanAzca tathaivocuH evaM vAdo ghajAyata / pariNAme nizcayo'bhUt ubhayoH pakSayoH kila / ekaiko hi naro yAta samIpamIzvarasya ca // 106 // tayoryadIyaH puruSaH IzaM gatvA tadAGkitam / cihnaM nItvA''gamiSyati sa pakSastathyabhAya bhavet // 107 // tata AryeSu vidvAna hi eko. gantuM samudyataH nijadehaM parityajya pratasthAvIza samiSid // 108 // agre gacchan mahad ghoramaraNyaM samupasthitam / tadullabhyaM puro gantuM na zazAka sa mAnuSaH // 109 // ataH parAvRtya tata-rAgamad hindu puruSaH / lokAzca kathayAmAsa mili| tvezvaramAgataH // 11 // parantu cinha nApitavAn ato nAvizvasaanaH / tataH / kileko yavano dehaM tyaktvezvaraM gata 2 // 111 / / puro gacchan dAGamA''mrajambudrAkSAdipAdapAn / suvarNanirmitaM haya mahAImaNisaMyutam // 112 // hemasiMhAsanaM cApi so'pazyat sumanoharam / tatra siMhAsane ramye upaviSTaM jagatpatim // 113 // phirastAnAmakaiH sainyairvividhaiH pariveSTitam / evaM bhUtaM cezvaraM sa dRSTvA zIghraM praNamya ca // 114 // lokamatyayadADhyAthai nItvaikaM marIcaM punaH / parAvRtya tatastUrNamAjagAma sthadhAma sH||115|| siddhayatyanena vRttena yacca yavanamantarA / nahi ko'pIzvarAsannaM gantuM zaknoti nizcitam // 116 // khAnasyemA vacaH zrutvA sUriranye'pi sAdhavaH / kuyuH prahAsamakhilam cAgataM munimaNDalam // 117 / / hasantastAn samAlokya khAno A -3- AUGk
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 92 // srijagadgurum / kathaM hAsyaM prakuruve kAraNaM vada sadguro / / 118|| kathA yaduktA bhavatA asti sA hAsyakArikA / vivekI as mAM hi kathAM satyaM vadet kila // 119 // imaM dehaM samutsRjya gantumIzvarasanidhim / ityAdi yAstvayoktA hi kathAH sA ca khapuSpavad // 120 // evaM hi vividhaistarkeH / sahitaM cotaraM gurum / zrutvA khAnaH pramuditaH prazasaMsa gurum bahu // 121 // tataH so'mArthayat suriM vinayaM khyApayannidam / AjJApayasva madyogyaM kArya surIza yad bhavet // 122 // unmocanAtha jagaDU - sAhAkhya zrAvakasya ca / zrIsUriH kathayAmAsa AjamakhAnaM hi zAsakam / / 123 / / gurorAjJAnusAreNa sa ca kArAgRhAnnijAt / bhAvakaM mocayAmAsa lakSadaMDAcca mocitaH // 124 // jagaDa sAhamuktena khAnAt sureH prabhAvataH / amadAbAda zrIsaMghe mahAn iSo'bhyanAyata ||125 || AnandotphullanayanA zrAvakA nikhilAH khalu / cakrurmahotsavaM ramyaM vyayam kRtvA bahUn dhanAn // 126 // evamAjamakhAnasya zraddhA bhaktizca dve api / gurau zrI hIrasurIndre vavRddhe cottarottaram // 127 // ekapaJcAzadadhike SoDaze zatake khalu / UnAkhyanagare surizrAturmAsyaM yadA'karot // 128 // tadA'vyAjamakhAnohi 'makkA' tIrthAnnivRtya ca / jagadgurodarzanArthamAgamad bhaktipreritaH // 129 // mudrA saptazatIM tena upahArIkRtaH kIla | nAGgIcakAra yati yadA mudrAM tadA hyasau / / 130 / / anyaddhArmika kArye mudrAyAzca vyayaM vyAdhAt / tataH zrutvopadezaM ca muditassan gRhaM yayau / / 131 / / kAsimakhAnaH vaikrame SoDazakonacatvArizat 1649 zatAbdake / pATanAkhyaM hi nagaraM jagAma zrI jagadguruH || 136 || tadA'sya
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrmopdesh||93|| I nagarasyAsIt kAsimakhAnAkhyazAsakaH / 'saiyada muhammada' suto yazvayuddhe vizAradaH || 137|| kAle'sminnevobhau sAdhU tejasAmalasAgarau / kenApi hetunA'bhUtAM samudayAd nirAkRtau // 138 // rugNaM kAsimakhAnaM cAmilatAM kupitau yatI / tayocikitsayA rogaH naSTho'bhUt zAsakasya ca / / 139 / nirAmayaH sa khAnazca muditastAvuvAca ca / madahaM yuvayoH kAryamasti nideza || 14 || dyAvayoH prasannastvaM tadA vijJApaya zrI gurum / AtrayoH samudAye ca pravezayitumarhasi // 141 // kAsimakhAnaH sUrirAjamAhvayAmAsa satvaram / jagadguruH surirapi Agamat khAnasannidhim // 142 // dRSTvA munIndra N ca tatprAbhava vimohitaH / yathocitaM sa satkRtya premNA''lApamakurvata || 143 || AbhASaNa prasaMge ca suriza provAca zAsakam / khAna zreSTha ! mahAbhAga ! jIvahisAM parityaja || 144 || dharAyAM kaH kilaitAdgra jIvaM yo nAtti mAnuSaH / prakRtyA siddhamevaitad jIvo jIvasya bhakSaNam // 146 // vahUnAmanna - jIvAnAmazanAdeka stuSyati / bhuktvaikaM jIvaM bahavaH puSyantyaGgAni prANinaH // 146 // bahujIvavadhAdekajIvahiMsA garIyasI / ataH kimiti zrImadbhirjIvahiMsA niSidhyate // 147 // zRNu khAna ! mahAbhAga ! izvaroktaM idaM vacaH / anukampAvidhAnaM hi jIveSu nikhileSu ca // 148 // dvividhau bhUtale jIva sthAvaronyastrasAbhidhaH / svayameva ca ye jIvA gantuM nAIti kutracit // 149 // | sthAvarAste samAkhyAtA khAna tacchrayatAM yathA / pRthivI salilaM tejo vAyuzvAtha vanaspatiH // 150 // eteSAM ye ca jIvAH syuH sthAvarAste prakirtitAH / nijaprabhAvato ye na gantumaInti prANinaH // 151 // trasAH kile samAkhyAtAste jIvA nAmato yathA / tiryak manuSya nAraka devalokeSu te sthitAH / 152 / sthAvarANAM ca jIvAnAM bhavatyekaM kilendriyam / dvitricatuHpaJcendriyavanto bhavanti ca // 153 // ekendriyAdvIndriyA hi saMgraha
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 14 // dvIndriyAzca trikendriyaaH| jIvAranukrama puNyavantaH kila bhavanti hi ||154||pnycendriyaaH santi jIvAH pazumAdayaH khalu / teSvapi manujAH puNyavantaH pazorapekSayA // 155 // dharmanyUnAdhikAn mal api bhUpAzca nidhanAH / gRhasthAH sAdhavaH ke'pi santyetatsukRtIphalam // 156 / / pazoramasya jIvAnAM samaM vijJAya yo naraH / bhunakti ca pazormIsaM nRmAMsa nAti sa katham ! | // 157 / / yatastad buddhathanusAreNa manujAnnapazusthitAH / jIvAH samAnAH santIti nAdRtavyaM ca tad vacaH // 158 // kintu sarveSu jIveSu puNyasyopacayApacayam / astyato'lpapuNyavatAM vadhe pApaM ca svalpakam // 159 // siddhayatyevaM ca sutarAM alpapuNyAtmabhi rydaa| kArya siddhayettarhi vadhAnahA'tipuNyabhAk // 160 // evaM yadA'nnarasmAkam kArya sidhyati shobhnm| tadA'dhikendriyANAM hi sAnAM bhakSaNaM vRthA // 161 // anyaccezvaranirdiSTA dayA mAMsabhujAM hRdi / na jAyate kathamapi jAnIhIdaM ca nizcitam // 162 // evaM hIropadezena kAsimakhAnazca zAsakaH / nananda tasya hRdaye dayApyAvirabhUd bahu // 163 / / tataH surIzvaraHkhAnaM mahiSA'jApatatriNAma / hisAnivAraNArthAya saMyatAnAM ca bandinAm // 164 // unmocanAya ca tathA'jijJapaccAvilambitam |surernujnyyaa khAnaH uktaM kAryamanuSThitaH // 165 / / pazcAt sa khAno gacchAttau pahirbhUtI yatI punaH / svagacche grahaNArthAya mArthayAmAsa taM gurum // 166 / khAnapArthanayA sarirdayAdrahRdayena ca / mAvezayat punargacche teja saamlro||167|| evaM sarIzvaro hIra: kAsimakhAnaM ca zAsakam / upadizya yathAyogya jagAmopAzrayaM tataH // 168 // sulatAno murAdaH pazcAzadadhike varSe SoDaze zava ke ydaa| pATanasya mahAsaMdhaissaMyutaH zrIjagadguruH // 169 // zrIsittAcalayAtrArya
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmopadeza // 95 // saMgraha gacchannanu krameNa ca / mArge'madAvAdanAma nagara bAgamattadA // 170 // murAdanAmA sulatAnaH sasaMgha munipuGgavam / satkAramakarotvADhaM tathA'rcId bahudravyakaiH // 171 // tato gurUpadezaM saH zrotumIhAmadarzayat / sarIzvaro'pi vividhAnupadezAn cakAra tam / / 172 // gurorvyAkhyAnamAkarNya taddine sa hi zAsakaH / jIvahiMsAniSedhazca kRto nimulapattane // 173 // evaM katipayAn anyAn zAsakAn zrI jagadguruH / upadizya bhRzaM jIvadayAkArya vyavAditi // 173 // dIkSAdAnam . samapravRttiH samayo nAbhUt kazcit kadApi ca / yadA yasyaiva kAryasya bhavedAvazyakatA bahu // 175 / / tasmibheva pravRttirhi lokAnAM bhavati dhruvam / tAdazyeva tadA buddhiH prakRtyA jAyate svayam // 176 // darzanodayakAlo hi yadAga| cchati bhUtale / nirmANaM mandirANAM pratiSThA tridivaukasAm // 177 // mahotsavasamArambho saMghaprasthApanaM tthaa| ityAdizubhakAryeSu pravRtti bhavati nRNAm // 178 // jJAnodasya kAle tu jJAnavistArakArikA / pAThazAlA granthazAlA vizvavidyAlayAdayaH // 179 // saMsthApayanti ca janAH shaalaajnyaamprcaarikaaH| cAritrasyodayAH kAlo yadAgacchati bhRtale // 180 // sAdhUnAM hi tadA vRddhiH sarvata sambhavanti ca / cakramaSoDaze saptadaze ca zatake khalu // 181 // cAritryodaya kAlohi AsIdasmizca bhArate //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1999 SENTER 1999 // iti zrImad jagadguruhIravijayasUrIzvarasya caritraM sampUrNam // PROO ANDRAKASKELEASKEXNXXXPRESESEXESEXSEELTERESTERESTEDY