Buddhiprabha 1964 09 SrNo 58

Author(s): Gunvant Shah
Publisher: Gunvant Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522158/1

Page #1

i[દિધપ્રમ[_
મિ રછા મિ
સાંવત્સરિક
વેરથી વેરની કેદિ
ઉપશાંતિ થતી નહીં અવરે થતી શાંતિ
એ છે ધ સનાતન –સુંદરજી ગો બેટાઈ
ક્ષ મા ૫ ના.

Page #2

જીવનયાત્રા દર્શન, જામનગર રમશાનમાં જન્મથી દેહાંત સુધીની અવસ્થા દર્શાવતું આ છાયાચિત્ર આપણા જીવનનું સચોટ દશન કરાવે છે.

Page #3

मित्तीमे सच भूएषु वेरं मझ न केणई । બધા જીવો સાથે મારે દોરતી છે; દુશ્મની મારે કઈ સાથે નથી.
| gધપ્રમા
૧૦ સબર
વસ ૫: સળંગ અંક ૫૮-૫૯ કાયાલય લવાજમ
Co જે.એસ.દંતારા ! ૧૯૬૪ (ભારત) રૂા. ૫-૦૦ પરદેશ રૂા. ૭-૦૦ ૧૨૧૬, ત્રીજો ભવાડો,
છુટક નકલ એક રૂપિયો . મુંબઈ ઈદિરા શાહ ' ગુણવંત શાહ ભગવાન શાહ તંત્રી સંપાદક
સહતંત્રી
પ્રેમ ગીતા (મૂળ સંસ્કૃતમાં)
પ્રેમને બધાને આ કોલ છે.
એની ભભૂત ચડાવી જે પોતાની જાતને, આત્માને ચરણે ધરી દે છે તેને મુક્તિ વરે જ છે, વરે જ છે.
(૧૮) જેને હૈયે પ્રેમ નથી તેની જિંદગી જિંદગી ક નથી; જીવન જીવન નથી.
પ્રેમ એ તો જીવનનો પ્રાણ છે.
લેઃ સ્વ. ગિનિષ્ઠ શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
(૧૮)

Page #4

બુદ્ધિપ્રભા તા. ૧૦-૯-૧૬૪ પ્રેમે એક અપ્રતિમ સૌન્દર્ય જોયું. ઘડી તેને, તેની ગોદમાં સૂવાનું મન થયું.
એ ગયો. સિન્દર્યની ગેદમાં એ થોડુંક મૂક્યો. પણ એ સૂવે ન સૂવે તે પહેલાં જ પાછો વળી ગયા.
કારણ? સૌન્દર્યની ગોદમાં વાસના સૂતી હતી !
(૬૧) જિંદગી અને જવાનીને બેચેન તેમજ બાવરી વાસના બનાવે છે, પ્રેમ નહિ.
વાસના એ તે પ્રેમની અગન ગોળી છે.
પ્રેમ અને સમતાના લગ્ન થયાં અને આત્માએ લગ્નની વેદીમાં કલેશ અને કંકાશની આહુતિ ઘરી દીધી !
આ બે-પ્રેમ અને સમતા જે હૃદયમંદિર છે ત્યાંથી ક્લેશ અને કંકાશ દૂર ભાગે છે.
પ્રેમનું આ વચન છે.
મારો સાથે કરી લે. વેરનું ઝેર પણ તારા દિલે અમૃત બની જશે.
(૪ર)
–ગુણવંત શાહ
ભાવાનુવાદક.

Page #5

તા. ૧૦-૨-૧૯૬૪
બુદ્ધિપ્રભા
ચિંતન
[૩
ચાલો દસ્તે ! છેલ્લી સલામ !!
ભિખાર
હા, તમારામાંથી કેકને સવાલ થશે કે શું આવી હાલતમાં એને મળીશ ?”
હા, આવી ભંગાર જિંદગી લઈ એને મળતાં શરમ તે મને પણ આવે છે. પણ શું કરું? હવે તે જરા જેટલોય રહ્યો કે હવે સહેજ અમથા પણ ફેરફાર કરી શકું.
સમય નથી
કારણ એને તાકીદને સંદેશા છે કે અબઘડી ચાલ્યા આવ. અચ્છા ઢાસ્તજ ! આવો, છેલ્લી સલામ !!! છેલી સલામ !!! હું જાઉં છું. ભાથું પણુ આંધવાના સમય નથી રહ્યો. આથી જેવા છું તેવા ચાહ્યા જઉં છુ
લથડેલ અને અગડેલ જિંદગી લઈને જઉ છુ. ભગ્ન અને ખડિત હૈયું લઇને જઉં છુ. અટવાતા પગે અને ખાલી હાથે જઉ છું.... સઢ પડી ગયા છે. તૂતકમાં ફાટ પડી છે. સુકાન પણ સલામત નથી. છતાંય જઉં છું. કારણ—
એને મને આદેશ મળ્યા છે અને હું જઉં છુ,
જો કે મારી આ થાકેલી ને ભાંગેલી જિંદગી એના ચરણના સ્પર્શે તે નહિ જ પામી શકે, પણ મને એના પર પૂરેપૂરી શ્રદ્ધા છે. કારણ—
મારા વહાલે છે ને એ તે.
હું એના ચરણ નહિં ચૂમી શકુ તે એ સામેથી દોડી આવીને મને એના આંગણુ આગળથી વધાવી લેશે.
અને આ એક અતૂટ શ્રદ્ધાએ જ તે હું તેના આદેશને માન આપીને જઉં છું.
અચ્છા દાસ્તા આવજો.
છેલ્લી સ....લા.........!!!
—ગુણવંત શાહ

Page #6

સ’પાકીય
પઢો રે પોપટ સીતારામ
આજે આપણે કંઇક વર્ષોથી પર્યુષણ પર્વની આરાધના કસ્તા આવીએ છીએ. સ'વત્સરીને દિવસે મેાટા અવાજે આપણે સકલ સ ંધને મિચ્છામિ દુક્કડમ્ દઇએ છીએ. સગાસબ્ધીઓને ઘરે જઈ હાથ જોડી મિચ્છામિ દુક્કડમ્ ખેલીએ છીએ. ચેડી મિનિટ માટે પણ આપણે આમ આપણાથી દુભાયેલી વ્યક્તિચેને મળીએ છીએ એ સારું છે. પરંતુ સવાલ એ થાય છે કે આમાં ભગવાન મહાવીરે બતાવેલ ક્ષમાપનાનુ સાચુ ગૌરવ આપણે
સાચવીએ છીએ ખરા ?
ફાન તેાડી નાખે એવા અવાજથી તેના જવાબ મળે છે ના. આ એક નગ્ન સત્ય છે કે આપણે આ પર્વને ખીજા લૌફિક પની જેમ રૂઢિ બનાવી દીધી છે. આપણે માનસને ક્રિયામાં જકડી નાંખ્યુ છે. અને એ ક્રિયા પાછળ જે ભાવના છે, જે આદર્શી અને ઉદ્દેશ છે તેને લગભગ સાવ ભૂંસી નાંખ્યા છે.
ઉપાશ્રયાની ખેંચાખેંચ ન હત-પરંતુ આ બધું જ છે, એકરાગે આજે આપણે ભેગા તથી ધર્મ શતા. સૌ પોતપોતાના લગ્ન ચાકાને અંતિમ માની ખેઠા છે. પેતાના મતને જ સાચે માની બેઠા છે. એવા વિખવાદમાં માત્ર હેઠના ઉચ્ચારમાં જ મિચ્છામિ દુક્કડમ દેવું એ તે ક્ષમાપનાની નરી મશ્કરી જ છે.
અને જેમ આ પર્વ જીવન શુદ્ધિનું પર્વ છે તેટલું જ તે સમાજ શુદ્ધિ અને ધર્મ શુદ્ધિતુ પણ પર્વ છે. વસે વરસ સમા આપની આરાધના કરે અને સમાજ જો અલગ અલગ છાવણીમાં હું ચાટને એક બીજાની સામે ઘૂરકયાં જ કરે તે સમાજ કરેાડે વરસ સુધી ભલે સવછરીના મિચ્છામિ દુક્કડમ દે પણ તે તલમાત્ર પ્રતિ સાધી શકવાને નથી.
સવરીના આ પર્વે આપણી રૂઢ બની ગયેલી એ ક્રિયાએમાં ભાવના રેડીએ, જ્ઞાનનું સિંચન કરીએ અને ક્ષમાપનાનુ` સાચું ગૌરવ કરીએ.
બુદ્ધિપ્રભાના વહીવટમાં અમારાથી
અને જો તેમ ન હેાત તે આજે
સંધ અને સંધાડાના ઝગડા ન હેાત,જાણતાં અજાણતાં કાઇને પણ મન
ન
સંસ્થા અને સત્તાની સાઠમારી હાત, વહીવટાના ગેાટાળા ન હેાત, વ્યક્તિ વ્યક્તિ પ્રત્યેના વર્તમાન પત્રામાં દિવાપેાતુ ન હેાત, દેરાસર અને
દુઃખ થયુ હોય તે સૌ વાચકાતી અમે મન–વચન અને કાયાથી ક્ષમા યાચીએ છીએ,

Page #7

સંપાદકીય
ખબર નથી કે અમારે પંથ શી આફ્ત ખડી છે. અબર છે એટલી કે ધર્મોની હાકલ પડી છે.
ધરતીના કણમાં જ્યારે કાઈ શહીદનુ શાણિત ટપકે છે ત્યારે ધરતીનુ એ કહ્યુ માત્ર ધૂળ નથી રહેતી, ત્યારે તે એ ચપટી ધૂળ પવિત્ર ભસ્મ બની જાય છે. નાનકડી એ જગા પ્રેરણાનું તી
ધામ અની જાય છે.
ગામના ગેાંદરે ઊભા કરવામાં આવેલા જૂની પ્રણાલીના પાળીયાઓ, શહીદોના સ્મારકા, રાજધાની દિલ્હીને પવિત્ર રાજઘાટ એ અધાય પર આજ ભક્તિના દીય પેટાવાય છે. ભાવનાની ધૂન ગવાય છે. માનવીના હૈયામાં એ ચપટી ધૂળ તેમજ પથ્થરના એ પ્રતિકે જીવનમંત્ર કે છે.
સમેતશિખરની ધરતી, એના બેજાન અને અરછટ પથ્થરા, હુવામાં ગેલ કરતાં લીલાછમ વૃક્ષો ને પાંદડાઓ, ફેરમ વેરતાં ફુલ ઝાડા આ બધા જ જૈનાના તી ધામ છે. અહીં એક નહિ પણ અનેક એવા મુક્તિ આંદેલનના ક્રાંતિવીરાએ પેાતાના છેલ્લા શ્વાસ છાડયા છે અને અહિંસાને અમર કરી છે.
જૈનધમ ના પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન ઋષભદેવ સ્વામીની અહિં સાના આદેશના પડઘા આજે પણ એ પથ્થામાંથી સભળાય છે. અહીંની હવા એક નહિં વીસ વીસ તીર્થંકરાના નામની ધૂન ગાય છે.
જૈનધમની એ તી ભૂમિ છે. કયુદ્ધમાં વિજયી બની ખપી ગયેલા અનેક શહીદેાની એ શહાદતની ધરતી છે, કઈ હજારા વરસની જૂની ભાવનાઓની એ અમારી નાની, માંગલ્યભૂમિ છે. શ્રમણુ સસ્કૃતિની એ ઐતિહાસિક ધરવી છે.
એવી એ ઐતિહાસિક, માંગલ્યમયી, પ્રેરણાભરી, ભાવના સભર,

Page #8

બુદ્ધિમભા તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ આરાધ્યમયી, ધરતીને એક જંગલ અને જડ પહાડ માનીને બિહાર સરકારે તા. ૧ લી એપ્રિલ ૧૯૬૪ ના કાયદાની રૂએ, આપણું પાસેથી આચકી લીધી છે.
સરકારે ભલે જાણતાં કે અજાણતાં એ ફરમાન કાઢયું હોય પરંતુ સરકાર એ જાણે છે કે એ ફરમાન નથી, અમારા આદર્શો અને ભાવનાઓનું એ ખૂન છે. અમારા પ્રાણપ્યારા ધર્મ પર કરેલો એ અત્યાચાર છે. સરકાર પક્ષે કાયદો ગમે તેટલો ન્યાયી હોય પરંતુ ધર્મ એ કાયદાથી ઘણે જ મહાન છે. ' અરે ! વ્યક્તિ ભલે ગમે તેટલી મોટી હોય તે પણ એ ધર્મની પાસે તે ઘણી જ નાની છે. ધર્મના ગૌરવને નીચું કરીને કેઈ કાયદે કે કોઈ વ્યક્તિ ઊંચી ન જ બની શકે. તેમ કરીને તે તે પિતાને જ ગૌરવને નાશ નોતરે.
ગમે તેમ આજે તે ફરમાન બહાર પડી ચૂકયું છે. સરકારે પિતાની સત્તાની તાકાત બતાવી દીધી છે. આજ ધર્મ અને સત્તા સામસામે આવીને ઊભા રહી ગયા છે.
સત્તાને પિતાની ભૂલ સમજાવવાનું કામ આજે ધર્મ પર આવી પડયું છે. જૈન ધર્મના અનુયાયીઓ જાગો ! આળસ છેડીને ઊભા થાવ!
આજ તમારો ધર્મ ભયમાં છે! અહિંસા પર આજ જોખમ ઝઝૂમી રહ્યું છે !
સૌ એક થાવ અને બુલંદ અવાજે કહો કે એ ધરતીને એક એક કણ અમારો છે અને એ માટે જરૂર પડે તે અમે અમારે પ્રાણ પણ અર્પણ કરી દઈશું.
પ્રભોને પ્રાર્થના કરીએ કે એવા અંતિમ દિવસે ન જ અપે. પણ એ આવે તે પહેલાં આપણે આટલું તે જરૂર કરીએ.

Page #9

[ ૭
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪
બુદ્ધિપ્રભા ગામેગામ વિધી સભાઓ ભરીએ. વિરોધના ઠરાવ કરીએ. વિરોધના તાર કરીએ. વિરોધની સહીઓ ભેગી કરીએ.
વર્તમાન પત્રોમાં વિરોધી અવાજ રજુ કરીએ. લોકસભામાં આપણા વિરોધ પર ન્યાય મળે તે રીતે પ્રયત્ન કરીએ.
એવું ન બને કે ઘર કુટે ઘર જાય એ માટે ભારતભરના તમામ જૈનસંઘે, જેને સંસ્થાઓ, કોન યુવક મંડળે પોતાની સભામાં આ કાયદાના વિરોધના ઠરાવ કરે અને એક પણ જૈન ભાઈ કે બેન બાકી ન રહે તે રીતે વિરોધ સહીઓ ભેગી કરી સરકારને મોકલી આપે.
સરકાર જે આ રીતે આપણા જનમતને ન્યાય આપવા ના મકર જ જાય તે પછી વિરોધના એવા ઘણુ શાંત અને અહિંસક પગલાંઓ છે જે ભરવાના રહેશે. પરંતુ એ સમય આવશે ત્યારે વિચારીશું. હાલ તે સૌ એક બનીએ અને એક અવાજે સરકારને આપણે શાંત વિરોધ બતાવીએ.
(ાત્કાશી -
૪
- બ્રાફ્ટ
એનીથ ફાયર સર્વીસ.
૧૨૭ / ૧૨૯, મોદી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ
ટે. નં. ૨૬૫૪૧૬. આગ તેમજ અકસ્માત સમયે અતિ ઉપયોગી

Page #10

ક્ષમાપનાના ચરણે
[ શકા એ પ્રેમની આાગ છે. આગની એક જ ચિનગારી એના હૈયામાં પડી અને તેનુ' હૈયું સળગી ઊંચુ
પ્રેમની ન્યાત ભભૂકતી જવાલા બની ગઇ. એના હૈયે વેને દાવાનળ સળગી ઊઠયા.
અને એણે પ્રેમની આહુતિ માંગી, દિલ ધડકાવી નાંખે એવી આહુતિની એક દર્દીલી દાસ્તાન એટલે ક્ષમાપનાના ચરણે.
શ્રીવસ્તી નગરી.
એના રાજાના યુવરાજે ભરજુવાનીમાં દીક્ષા લીધી.
ખધકમુનિ તરીકે એમણે જગપ્રસિદ્ધિ મેળવી.
ખકમુનિ એક વાર કરતાં કરતાં એક નગરની આવી પહેાંચ્યા.
વિહાર
અંદર
એ નગરના રાન સાથે ખકમુનિની બેનને પરણાવી હતી.
જે વખતે ખંધમુનિ નગરમાં પ્રવેશ્યા એમની મેન પેાતાના પતિ સાથે રાજમહેલના એક ઝૂકતા ઝરૂખામાં ખેડી હતી !
અપેારને સમય હતે.
શ્રી સત્યમ
ઉનાળાની ઋતુ હતી,
ચારે તરફ કાળી લૂ વરસતી હતી.
—સ પžદક ]
જમીન પર પગ ન મુકાય એવી તે તાપથી ધખધખી ઊંડી હતી.
એવા સમયે ખ'ધકમુનિ ઉઘાડા પગે જમીન પર ચાલી રહ્યા હતા.
એોઇને એમની બેનનુ હૈયુ એકાએક ભરાઈ આવ્યું,
બેનને થયું કે એક દિવસ એવે હતા કે મારા આ ભાઇને એરડાની અંદર હરવું ફરવું હેય તેય પગમાં મેાજડીએ રહેતી, ઍને બદલે આ ધામધન્મ્યા . બપારે એને ઉધાડે પગે ચાલવાને વખત આવ્યે।
અને એ બેનના હૈયાની વેદના આંખનાં આંસુ મારફત જાણે ટપક ટપક ટપકવા લાગી.
પણ રાજાએ એ આંસુએના એક ખીને જ અર્થ તારવ્યેા.
રાજાના મનમાં એક આશકા આવી વસી.

Page #11

બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦૯-૧૯૬૪ ]
આ
રાજાને થયુ કે મારી રાણી સાધુને જોઇને રડે છે એટલે જરૂર એ પરણ્યા પહેલાં એની સાથે પ્રેમમાં હાવી જોઇએ. એ વિના કાઈ એક સાધુને—àાઇ નવા અજાણ્યા સાધુને જોવાથી એ રહી કેમ ઊંઠે ?
અને આ આશંકાએ રાજાની મુદ્ધિ અને હૃદયને એવા તે ધેરા પાશ લગાવ્યા કે રાજાની વિવેકબુદ્ધિ હતી ન હતી થઇ ગઇ. શું સારૂં અને શું
નરસું એમ નક્કી કરવાની એની નિયાત્મક શક્તિને જાણે અત આવી ગયા.
તે એકદમ ઝરૂખામાંથી ઊઠીને પેાતાના વિશાળ દીવાનખાનામાં આવ્યા.
પછી એણે પેતાના એક અનુચરને ખેલાવ્યા અને એને ફરમાન કર્યું
તારી સાથે બીજા અનુચરે! લ”ને
પેલા નગરમાં આવતા સાધુ પાસે
પહેાંચી જા.
અનુચરને ખાર પડી નહિ કે આ ફરમાનથી રાજા આવતા સાધુને સ્કાર કરવા પૃચ્છે છે કે એને અપમાનજનક આવકાર આપવાનું કહે છે?
| e
આ સિવાય ખીજી કાઈ ફરજ અને માટે રહેતી નથી.
પણ અનુચરથી રાજાને આવી શંકાભરી રાખતા સવાલ કરી શકાતા નથી. એનું કામ મૂગે માટે રાજાની આજ્ઞા સાંભળવાનું અને એ આજ્ઞાનું. પછી પૂરેપૂરું પાલન કરવાનું.
રાજાએ એને આગળ કહેવા માડયું. તમારે લેાકાએ એ સાધુની ચામડી ઉતારી લેવાની છે.’
જીવતા
‘હું ?' અનુચરના મેાંમાંથી એકાએક ઉદ્ગાર સરી પડસે.
‘એમાં આવા ઉદ્ગારા કાઢવાની જરા પણ જરૂર નથી. તું મારા સેવક
છે, હું તારા સ્વામી છું. પરાપૂર્વથી એક નિયમ ચાલ્યું આવે છે. * સેવકે સ્વામીની પ્રત્યેક આજ્ઞાનું પાલન કરવું. એ એની એક સેવક તરીકેની પ્રથમ ફરજ છે. એટલે મારી સાથે કશી પણ દલીલ કર્યા વિના મારી આજ્ઞાનું તું જલદીથી પાલન કર.’
ઘેાડી વાર બાદ રાજમહેલમાંથી રાજઅનુચરાનું એક મેાટુ ટાળું બહાર
આવતા
નીકળ્યું અને પેલા ચાલ્યા
ખધકમુનિ પાસે જઈ ઊભું.
આટલા બધા અનુચરેશને પેાતાના પાસે આવેલા જોઇને ખધકમુનિએ સહજ ભાવે એમને પૂછ્યું, ‘આપ રાજાના અનુચર છે ?’
‘હા.'
અત્યારે તમને રાજાએ મારી પાસે મેકલ્યા છે ?”
‘ા.’
‘રાજાનુ’ કાઈ ખાસ ફરમાન લઈને તમે આવ્યા છે ?

Page #12

૧૦]
બુદ્ધિપ્રભા તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ હા, ખાસ ફરમાન લઇને અમે સુંદર ફરમાન કહેવાય! આ તે એક અહીં આવ્યા છીએ
વધામણી છે! આ તે સારે માટે એક “તે મને એ ફરમાન કહી શુભ અવસર લેખાશે. ધર્મ કસોટીની સંભળાવે.'
આવી સુંદર તક મને બીજે ક્યાં
મળવાની હતી ? આવી આવેલી ધર્મએક અનુચર બોલ્યોઃ “ખરી વાત તો એ છે કે અમારી જીભ એ ફરમાન
કસોટીને તને જે હું જતી કરું તો
મારા જેવો મૂર્ખ બીજો કઇ ન હોઈ કહેતાં ઊપડતી નથી.”
શકે. તમે ખુશીથી રાજાના ફરમાનને અરે, એમાં જીભ ને શું ઉપડે ?
અમલ કરે. મને તો એનાથી ઊલટો જે કંઈ ફરમાન હોય તે મને સંકેચ આનંદ થશે.” વિના કહે.”
અનુચરોને મનમાં થયું કે આવા અંતે એક અનુચરે રાજાનું ફરમાન પવિત્ર મનિની ચામડી ઉતારી લેવી સાધુ સમક્ષ કહી સંભળાવ્યું.
એ એક અત્યંત નિંદ્ય કૃત્ય છે. આવું એમને એમ માન્યું હતું કે આ પાપ આપણે શા માટે વહોરવું જોઈએ. ફરમાન સાંભળીને કાં તો સાધુ ભયને પણ આ વિચારની સાથે જ લીધે નાસી જશે અથવા તો આવું પોતાની સ્થિતિને અને રાજાની ભયંકર ફરમાન સાંભળીને એને ચક્કર સત્તાને ખ્યાલ આવ્યો. એક વસ્તુ તે આવશે અને એ જમીન પર બેશુદ્ધ ચેકસ હતી કે જે તે રાજાની થઇને ફસડાઈ પડશે.
આ આજ્ઞાનું પાલન ન કરે તો રાજા પણ આ બેમાંથી એકે વસ્તુ એમના ધડ ઉપર માથું રહેવા દે નહિ. બનવા પામી નહિ.
છતાં એમના હલનચલનમાં એક ન તે સાધુએ ભાગી જવાની પ્રકારની અસ્થિરતા જણાઈ રહી હતી. કેશિશ કરી કે ન તો સાધુને ચકરી એ જોઇને ખંધકમુનિએ એ આવી !
અનુચરોને કહેવા માંડયું : “ભાઈઓ, ખંધકમુનિના મુખ પરની સ્વસ્થતા
મેં તમને એક વાર તે કહ્યું કે તમારે અને શાંતિ એવા ને એવાં જ
મનમાં સહેજ પણ ભય રાખવાને અકબંધ રહ્યાં.
નથી. તમે કોઈ ખરાબ કામ કરતા ગ્લાનિની નાની સરખી ભાવ રેખા નથી એ પણ ખાતરી છે. તમે તો એમના મુખ પર જણાઈ નહિ. ચિઠ્ઠીના ચાકર ! અને હા, મારે એક
તે બોલ્યાઃ “અરે આ તો બહુ બીજી વિનંતિ તમને લોકોને કરવાની છે”

Page #13

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ ]
કઈ વિનંતી ?”
‘મને તમે જાવા કે મારે કઇ રીતે ઊભા રહેવુ જોઇએ, એટલે તમને મારી ચામડી ઉતારતાં સહેજ પણ મુશ્કેલી પડે નહિ. તમારું કામ સાંગેપાંગ પૂરૂ થાય અને તમને એમ કરતાં સહેજ પણ કષ્ટ ન પડે એ રીતે મને ઊભા રહેવાની સૂચના આપે.’
બિચારા સેવકે !
બધું જ રાજાને! હુકમ !
જાણતા હતા પણ
એના અનાદર કેમ થાય ?
બુદ્ધિપ્રભા
મનેાહર
ઘાટ
[૧૧
અંતે એમણે ખધકમુનિની જીવતાં ચામડી ઉતારી લીધી
ઉચ્ચ બનાવટ વિશુદ્ધ માલ
આફ્રિક્સ ફેશન ઃ ૩પર૧૧
માંમાંથી.
પશુકમુનિના વેદનાને એક પણ શબ્દ બહાર આવ્યા. નહિ. એમના માંમાંથી એક જ શબ્દ બહાર આવતા હતાઃ હમામ સબ્ધ નિને (હું બધા જ જીવાને ખમાવું છું– બધાની ક્ષમા માગું છું.)
અંતે ખ'કમુનિની એ રીતે ચામડી ઉતારી લેવામાં આવી.
એમના સ્થૂળ શરીરને નાશ થયે,. પણ એમનું નામ તે જૈન સાહિત્યમાં એક સાચા જૈન મહુની સહનશીલતાના દૃષ્ટાંત રૂપે અમર બની ગયું.
BRAND
વ્યાજખી ભાવ
રાજકમલ સ્ટેનલેસ સ્ટીલનાં વાસણા વાપરા,
ઉત્પાદકઃ—રતીલાલ નગીનદાસ એન્ડ કુi
૧૧૮, કસારા ચાલ, મુંબઈ ૨.
રેસીડસ ફાન ઃ ૩૩૨૬૮૬

Page #14

—સ્વ. મો મનસુખલાલ કીરતચંદ્ર મહેતા.
સ્વામીવાત્સલ્ય
સ્વામીવાત્સલ્ય એટલે શું? એ
ચયા જાણવું જરૂરી છે. શ્રાવકશ્રાવિકાના સમુદાયને એકત્ર ભેજન આપવું એવા અ હાલ લૌકિક સમજ પ્રમાણે સ્વામીવાત્સય—યા સ્વામીવલને થઈ રહ્યો છે. નેકારશી કે કાઇ ફેકાણે ગુચ્છ એવુ. ઉપનામ પણ એને મળી ચૂક્યું છે. પણ એવા એકાંત સાંકડાં અને જવા દઈ એ સમકિતના ભૂષણને વિસ્તારપૂર્વક યથા જાણવુ ધટે છે.
સ્વામીવાત્સલ્યની વ્યાખ્યા કરીએ તે અતિ ઉદાર વૃત્તિવાળા પહેાળા રૂપને અ એમાંથી નીકળે છે. સ્વધર્મને પાળનાર, દયામય સર્વજ્ઞ પ્રણત
ભાય
ધર્મને આચરનાર અથવા આત્મધર્મમાં રાચનાર એ વસ્તુતઃ સ્વામી અથવા સધર્મીભાઈ કહેવાય છે, તેનુ વાત્સલ્ય કરવું અર્થાત્ એના ઉપર હરેક પ્રકારે પ્રીતિ દાખવવી, તેની યથા -શક્તિ ભક્તિ કરવી, તેના ધર્મ સાધનમાં આડાં આવતાં વિઘ્ના દૂર કરવા, વિદ્યા સાધને યથાક્તિ પૂરા પાડવા, સ્વધર્મી ભાઈનાં તથા પેાતાના હિતાર્થે ઉપયેગાથે ધર્મશાળાઓ ખાંધવી બધાવવી અનુમાવી ( ત્રિવિધ ), પુરતક લડારા કરવા કરાવવા શેાધાવવા, એ
કરવું અને જ્ઞાનીએ સ્વામીવાત્સલ્ય કહે છે.
એ સ્વામીવાત્સલ્યના દ્રવ્ય અને ભાવ એવા બે ભેદ પાડી શકાય છે; અને તે પણ તન, મન અને ધન એમાંના એક, એ અથવા ત્રણેથી સાધી શકાય છે. કાઈ તનથી નિરેગી ન હાય. તે તે મનથી-સ્વધર્મ વાસભ્યની અનુમેદના કરી, પ્રમેાદભાવના ભાવે છે. એને પણ સ્વધર્મ ભક્તિનું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. કાષ્ઠ ધનવાન્ ન હોય તા મનથી અનુમેદના ભાવી સ્વધર્મી ભાઇની ભક્તિમાં તનનું વી-ચથાશક્તિ ફેરવે છે. કાઈ એ ત્રણે વાતાથી ભક્તિ કરી શકે છે.
હાલના વખતમાં સ્વામીવાત્સલ્યને માત્ર સંધ જમાડવે એવા જે સાંકડ અર્થ થઈ ગયા છે એ અજ્ઞાનનિત છે. લૌકિક પર પરાવશ ભાઇએ દેખા દેખીથી અનુકરણ કર્યા કરે છે; બાકી સ્વામીવાત્સલ્ય એ સમક્તિને દીપાવનાર એક ભૂષણ છે એવું જ્ઞાન થાય તે પછી એ ભૂષણ, એક રૂપમાં કે બીજા રૂપમાં સ્થાયી રહે જ; અને એ જાણુનાર સમકિતી પેાતાના ધર્મભાનુ હરક્રાઇ પ્રકારે વાત્સલ્ય
કરે જ ક; પશુ

Page #15

તા. ૧-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
| [ ૧૩ ધર્મની અજ્ઞાન્તા, તેથી થતી તેની હજારોનું દ્રવ્ય ખર્ચી નાંખવું અને અનાદરતા છતાં કુલ પરંપરાના ચાલ્યા માત્ર ઉપયુ ક્ત રીતે સંધ જમાડવાથી આવતા ઉપરછલા માની બેઠેલા ધર્મના જ સંઘભકિત થઇ શકે છે, એમ અભિમાનને લઈને, તે પરંપરા પ્રમાણે કરવાથી જ ધર્મ પળાય છે. એથી જ ચાલી, દેખાદેખીથી કિંવા યશેલેથી, વિધર્મ પોષાય છે એમ ધારવું તે માત્ર કિંવા રસેંદ્રિયના વિષય લુબ્ધપણાથી જૈઃ ભાઇઓની અજ્ઞાનતાની બહાળાશ માત્ર જમવાર એ સ્વાભક્તિ કરવી, સૂચવે છે. વતના રહિતપણે રાંધી પીરસી–
વધર્મી ભાઈઓ-બેનેના સમુખ્યાતા ત્રસ જીવની હાનિ કરવી.
દાયને પ્રીતિભોજન ન આપવું એ વિનય ( વિકૃતિ વિકાર કરી ઇન્દ્રિ- આ લેખનો આશય નથી; કેમકે પ્રતિને ભ પમાડે એવા પદાર્થ) ભજન સ્વધર્મ ભક્તિનું એક રૂપ છે. આદિ દરકાર વિના જમાડવા, બીજી અને એ સર્વથા યથાવિધિ કર્તવ્ય છે. વધારે સારી રીતે સ્વામીવાત્સલ્ય થઈ કેમકે સવિધિ કરવાથી ધર્મપુષ્ટિ થાય શકે છે કે નહિ એવા વિવેક વિના છે. કહેવાનું એમ છે કે એકલા જમણ
આકર્ષક અને લોકપ્રિય.
LUR
PURA
જ
કાઉન હી બ્રાન્ડ
€ CRU
એલ્યુમિનિયમનાં વાસણે તથા એનેડાઈઝડ એલ્યુમિનિયમની વસ્તુઓ
સૌ કોઈને અભિપ્રાય છે કે “કાઉન” બ્રાન્ડની વસ્તુઓ દેખાવે સુંદર, આધુનિક ઘાટવાળી, ટકાઉ અને ખર્ચેલા નાણાનું વળતર આપી રહે તેવી હોય છે ઘર, હોટલ, હોસ્પીટલ તથા કેઈપણ ઉદ્યોગની એલ્યુમિનિયમની જરૂરિયાત અને પૂરી પાડીએ છીએ. જીવનલાલ (૧૯૨૯) લિમિટેડ
કાઉન એલ્યુમિનિયમ હાઉસ: ૨૩, શ્રેબેન રેડ: કલકત્તા-૧ મુંબઈ કે માસ જ દિલહી * રાજમહેન્દ્રી આ એડન,

Page #16

બુધ્ધિપ્રભા
૧૪ ]
તારતમ્ય
વારમાં સ્વામીવાત્સલ્યતાનું યેાગે ગૌણ રૂપ છે, બીજા` પ્રધાનરૂપે બહુ છે, તેમજ યુતના કે વિવેક રહિત કરેલ નવકારસી પણુ સ્વામીવાત્સલ્ય કહેવાશે નહિ.
હાલ દૃષ્ટાન્ત તરીકે જુએ, શ્રી પાલીતાણા, અમદાવાદ, મુંબઇ કે અન્ય સ્થળે જ્યાં મેટાસંધ સમુદાય એકત્ર થઈ ને ભાજન કરે છે ત્યાં રાંધવામાં કે જમવા આદિમાં મૃતના ખીલકુલ જેવામાં આવતી નથી, સ જીવાની ત્યાં હાનિ થાય છે અને એ સ્વધર્મ પાષાણ અર્થે કરેલ સ્વધર્મ ભક્તિથી સ્વધર્મ પેષણ ન થતાં ઉલટુ સ્વધર્મ દૂષણ થાય છે જે સર્વ સંધને લાગે છે. તા એ સ્વધર્મ વાત્સલ્ય કે અવાસલ્ય ?
અસખ્યાતા
અમે અહીં એ પ્રીતિભાજનને નિષેધતા નથી પણ યતના રહિતપણાને તથા મેદરકારીપણાને દોષ કાઢીએ છીએ. એવા દોષ દૂર ન થાય ત્યાં લગી હાનિ સભવે છે. લાભ મળે છે કે નહિ એ વિવાદાસ્પદ છે. કાઈ પ્રશ્ન કરે છે કે એ દષિ જમનારને છે તેમાં જમાડનારને શું ? જમાડનાર તા ભક્તિભાવથી જમાડે છે. અહીં સમાધાન એ • છે કે જમાડનાર ધર્મસંચ ભાઈ એ સ્વામીવાત્સલ્ઝના સાધનમાં વિવેકપૂર્વક ભેદ કરવા જોઇએ છે. તેણે સમજવું
[તા. ૦૨-૧૯૬૪
જોઇએ કે જમણથી જ સ્વામીભક્તિ થતી નથી.
સ્વામીભકિતનાં ઘણાં સાધતેમાંથી એ પણ એક સાધન છે, તે તેના ઘણા પ્રકારમાંથી કયા પ્રકારથી અધિકાધિક લાભ છે તે તેણે દેશ, કાળ આદિ જોઇને વિવેકથી વિચારવું ઘટે છે, તેમ જ વૃદ્િવગની સંભાળ રાખવી ઘટે છે. સ્વામીવાત્સલ ઇંદ્રિયાને ખેહકાવવા કિડવા રસેન્દ્રિયને વશ થઈ અકરાંતી થઇ ખાવા માટે હિ અને તેથી ધર્મ હારવા માટે નહિ, પણ સધર્મી ભાઇએના એકત્ર ભાજનને પ્રસંગે એક ખીજાના ગુણગાન કરવા, એક ખીજાની શુભ પ્રવૃત્તિનું અનુકરણ
કરવા, વસ્તુતઃ અનાહારી આત્માની વિભાવજનિત આહાર–મૂર્છા ઉતારવા અને અન્યેાન્ય પ્રીતિ દાખવવા કરવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે જાણવું ઘટે છે. એમાં વિવેક રાખવેા ઘટે છે, યુતના રાખવી ધટે છે; નહિ તે જમનારને તો દોષ છે જ, પણ તેમાં ભક્તિ સમજનાર–જમાડનારને પ દાષ
છે જ.
જમણવાર એ જ ધર્મભક્તિનુ સાધન છે એમ સમજી ધણા ભાઇએ પર્યુષણાદિ ૫ના દિવસેામાં પારણુ ં, અંતરવારાનાં જમણુ કરવાના, તેને લાહે લેવાના વિચારમાં હોય છે. આ

Page #17

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા ખિયું છે એમ અત્રે કહેવું નથી, પણ પૂછે કે “કયું શ્રાવકજી ! પર્યુષણાસાથે ગૌતમ છે. ખરું કર્તવ્ય જુદું રાધના તે અચ્છી હુઈ?” ત્યારે શ્રાવછે. તેવા વખતમાં જ્યારે જ્યારે આત્મ કઇ ઉત્તર આપે–“મહારાજ સત્તર સાધના કરવાનાં દિવસોમાં બહુ આનં- આના કામ સુધરી ગયું. લાડુમાં શેરભમાં રોકાવું એ ખરેખર મોહનું શેર ઘી-પાકું હતું; ગ૭ સુધરી ગયો.” સામ્રાજવું સૂચવે છે.
જુઓ ! શ્રાવકજીને મન શેરશેર ઘીવાળા એ મોહ-વિડંબના અજાણને મારે લચતતા લાડુ જમાડવા એમાં જ છે (મહરાજા કોને નથી. નચાવત! પર્યુષણની આરાધના થઈ આ શું જ્ઞાનીને જ નથી નચાવત, જ્ઞાનીથી બતાવે છે? અજ્ઞાનતા ! અજ્ઞાનતા! એ ડરે છે; માટે ભાઇઓ ! જ્ઞાન સેવ, અજ્ઞાનતા !!! અહે અજ્ઞાન ! તાર એની ભકિત કરો, જ્ઞાનીની ભકિત પ્રબળ જોર છે ! તું હવે કેડ મેલ અને કરો !) પરમપુણ્ય—પવિત્ર પર્યુષણ અનુપમ જિનશાસનને ઝળકવા દે. આ વ્યતીત થયે કઈ-શ્રાવકને (૩) સદ્ગુરુ ઉપરથી પારણાના જમણવાર (સ્વામીશાહ શિવજીભાઈદેવસિંહના લખેલા પુસ્તકે ૧ કૃતજ્ઞી કેશર ૩ જી આવૃત્તિ ૩-૦-૦ ૨ જીવન બાગ ૩ કલ્યાણની કુંચી
૦–૮–૦ ૪-૫-૬ સુબોધક સંવાદો
ભાગ ૧ થી ૩ ૦-૫-૦ ૭ પચેરીની પરાગ ૧-૮-૦ ૮ આરાધના લે. સૌ. સરલા ૩-૦-૦ ૯ લેખ લહરી
૦-૧૦-૦ ૧૦ વિવેક વાટિકા ૩-૦-૦ ૧ શિવબોધ ભાગ ૪ ૨-૦-૦ ૧ર શિવબોધ ભાગ ૫ ૩-૦-૦ ૧૩ નવનીત
૧-૦-૦ ૧૪ મારા જીવન પ્રસંગો ભા.૧ ૩-૦૦ ૧૫ મારા જીવન પ્રસંગે ભા.૨ ૪-૦-૦ ૧૬ મારા જીવન પ્રસંગો ભા.૩ ૩-૦–૦
૧૭ કાશ્મીર પર હુમલે ૩-૦-૦ સૌ. સરલાબેન સુમતિ શાહનાં લખેલાં પુસ્તકે ૧ કચડાતી કળીઓ ૦–-પ૦ સને ૧૯૩૦ ૨ આરાધના (આ. બીજી) ૩-૦-૦ સને ૧૯૫૨ ૩ લેખ લહરી
૦–૧૦–૦ સને ૧૯૪૧ - ઉપરોક્ત પુસ્તકે મળવાનું ઠેકાણું – શિવસદન ગ્રંથમાળા કાર્યાલય, મઢડા
(ર) કુંવરજી દેવશીની ક. લા
લુહારચાલ, મુંબઈ નં. ૨
- -
- -
-
-
-
-
-

Page #18

બુધપ્રભા
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ વાત્સ) ને અકર્તવ્ય સમજવું નહીં; કર્તવ્ય છે; અને સમજુ ભાઇઓએ કેમકે તે તો પર્યુષણને અંતે કર્તવ્ય છે, વિચાર કરી એ પ્રમાણે ચાલવું પરંતુ લાભ હાનિ જોયા વિના એકાંત ઘટે છે. જમણવારમાં જ વિધર્મભક્તિ માની જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં મિથ્યાત્વ દૂર બેસવી કે ખરેખર દુરાસડ અને ખસે છે. સદેવ, સરુને સદ્ધર્મની અજ્ઞાનમૂદક છે; તેમ છતા વિવેક અને દઢ કહા થાય છે. અર્થાત સમ્યકત્વ સ્તના પૂર્વક એ પ્રીતિભોજન નું હૈય પ્રાપ્ત થાય છે અને સ્વામીવાત્સલ્ય જેવું તો તે સ્વામીવાત્સલ્ય છે.
છૂષણ એને દીપાવે છે. પણ વસ્તુતઃ આધુનિક કાલની વામીવાત્સલ્યનું શાસ્ત્રોકત ફળા અપેક્ષાએ સ્વામીભક્તિનો લાભ લેવો સાંભળનારને તે ખાત્રી થશે જ કે, હૈય, સ્વધર્મ આત્મધર્મની પુષ્ટ કરવી એવું ફળ કાંઈ સહજમાં મળી શકે હોય તો નામ માત્ર ગણાતા જૈન નહી માટે જે વામીવાત્સલ્યથી આત્મભાઇઓને ખરા જૈન બનાવવા માટે ધર્મનું પોષણ થાય, રામ્યકત્વ ઝળહળી જ્ઞાન દાન આપવું, જ્ઞાન સંપાદનાથે રહે; મેક્ષમાર્ગ ખુલ્લો થાય, એવી ઉદારતાથી વિવેકપૂર્વક પૈસા સંબંધી સ્વધર્મભકિત, ભાઈ ! આપના મદદ આપવી, ધર્મપોષણના–ધર્મ હૃદયકમળમાં પ્રવેશ કરી ચિરસ્થાયી સાધનનાં વિશ્ન ટાળવાં, એ આદિ રહે !
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ પૃ. ૧૬, અંક ૪
સં. ર૯પ૬ના અષાડ સુ. ૧૫, પૃ. ૫૯-૬૩ Pancangaram.c0marco-coor,arwananaarionic, બુધિપ્રભા ને લગતા તમામ પત્ર વ્યવહાર
આ સરનામે કરે–
બુદ્ધિપ્રભા” C/o શ્રી જયકુમાર શાંતિલાલ દંતારા ૧૨ / ૧૬, ત્રીજે જોઈવાડ, ૧લે માળે,
મુંબઈ ૨. accommon Manacoccasi
ક
*
soms

Page #19

મ
વ. શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીની
મૃતિમાં તા. ૫ ઓગસ્ટ ૧૯૬૪ ના રોજ માત્ર જૈન આલમે ને તેમાંય ડીક જ જગાએ તેમની જન્મ શતાબ્દિ ઉજવાઈ. એક કલાક તેમની જીવન ગાથા સૌએ ગાઇ. અને શતાબ્દિ જેવો શાનદાર પ્રસંગ ઉજવ્યાને સૌએ સંતોષ માન્યો. તેમની કાયમી સમૃતિ માટે કંઇ જ કરવામાં ન આવ્યું તેને અમે રંજ અનુભવીએ છીએ.
આ શતાબ્દિ નિમિત્તે ખૂબ જ સમૃદ્ધ અને તેમના જીવન કવનથી સભર એ બુદ્ધિપ્રભાને ખાસ ગાંધી મૃતિ અંક અમે પ્રગટ કર્યો છે.
માત્ર તેમના ગુણગાનથી અમને સંતોષ નથી થ. તેથી તેમની સ્મૃતિમાં વધુ એક વરસ તેમના જીવન અને ક્વનને પરિચય મળી રહે તે હેતુથી તા. ૨૫ એગરેટ ૧૯૬૫ સુધી “બુદ્ધિપ્રભામાં અમે દર એક તેમના જીવન ક્લન વિષયક લેખ આપતા રહીશું.
આ વાંચતા જો શ્રી ગાંધીની જન્મ શતાબ્દિ સમિતિ તેમનું કાયમી એવું રચનાત્મક સ્મારક કરશે તે અમારે પ્રયાસ સફળ થશે લેખીશું.
-- સંપાદક
Hiામuiા ગામો

Page #20

OCCULT POWERS
ગૂઢ શક્તિ
શ્રી વીરચંદભાઈ ગાંધી
શ્રી પન્નાલાલ રસિકલાલ શાહ પ્રવકતા
અનુવાદક [ સને ૧૮૯૩ માં શિકાગોની વિશ્વધર્મ પરિષદમાં સ્વ. શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીએ જૈન ધર્મનું પ્રતિનિધિત્વ તો સંભાળ્યું જ હતું ઉપરાંત જૈન ધર્મની શાન વધે તેમ અનેકાંતવાદને સાચી રીતે ઓળખી તેમણે હિંદુ ધર્મ તેમજ બીજા પણ પ્રકીર્ણ વિષ પર અભ્યસનીય પ્રવચને આપ્યાં હતાં. અહીં તેવા જ એક પ્રવચન અનુવાદ આપવામાં આવે છે. આ અનુવાદ માટે હું શ્રી પન્નાલાલ રસીકલાલ શાહને આભારી છું.
–સંપાદક] આ વિષય વિષે જે કાંઈ હું ગૂઢ વસ્તુઓના સંસર્ગમાં આવ્યા કહેવા માંગુ છું તે કઈ રીતે વર્ણવું નથી અને તેથી આપણે જાણતા નથી તે હું કહી શકતો નથી, કારણ, જેની કે એ વસ્તુની સમજણ કઈ રીતે સંતોષકારક સમજણ આપવી પડે આપવી. કુદરતની શિસ્તભ બધી એવી અહીં અગણિત ગૂઢ શક્તિ છે. શરતોમાંથી આપણે પસાર થયા નથી બીજમાંથી વૃક્ષને વિકાસ પણ ગૂઢ કે જે કોઈ પણ તત્વ માટે આવશ્યક તત્વ જ છે. આપણે કહી શકીએ નહીં હોય અને આથી જ આપણને વિસ્મયકે નાના એવા બીજમાંથી કઈ રીતે કારક જણાય છે. પરંતુ એક તત્વ વૃક્ષ ફલેફાલે છે, પરંતુ આપણે એ બીજા બધાં તો જેટલું જ ખરેખર હંમેશા જોઈએ છીએ એટલે આપણને આશ્ચર્યજનક હોય છે, એમાંના કેટલાક નવાઈભર્યું લાગતું નથી. માની લે તને હું સમજાવીશ. એ બધાને કે કોઈ એક વ્યક્તિએ આવી કેઈ સોષકારક રીતે સમજાવવા માટે મૂળવસ્તુ જોઈ નથી અને જે તે છોડના ભૂત સિદ્ધાંતો સમજવા આવશ્યક નથી. વિકાસનું નીરિક્ષણ કરે તે એને એ માનસિક વલણ અને પદાર્થના નિયમ ખૂબ જ ચમત્કારિક જણાશે. (અને એ વચ્ચે સંબંધ એ સર્વ હકીકતનો ચમત્કારિકતાને કારણે જ વૃક્ષ પૂજા થતી મૂળ પાયો છે, અને પછી નીતિમત્તા નહીં હેય ને?–અનુરોજિંદા આપણા અને આમિક વિભાવ વચ્ચેનો સંબંધ વ્યવહારમાં આપણે ઘણી ચમકારિક- આવે છે. આટલી મૂળભૂત વસ્તુ

Page #21

બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦૯–૧૯૬૪ ]
આ ભૌતિક
જેમકે, ચુંબક
સમજાય તે આપણે કે! પણ તત્ત્વને ગ્રહણ કરી શકીએ. દુનિયામાં ઘણી શક્તિઓ છે, ગરમી, પ્રકાશ, વિદ્યુત, અને શક્તિ અને આ બધા તત્ત્વાની અદ્ભુત શક્તિ હોય છે. આપણે જાણીએ છીએ કે રંગમાં પણ અદ્ભૂત શક્તિ છે, અને સૂર્યના કિરણે ઘણાં રેગેાના નિવારણ માટે ઉપયેગમાં લઇ શકાય છે. વિશેષમાં આપણે જાણીએ
[ ૧૯
પ્રકૃતિ
આપણે એમ કહી શકીએ કે પ્રાચીન કાળના આપણા વિજ્ઞાને તેની અને તેના ગુણધર્મ વિષે આપણને ચાવી આપી છે, તત્ત્વની સ્વતઃ મુખ્ય બાબતનુ પરિવર્તન આશ્ચર્ય જનક ફેરફાર કરશે અને કદાચ વસ્તુની અસર પણ બદલાશે; અસર એટલે શક્તિનું સાપેક્ષ આકર્ષણ, જે પદાર્થ અને પૃથ્વી વચ્ચે જોવામાં આવે છે. એક યા બીજા પ્રકારે જો તે
આવતાં
અક
એગસ્ટતા ગાંધી સ્મૃતિ અંકમાં આપે
શ્રી વીરચંદ ભાઇની પત્ર પ્રસાદી ’ એ લેખ વાંચ્યા જ હશે. એ લેખ જે પત્ર પરથી તૈયાર થયા છે તે પત્ર આગામી અકટોમ્બર માસમાં આપવામાં આવશે.
–
એ પત્ર અને મહુવાના કાયકર શ્રી ચંપકલાલ તલકચંદ દેશીએ મેળવી આપેલ છે. તેમના સૌજન્યભર્યા રસહકારનો હું આભાર માનું છું.
છે
છીએ કે સૂર્યના કિરણા આપણને તંદુરસ્તી આપે છે અને જે પ્રદેશમાં ઉનાળામાં ૧૧૦ થી ગરમી વધે ત્યાં કેલેરા-રોગચાળા ફાટી નીકળે છે અને સેકડેમાણુસા મરણને શરણ થાય છે. ઘણી દવાઓના મૂળભૂત ગુણ-જન્મસિદ્ધ ગુણુ આપણને જ્ઞાત હાય છે. જ્યારે રસાયણુ શાસ્ત્રીઓએ દવાઓના ગુણ શેધી કાઢેલ છે. ત્યારે
-સપાદક.
સખધ પલટા લે તેા સમૂહ પઠ્ઠામાં પરિવર્તન આવતું નથી પરંતુ તે સખધ જ બદલાય તે અસર કાંઇક જુદી જ હશે અને તેને આપણે અદ્ભૂત ઘટના તરીકે ઘટાવશું, પરંતુ આ તે એક નિયત નિયમને આધીન છે, અને એ નિયમ બીજી બધી વસ્તુએ જેટલા જ દ હૈાય છે. જ્યારે આપણે માનસિક

Page #22

૨૯].
બુદ્ધિપ્રભા [તા, ૧૦-૯-૧૯૬૪ ઉચ્ચકક્ષા જોઈએ છીએ ત્યારે આપ- છે, જે એક સામાન્ય માણસનું અપહને વધુ વિસ્મયજનક જણાય છે; માન કરવામાં આવે તે શા માટે, આપણે દરરોજ આ બધી વસ્તુઓ તે વ્યક્તિ સંપૂર્ણ રીતે અપમાન કરનાર જોઇએ છીએ અને તેથી આશ્ચર્ય . વ્યકિત પર તદન જુદી જ વલણ જણાતું નથી એક વ્યક્તિ ગુસ્સે થાય દાખવે ? આ પણ માનસિક વલણનું જ છે; સામાન્ય વ્યવહારમાં આચરી ન પરિણામ છે. એથી વિશેષ એ જ શકાય એવી વર્તણુક એ દાખવે છે. કક્ષાએ જુદા જુદા વિષય પર અમુક એ એક નવાઈભર્યું છે કે સામાન્ય સંજોગોમાં લોકોના સુંદર વિચાર રીતે ડાહ્યા ગણાતા માણસે ઘણી હોય છે; જ્યારે બીજા દૈહિક કે વખત એવું વર્તન કરે છે, જે કોઈ પણ માનસિક કોઇપણ પ્રસંગે એ વિષય માણસ એવી આશા ન રાખે, પરંતુ પર તેને પ્રશંસનીય વિચાર હશે. એ એના કોધનું પરિણામ છે જે આ પણ એક વિચિત્રતા છે; પરંતુ એના માનસમાં આંદોલન જગાવે છે. આ બધી વસ્તુ વારંવાર ઉપસ્થિત આપણે જાણીએ છીએ કે માનસિક થતી હે આપણે એ ચમત્કારિક વલણ ઘણું અદ્દભૂત પરિણામ આણે ગણતા નથી. તે ચોક્કસ નિયમોનું
કલર કેમીકલ એન્ડ ફીટીલાઇજર મરચન્ટ તાં
ધી ભારત ભીલડ
૩૩૧, સેમ્યુઅલ સ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૩. ( ડાયસ્ટફ, ઇન્સ્ટ્રીયલ કેમીકલ્સ, મીલ્સ સ્ટાર્સ, સુગર રીફાઈન
કેમીકલ મળે છે. આ ફેન –ઓફીસ ૩ર૪૪૦૧ ?
|| ઘર–૪૭૧૬૦૧ 2117 : BHARCHEM.
-
ગ્રામ :-- -- - - -
નr

Page #23

૨૧
તા. ૧-૮-૧૯૬૪ બુદ્ધિપ્રભા પરિણામ હવા સિવાય બીજું કશું શક્તિની જરૂર છે, જે ગરમી ઉત્પન્ન નથી. નિતિક દષ્ટિએ ખરેખર ગૂઢ કરશે, અને જે ઝડપ વધશે તે ઝડપ શક્તિ વિકાસ પામેલી છે અને નીતિને વધવાથી તે પદાર્થની ગરમી વધશે.” બાકાત રાખવાથી જ આપનિક જ્યાં સુધી ભૌતિક નિયમોની વાત છે
ત્યાં સુધી એ સત્ય છે, અને દૈહિક વૈજ્ઞાનિકે ચમત્કારિક વિદ્યાના
શક્તિને ઉપયોગ કરવામાં આવે તો પ્રશ્નને ઉકેલી શક્યા નથી. વૈશા
વધુ પ્રમાણમાં ગરમી ઉત્પન્ન થશે. પરંતુ નિકે એ ભૌતિક અને માનસિક દષ્ટિએ નૈતિક શક્તિ માટે શું? તે લેખક કહે કામ કર્યું છે અને તેઓ માને છે કે છે જે કોઈપણ સંજોગોમાં જે ભૌતિક વ્યકિતગત જીવનની નીતિમત્તા અને પદાર્થ એક સ્થળેથી બીજે સ્થળે વારંવાર બનતા બનાવ કે ઉપસ્થિત મોકલ હોય તે ગરમી ઉત્પન્ન કર્યા ન થતા હોય એવા બનાવ સાથે કાંઈ વિના તમે એમ કરી શકશે નહીં.” સંબંધ નથી તેઓ માને છે કે બધાં પુરતુ આ શકિત ફકત દુન્યવી પરિબળો દૈહિક સ્વભાવનું પરિણામ છે. પદાર્થ માટે છે પરંતુ જે નૈતિક મેં એક અમેરિકન વિખ્યાત વૈજ્ઞાનિકનો શકિતને ઉપયોગ કરવામાં આવે લેખ વાંચ્યું છે, જેમાં તે કહે છે, તે ગમે તેવા પદાર્થનું સ્થળાંતર
એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ જે તમે ગરમી પેદા કર્યા વિના કરી દૈહિક પદાર્થ મોકલવો હોય તે, અમુક શકશો. *
૧ ટેલીગ્રામ ઃ “કેસુવસ”
ટેલીફેન ઃ ૨૫૩૦૧] * ધી કેશર સુગર વર્કસ લી. હેડ ઓફીસ : ૪૫-૪૭, એપેલે સ્ટ્રીટ મુંબઈ, નં. ૧
ખાંડનું કારખાનું બહેરી (ઉત્તર પ્રદેશ) ઉત્તમ દાણાદાર ખાંડ, પાવર આહલ, રેકટીફાઈડ અને મેથિલેટેડ સ્પિરિટ
" ગોરેગાંવ, મુંબઈ. * ફોટોગ્રાફી અને ટ્રેનીંગ માટે હાઈ * ફેટોગ્રાફી માટે સેડા, સલ્ફાઈટ 1 ટેકસ્ટાઇલ તથા કેનેરીઝ માટે સોડીયમ * કોમીક એસીડ, નીકલ સરફેટ વગેરે બાઈસફાઈટ
ઇલેકટ્રો પ્લેટીંગ કેમીકલ્સ 1 + હાઇડ્રો કવીન & સેડીયમ અને ટશિયમ સેડલાખ સલ્ફાઈટ
વ્યાપાર સાથે સંબંધ ધરાવતી પૂછપરછ પર પરતું ધ્યાન આપવામાં આવશે.
-
-
--
-
---
-

Page #24

ગીત મંજુષા
મીઠાં મીઠાં હૃદય ઝરણાં, ખામણાં નીર જેવાં, ધ્રુવે સવે (હૃદય મળને દિવ્ય દૃષ્ટિ ખીલવે; વાળે માર્ગે સહજ શિવના દુઃખના ઓઘટાળે, ઉંચા ઉંચા સંકળ ગુણની ઉચ્ચતા શીઘ્ર આપે. સાંધે મૈત્રી. નયન મનની તુચ્છતાં ટાળનારાં, વ્હાલાં મારાં પ્રતિદિન વસે દિલના આંગણામાં; સદેશે એ પરમ સુખને મુક્તિનું બારણું એ,
ખામુ જીવે સકળ જગના
સર્વ જીવો ખમાવો.
ગુણને ગુણને
સિંચે સર્વે હૃદય હૃદય
મેઘની વૃષ્ટિ જેવાં,
સાચી એ છે સહજ વિભુને દેખવા શુદ્ધ દૃષ્ટિ; આવે! પ્યારાં હૃદય વસશે। શાંતિને આપનારાં, મુખ્યબ્ધિ હા પ્રતિદિન થશે . ખામણાં એ મઝાનાં.
૧૭–૯–૧૯૧૨
.
હૃદય ઝરણાં

Page #25

સ્વ. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. ના કાવ્ય ગ્રંથાની સંકલિત પદ્ય કટાર ઃ—
જગતના સર્વ જીવાને, પરસ્પર જે થયા દોષા, અનાદિકાલથી જગમાં, રહી સર્વે
ખસું છું
કરી સતાપના આદિ, ખમુ
અમારા
આત્મવત્ માની;
ને ખમાવું છું.
જીવો સાથે; ને ખમાવુ છુ. સાથ વિચારે;
ખસું છું ને ખમાવું છું. ત્રિયોગે રાગ ને દ્વેષે; ખમું છું ને ખમાવુ છુ.
.
ભલું કરતાં જીરૂ માની, ચહી માફી જ તેઓની,
જીવોની સાથે આચારે, જીવોની ધૈર્યો જે વરને કલેશો, જીવોના સર્વ ભેદોને, હણ્યા, હણાવ્યા, ધ્વસ્યા, અતીતકાલે કર્યા ગુના, કરી ઉદારતા મનની, વિચારે યાદ જે આવે, જરા ના ચિત્તમાં રાખી,
વિરાધીએ કર્યો ગુના, વિરાધી ભાવ
મૂકીને,
તણી
ખમુ
.
માફી દઈ પ્રેમે;
ને ખમાવુ છું.
વિચારે
ખમુ છું
ખમું છું ને ખમાવું છું
યાદ
ન આવે;
ને ખમાવું છુ.
અમારી
ચાદમાં આવે;
ખમું છું ને ખમાવું છું. પ્રતિપક્ષી બન્યા જેએ; ખમુ છું ને ખમાવું છું.
રહીને વિશ્વમાં કીધાં, કરાવ્યાં પાપ અનુમાઘાં; મુખ્યબ્ધિ સર્વાંની સાથે, ખસું છું ને ખમાવુ છુ.

Page #26

દરેક જાતના લખવાના આપવાના તથા પેક કરવાના કાગળા તથા હાથ બનાવટના કાગળે વિવિધ આકર્ષક જાતામાં મળશે.
રજિસ્ટર માર્કાવાળા ‘ અજ'ટા' લેજર તથા લકીમાન્ડ • પેપરના
4
એક માત્ર મુખ્ય વિક્રેતા
ચીમનલાલ પેપર કંપની
[ ડીસ્ટ્રી : ગાપાળ પેપર મીલ્સ લી. ]
૨૭૬, દાદાભાઇ નવરાજજી રાડ, મેકમિલન બીલ્ડીંગ યા. એ ન, ૧૪૭૫, મુંબઇ ૧.
: તાર : સીલેક્શન
કાન ઃ ૨૨૦૪૧-૪૨ ૨૨૨૧૦

Page #27

પુનિત મહારાજ
બાલિદાન
વીજળી પડે અને જે આંચકે મહારાજ- કુમારપાળને સમજાવવા મહાલાગે એ આંચકે આજે પાટણ જન ગયું. વાસીઓ અનભવી રહ્યા હતા. મહા- કુમારપાળે સૌને શાંતિથી સાંભળ્યા રાજા કુમારપાળે રાજ-આજ્ઞા બહાર અને કહ્યું. નગરજને, શું તમે એમ પાડી હતીઃ “આ વર્ષે કુળદેવી કટેશ્વરી માનો છો કે મૂંગાં નિર્દોષ પશુઓને . પાસે કોઇપણ જીવનું બલિદાન ધરવામાં મા આગળ વધેરવાથી મા રાજી થશે? નહિ આવે!
આ સમજણમાં તમારી મટી ભૂલ - રાજ-આજ્ઞા સાંભળતા જ પૂજારી થાય છે, દયા ધર્મ જે એકે બીજે એને ધાગ્નિ ભભૂકી ઊઠે. એક ધર્મ નથી. મા મારીને રાજી ના પૂજારી બેલ્યોઃ
થાય. માની આંખ તે ત્યારે જ હરખે “અરે ! મહારાજા કુમારપાળને આ કે જ્યારે નિર્દોષ પશુ એની આગળ અવળી મતિ શી સૂઝી છે? આ તે ગેલ કરતાં હેય. અને હા, માને ભેગ કુળદેવી! ખફા થાય તે રાજ આખાનું જોઈતું હોય તો હું આ૫વા ખુશી ધને તપનત કાઢી નાખે?”
છું. મા તે જગદંબા છે, સર્વ શક્તિ“એ તે મહારાજા કુમારપાળ પિલા માન છે, એને જેટલા ભોગ જોઈએ ટૂંઢિયાની વાદે ચડયા છે એટલે ! એટલા એની શક્તિથી લઈ લે. આપણે આ તો મા ભવાનીનો ભોગ ! પરા- હણવાના નહિ એ શરતે હું એ માગે પૂર્વથી ચાલ્યો આવે છે. એ તે કાંઇ એટલા ભેગ આપવા તૈયાર છું.' બંધ થતો હશે! એક તે શરીરે કેદ્ર “એ કેવી રીતે નગર શ્રેણીએ છે. હવે રગતપીત ન નીકળે તે ચેખવટ કરવા પ્રશ્ન મૂકો. કહે ને !”
જુઓ, પરાપૂર્વથી જેટલાં પશુ. એક પૂજારી જરા દબાતા ચંપાતા એનું બલિદાન દેવાયું છે. એટલા અવાજે બોલ્યા.
પશુઓ આપણે માને ચરણે ધરી એક-બે દિવસમાં તે આખા દઈશું. હેમહવન પણ ધામધૂમથી નગરમાં વાયુ વેગે વાત ફેલાઈ ગઈ. કરીશું. અને છેવટે બલિદાનમાં વધેઆમા, શ્રેણીઓ, અને નગરજન રાતાં પશુઓને માને રમત ચિંતાના સાગરમાં ડૂબી ગયા. છેવટે મૂકી, મંદિરના દ્વાર ભીિ ઈ.

Page #28

૨૬]
બુદ્ધિમભા [ તા. ૧-૯-૧૯૬૪ આખી રાતમાં માને જેટલાં પશુઓનો હસતાં ખેલતાં બહાર દોડી આવ્યાં. ભાગ લે હેય એટલે લઈ લે. કુમારપાળ અને હેમચંદ્રાચાર્ય ધીરઆમાં તમને જે કાંઈ વાંધો ?” ગંભીર પગલે માની સમક્ષ જઇને
કુમારપાળની વાત સાંભળીને ઊભા. માને પ્રેમથી વંદન કર્યા. માની મહાજન એક બીજાની સામે જોઈ આંખમાંથી આ સપૂતે પર અમી રહ્યું. મહારાજા કુમારપાળની વાત પણ વર્ષો વરસી રહી હતી. વ્યાખ્ખી હતી. સૌએ તે કબૂલ કરી.
અંધશ્રદ્ધાને પિષતા પિલા પાખંડી અને હજારે જીવતાં પશુઓને માના
પૂજારીઓનાં મોઢાં પર જાણે કાળી
શાહી ઢોળાઈ ગઈ. મંદિરમાં પૂરીને બહાર ભૂંગળ-તાળા
માને વંદન કરી કુમારપાળ નગરમરાઈ ગયાં. મંદિરની આજુબાજુ જન પાસે આવ્યા અને ધીરગંભીર સખ્ત જાતે મૂકાઈ ગયો. બીજા દિવસનું પ્રભાત પ્રગટયું.
સાદે કહ્યું: “નગરજન, જોયું ને
મહામાયાને પશુઓના બલિદાન જોઇતાં હજારે પાટણ વાસીઓ કેટેશ્વરી માતાના મંદિર પાસે જમા થવા
નથી. એને તે નિર્દોષ પશુઓના
હર્ષની કિકિયારીઓ ગમે છે. એવી લાગ્યા. મહારાજા કુમારપાળ આવ્યા.
તે કઇ મા હશે કે જે પોતાના બાળહેમચંદ્રાચાર્ય આવ્યા, મહાજન આવ્યું.
કોને ભોગ લઈને રાજી થાય ? મા સૌની આંખમાં પશુઓના ભોગનું શું . લેહી તરસી નથી, પ્રેમ ભૂખી છે. થયું એ જોવાની અધીરાઈ તરવરી એને પ્રેમ આપેએની અમીદ્રષ્ટિ રહી હતી.
સૌ પર રહેશે.” અને, ત્યાં તે કિચૂડ કરતું મંદિરનું- ખૂલંદ અવાજે મહારાજા કુમારમહાદ્વાર ખૂલ્યું. અને હજારોની પાળને જયાષ ચારે બાજુ ગુંજી ઉઠયો. સંખ્યામાં પૂરાઈ રહેલાં નિર્દોષ પશુઓ (જનકલ્યાણના સૌજન્યથી) ટEY%CCHE BAROD_88240 By "" ગ્રાહકેને નમ્ર વિનંતી
બુદ્ધિપ્રભા? દર માસની દસમી તારીખે પ્રગટ થાય છે. આપને તા. ૨૦ સુધી અંક ન મળે તે પછી જ, આપને ગ્રાહક નંબર લખીને કાર્યાલય સાથે પત્ર વ્યવહાર કરવો
બુદ્ધિપ્રભા Co શ્રી જે. એસ, તારા ૧૨ ૧૬, ત્રીજો ભોઈવાડે, ૧લે માળે,
મુબઈ ૨.

Page #29

r
છે. માત્ર
***'.
-
Rs..
.
છે
હ
છે શ્રી શત્રુંજય તીર્થાધિરાજની પવિત્ર ભૂમિમાં દાન તથા છે
પૂન્ય કરવાનું અપૂર્વ ક્ષેત્ર છે શ્રી ગૌરક્ષા સંસ્થા-પાલીતાણા હૈ
સંસ્થામાં અપંગ, અશક્ત, તથા પાટ ગાય, વાછડા, વાછડી વગેરેને સુકાળ તેમજ દુષ્કાળ જેવા સમયમાં બચાવી પાલન કરી રક્ષણ કરવામાં આવે છે. હાલમાં દેઢસો ઉપરાંત જાનવરે છે. પાણીના બન્ને અવેડા ભરવામાં આવે છે. ગૌરક્ષા, દુગ્ધાલય, ખેતીવિભાગ ઢેર ઉછેરની જ પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ છે. આ સઘળા ખર્ચને પહોંચી વળવાનું ઘણું મુશ્કેલ છે. આ કુદરતી આફતે તથા દુકાળ વખતે ખર્ચ થતાં સંસ્થાને નાણાંની ખૂબજ છે મૂંઝવણ રહે છે. તે સર્વે મુનિ મહારાજ સાહેબને, દરેક ગામના શ્રી સંઘને, દયાળુ દાનવીરોને તથા ગૌપ્રેમીઓને મુંગા પ્રાણુઓના નિભાવ માટે મદદ મોકલવા વિનંતિ છે. સંસ્થા તરફથી બહાર દેશાવરમાં ઉપદેશકોને મોકલવામાં આવ્યા છે. તે તેમને સહાય કરવા વિનંતિ છે.
રમણીકલાલ ગોપાળજી કપાસી
જીવરાજ કરમસી શાહ પાલીતાણા
માનદ્ મંત્રીએ . I જીવદયાના કાર્યમાં સહાય કરી મહાન પૂણ્ય મેળવે. CADDESTOS SONS
ત્રણ દિશા તથા હાવ છો
ગીરક્ષા સંસ્થા

Page #30

- સમાજ,/યોગ ને અધ્યાત્મને સ્પર્શતા / ગુરુ કેવ ના પત્રો.
BUDAKBLEMAHAMAN
D
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
[ કલમના એક જ દે બિહાર સરકારે આપણું પવિત્ર તીર્થ સમેતશિખર આંચકી લીધું છે. કાયદાની દ્રષ્ટિએ તે ગમે તેટલું ન્યાય પુર:સર હોય પરંતુ સરકારે યાદ રાખવું જોઈએ કે કાયદે માનવી માટે છે. માનવ કાયદા માટે નથી.
આમ આજે તે સમેતશિખર સળગી રહ્યું છે. તેની આગ ઓલવવા ઘણા પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે. પરંતુ જે સારા સમાજમાં સમેતશિખરને બચાવવા માટે શૂરાતન પ્રગટવું જોઈએ તે હજુ પ્રગટયું નથી. *
આજે સમાજમાં જ્યારે એ પ્રશ્ન અંગે ભારે ઉદાસી અને ઠંડી બેપરવાહી મોટે ભાગે પ્રવર્તી રહી છે. ત્યારે આજથી લગભગ અર્ધી સદી પહેલાં શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી મહારાજે કૂકેલો પ્રે મંત્ર-જેને જાશે. અને તમારા ધર્મનું રક્ષણ કરે. જાણે આજે પણ તે જ બુલંદ અવાજ સંભળાય છે. તેથી તેમને એ પ્રાસંગિક પત્ર અને પત્ર સદુપદેશ ભા. ૨ પાન ન. ૨૩૬ થી ૨૩૮ પરથી ઉધૃત કર્યો છે.
–સંપાદક ] ફાગણ વદી ૮, સં. ૧૯૭૮
વિજાપુર, - ફાગણ વદી નવમીના રોજ બે વાગ્યાના સુમારે “ભાવભેર ગામ તરફથી કિઈક આવેનારે અફવા ફેલાવી કે વિજાપુરમાં લુટારાઓ ચઢી આવે છે, અને ભાટવાડે ફૂટ છે. જે અફવાથી કચેરીઓ અને નિશાળ બંધ થઈ ગઈ. દુકાને પાપ બંધ થઈ ચ. દેટલાં બૈરાંઓ તો થર થર કંપવા લાગ્યાં.

Page #31

તા.૧-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[ સ્ટ હિંદુ બૈરાંઓ તથા કેટલાંક જૈન પુરુષો બીકના માય, વેરા અને મુસલમાને તેમજ ઢેડાના ઘરમાં સંતાયા કેટલાક તે ઘર વાસીને સંતાઈ ગયાં.
અમોએ તો ઉપાશ્રયમાં રહી આવી સ્થિતિ દેખી તેથી ગામ લોકોની ભરતા અને બાયલાપણું ઉપર દયા આવી. કારણ કે ગામના અને દેશનાં પુષ્પો અને સ્ત્રીઓ આવાં બીકણું હેય છે તેનાં સંતાનોની પરંપરા દુનિયામાં જીવી શકે નહિ અને મંદિર, દેરાસર, ધર્મ તેમજ સ્વકુટુંબનું રક્ષણ પણ. કરી શકે નહિ.
ખરેખર પોતાની માલમિલકતનું રક્ષણ કરવા જેટલી શક્તિ જેનામાં ન હોય તેવાઓએ ગૃહસ્થાશ્રમી બનવું ન જોઈએ. અને જેઓ પોતાનું, ગામનું તેમજ સંઘનું રક્ષણ કરવા જેટલી શક્તિ ધરાવતા નથી તેવા બાયલા પુને ગૃહસ્થ જીવન જીવવાનો અધિકાર નથી કારણકે એવા કેના વંશપરંપરાના લકે બકરીના જેવું પશુ જીવન જીવીને છેવટે મરે છે.
કર્મમાં અગર ધર્મમાં બાયલાઓને જીવવાનો અધિકાર નથી. જે કર્મમાં શરા હોય છે તે જ ધર્મમાં શૂરા હેય છે. લુંટારાઓની સામે વિકુટુંબ, ગામ વગેરેના રક્ષણ માટે પહેલાથી શસ્ત્રાદિકનું શિક્ષણ મેળવીને ગૃહ ગૃહસ્થ ધર્મની ફરજ અદા કરે છે. ગૃહરથાવાસમાં ગૃહસ્થની ફરજે જે જે અદા કરવાની હોય છે તે તે આત્મા પોગીને પણ ગૃહસ્થ દશામાં કરવી પડે છે. જે તે સ્વફરજો અદા કરતાં મૃત્યુ આદિ ભયથી કરે તો તે ગૃહસ્થ ધર્મને લાયક રહેતું નથી.
નિર્વીય મનુષ્ય ખરેખર મડદા જેવો છે. દેરાસર, ઉપાશ્રય આદિનું રક્ષણ કરવામાં તથા લુંટારાઓથી પિતાની જાત, ઘર, દુકાન વગેરેને બચાવવામાં બાયલા તથા નપુંસક જેવા જેને અને તેઓની. સ્ત્રીઓથી ઉત્તમ, શૂરા કર્મયોગી સંતાનો જનમી શકે નહિ અને એવા જેથી જેનધર્મનું રક્ષણ થઈ શકે નહિ. હિંદુઓ અને જેનોની આવી પામર દશા છે ત્યાં સુધી તેઓ બાહ્ય સ્વરાજને લાયક નથી.
શસ્ત્રાદિક બળને અન્યાયથી, સ્વાર્થથી દુરુપયોગ ન કરે પણું ધાડપાડુ, લુંટારા જેવાની સામે રહી સદુપયોગ કરવો એવી ગૃહસ્થ લેકેની ફરજ છે તેથી ભ્રષ્ટ ચલિત થનારાઓ આર્યપણાને લજવે છે.
ગૃહસ્થ જૈનેના ત્યાગીના જેવા અહિંસક પરિણામ વર્તે તે પw

Page #32

૩૦]
બુદ્ધિપ્રભા [તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ તેઓએ ગૃહસ્થાવાસમાં રહેવાનું હોય ત્યાં સુધી ગૃહસ્થાવાસની ફરજો અંતરથી ન્યારા રહી બહારથી કરવી જોઈએ.
ત્યાગી અવરથાની ફરજો અદા કરવામાં તથા ધર્માચાર્ય પ્રવર્તકની ફરજો અદા કરવામાં જે કાયર હોય તેણે તે તે પદને સ્વીકારવું ન જોઈએ. ગૃહસ્થાવાસમાં રહ્યાં છતાં ત્યાગીના જેવું વર્તન થઈ શકે નહિ.
જે પોતે બાયલે બને છે તે પિતાનાં બાળકોને અને વંશ પરંપરાને બાયલી બનાવે છે એવા લેકોની દેશભૂમિ, લક્ષ્મી, સંતતિ વગેરેને અન્ય શૂર પ્રજાઓ પિતાના તાબે કરે છે અને એવી પ્રજા ગુલામ બની પોતાના ધર્મનું તથા વંશપરંપરાનું નામ નિશાન મીટાવી દે છે.
પિતાનામાં પિતાના રક્ષણનું બળ પ્રગટાવવું જોઈએ. અને પારકાના બળ ઉપર વિશ્વાસ રાખી પરાશ્રયી ન બનવું જોઈએ. જે બીજાના આધારે જીવે છે તે જીવતા મરેલા છે અને તેવા મરેલાની જગ્યાએ બીજ જીવંત લેકો આવે છે. • ગૃહસ્થ લોકોએ ગૃહસ્યાવાસમાં સર્વ પ્રકારની શકિતથી યુકત રહેવું અને પિતાનો નાશ કરનારાઓ સામે સ્વશકિત તથા સંઘશકિત વાપરીને જીવવું પરંતુ અંતરમાં તે આત્માના શુદ્ધોપયોગે જ જીવવું. પિતાના બાળકોને બળવાન બનાવવાં. એક જ બાળક જ્યારે પ્રસંગ પડે ત્યારે બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય વિસ્ય, અને શુદ્રનું પણ કાર્ય કરે અને જૈનધર્મને આરાધી શકે એવી રીતે માબાપે - બાળકોને શિક્ષણ આપવું
જેનોએ ક્ષાત્રકર્મની ફરજોને ખેઇ વણકપણાની ફરજેથી હાલ મડદાલ બન્યા છે. અને જેનધર્મની સાધનામાં પણ મડદાલ બન્યા છે. તે ગૃહસ્થ ધર્મથી પતિત થવાનું ચિહ્ન છે. તેઓ માછલા અને શેખીન બનીને જૈનત્વનું અસ્તિત્વ ન મીટાવી દે અને બહાદુર બની ,
સ્વફરથી દેશ, કોમ, જ્ઞાતિ, સમાજ, સંઘ, રાજ્ય, કુટુંબ વગેરેનું રક્ષણ કરે અને ત્યાગીઓની, તીર્થોની તેમજ ચતુર્વિધ સંઘની સેવા-ભક્તિ કરી તેમજ તેનું રક્ષણ કરતાં જીવે અને વિશ્વવતિ અધમકોને જીવાડે એમ જૈનધર્મના શાસ્ત્રો ફરમાવે છે. | કર્મી -જ્ઞાની ગહરથ જેને વિશ્વમાં જયવંતા વર્તે છે. ગૃહસ્થ દશામાં ચેથા અને પાંચમા ગુયુસ્થાનકમાં રહેલ જૈનેના શુભ અવ્યવસાય કદાપિ છઠ્ઠા

Page #33

[૩૧
તા. ૧૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા અને સાતમા ગુસ્થાનક વર્તી સાધુના જેવા વર્તે પણ ગૃહરથ વેષમાં ગૃહસ્થની લૌકિક લોકોત્તર ધર્મે ફરને ઉત્સર્ગ અને અપવાદ માર્ગથી બાહ્યથી અદા કરવી જોઈએ.
મારી દશા શુદ્ધાત્મ સ્વરૂપના ત્યાગી ધર્મની છે તેમાં મારે ઉપયોગ છે અને વ્યવહારથી વ્યવહારિક ફરજ અદા કરવાની છે. મારે મારા સ્વભાવમાં રહેવું અને ગૃહસ્થને ગૃહસ્થ ધર્મની ફરજોનો ઉપદેશ દેવો તે તેમના ધર્મની દષ્ટિએ દેવાને છે અને તે પ્રમાણે મેં તે દી છે. એ જ ઓમ્ અર્હમ્ મહાવીર શાંત
લી. બુદ્ધિસાગર શ્રી સંભવનાથાય નમ: શ્રી સિદ્ધગિરીજીની યાત્રાએ પધારતા શ્રી વરતેજ જૈન પ્રાચીન ભવ્ય દેરાસરના દર્શનાથે અવશ્ય પધારો અત્રે ઝીણી નકશીકાંતરણ આલેખાયેલ શિખરબંધી સાત ધજાનું સુંદર
કલાત્મક ભવ્ય જિનાલય છે. ઉપરાંત બે ઉપાશ્રય, બે ધર્મશાળા, વાસણ, પાથરણ વિ. દરેક પ્રકારની સગવડતા છે. અત્રેના હવા પાણી પણ ખૂબ જ સારા છે.
વરતેજ આવવા માટે ભાવનગરથી શહેર સુધરાઈની બસ ઉપરાંત અન્ય બસે, રેલવે અને શિહેરથી બસ, રેલ્વે વિગેરેની અનેક પ્રકારની સગવડતા મળે છે. તો યાત્રાળુઓને અહીં પધારી દર્શન મંગળને લાભ લેવા અમારી આગ્રહભરી વિનંતી છે.
લી. શ્રી વરતેજ જૈન ભવે. મૂ. સંધ વતી શાહ મેહનલાલ તારાચંદ
E

Page #34

શ્રી હરિપ્રસાદ વ્યાસ ©
અભયદાન
[ કીતિ` એકસપ્રેસની કરૂણ હોનારતમાં બનેલી એક સત્ય ઘટના.
-સપાદક |
તેમને આછું આછું ભાન થયુ` કે અકસ્માત થયા છે. પર ંતુ ડબાના કાટમાળ તેમના શરીર ઉપર ઝીંકાયા અને તેઓએ ક્ષણમાં જ ભાન ગુમાવ્યું.
કીતિ એકસપ્રેસના ભયંકર અકસ્માતની આ સત્ય ઘટના છે. માનવ ધ્વનને ધન્ય કરી તાવતા એક પાવક પ્રસગની આ યશગાથા છે.
ચા
એ એકસપ્રેસમાં મનહરરાય મુસા ફરી કરતા હતા. નિજાનંદમાં મસ્ત રહેનાર એ આદમી સહેજ આખા મીંચીને તંદ્રામાં પડયા હતા. બાજુના ડબામાંથી કાઇ બાએ મેટેથી રેલાં વેણુ આ તે પ`ખીને છે, ભા !” એમના કાન ઉપર અથડાયાં અને તંદ્રાવસ્થામાં ગુંથાતી એમની વિચાર ગુથણીએ વધુ નક્કર સ્વરૂપ પકડયુ.
**
મેળે
દરમ્યાન ભયંકર અવાજ સંભળાયા. કાળજા કંપાવી નાંખે તેવા અવાજ.
અસંખ્ય માનવ કરમાંથી એક સામટી ચીસ સંભળાઈ.
સ્ત્રીઓ અને બાળકાના કણુ વર કહ્યું તે ભેદી રહ્યા.
કીર્તિ એકસપ્રેસને જ્વલેણુ અકસ્માત નડયેા હતેા.
મનહરરાયની તંદ્રા ઊડી ગ
દરમ્યાન બચી ગયેલા ઉતારૂઓએ ચારે તરફ દોડાદોડ કરી મૂકી હતી. જેએને બચાવી શકાય તેવાઓને બચાવી લેવાના પ્રયત્ને શરૂ થઈ ગયા હતા. એક-બે ડેકટરોએ સારવાર આપવાનું પણ રારૂ કરી દીધું હતું. પરંતુ જે ડબાએ! સહેજ પણ હઠાવી શકાય તેવા ન હતા, તેમની નીચે દખાયેલાઓને પ્રભુ શરણે છેાડી દેવામાં આવ્યા હતા. તેમને માટે વધુ મદદ ના આવી પહોંચે ત્યાં સુધી કઇ થઇ શકે તેમ ન હતું.
આવા એક ડબ્બા નીચે મનહરરાય દબાયા હતા. સદ્ભાગ્યે તેમના ઉપર આડાં પાટિયાં પડયાં હતાં, પણ તેને અવરોધ નડવાથી ત્યાં ઘેાડુંક પેાલાણ .બન્યું હતું.
કેટલીકવાર પછી મનહરરાયને ભાન આવ્યું. તેમણે આંખા ઉઘાડી. આખા દેહ ઉપર ડબ્બાએતે ભંગાર જાણે ખડકાઇ ગયા હતા ! શરીરે કચર

Page #35

તા. ૧૦-૯-૧૬૪ બુદ્ધિપ્રભા
૩૩ માર લાગ્યા હતા. બદનમાં અસહ્ય ગયા ડબ્બામાં તેમની સામે જે યુવાન કળતર થતું હતું,
બેઠેલે તે જ યુવાન ત્યાં બાજુમાં તેમણે બૂમ પાડવા પ્રયત્ન કર્યો, પડયો હતે ! પરંતુ ગળામાંથી અવાજ નીકળ્યો નહિ, “એ જીવતો હશે ! કે પછી પ્રભુના બહાર ખૂબ અવાજો આવ્યા કરતા
દરબારમાં...! ના, ના, મારે જોવું તે હતા. પરંતુ તેમને અવાજ પહોંચાડવાનું
જોઈએ. પણ હું આવી સ્થિતિમાં એને મનહરરાયના ગળા માટે અતિ મુશ્કેલ
શી મદદ આપવાનો હોત?...અરે.. હતું. એમના કંઠ જાણે સુકાઈ ગયા હતા. પણ જોઉં તો ખરો. ઊભા નહિ થવાય,
એમને પાણીની તૃષા તે લાગી જ પણ હાથ તે લંબાવું.” હતી. પરંતુ ભંગારમાં દટાયેલી વ્યક્તિને
મનહરરાયે હાથ લંબાવ્યો. પાણી કયાંથી મળે?
જુવાનની નાડી હજી ચાલતી હતી ! તેમણે બે આંખ મીંચી દીધી.
એનામાં હજી જીવ હતો ! ' ગળામાં શેષ પડતા હતા.
મનહરરાયને પાછું પાણું યાદ અંતર “ પાણી ! પાછું !” પિકા- આવ્યું. તેમણે પેલા લેટા તરફ હાથ રતું હતું.
લાંબા કર્યો. તેમણે પિતાને હાથ ગળા ઉપર લેટામાં થોડુંક પાણી બચ્યું હતું ! ફેરવ્યો.
ડુંક જ પાણું ! બહાર ચારે તરફ ફાનસ લઇને ઘણા જણ ફરતા હતા. ભંગારને ભેદીને મનહરરાયનું ગળું વધારે સુકાવા કોઈ કોઈ વાર પ્રકાશ ત્યાં ઝબકી જતો લાગ્યું. પાણી માટે ક્યારનાય એ હતા. ડોકી આમ તેમ ફેરવીને નજર ઝંખતા હતા અને દૈવયોગે પાણી ત્યાં નાંખી જોઈ શકાય તેવું અજવાળું ત્યાં અવી મળ્યું હતું. અવારનવાર પ્રવેશી જતું હતું.
પણ...પણ... પણ તેમનું મન મનહરરાયે ડૉકી ફેરવી અને તેમની વિચારે ચડયું. “ પેલે જુવાન ? હું નજરે બે બાબત ચડી ગઈ એક તે તે ભાનમાં આવ્યું છે. હું પાણી સહેજ વાંકે વળીને અડધે વળી ગયેલ પીઉં કે એને આપું? એને પાણીની પાણીનો લોટો અને બાજુમાં પડેલો ખાસ જરૂર લાગે છે. એના મોંમાં એક યુવાન !
થોડું પાણી જાય, એની આંખ ઉપર , મનહરરાય સહેજ ઉત્તેજિત થઇ પાણી છંટાય તે એને ખૂબ રાહત

Page #36

૩૪ ]
મળે, એ ભાનમાં આવે. કદાચ પાણીના શાષને લીધે તે એ...”
બુધ્ધિપ્રભા
આમ વિચાર ચાલે છે ત્યાં તે પેલા જીવાનના ગળામાંથી કંઇક વિચિત્ર અવાજ નીકળવા મડચે.
મહેરાય ચમકયા.
તેમણે તરત નિ ય કરી લીધું.
<<
નહિ નહિં ! હું પાણી વગર ચલાવી લઇશ. પ્રભુ ઈચ્છા હશે તે હું થાડે! સમય વધારે ખેં'ચી. શકીશ. પણ આ યુવાન ? નહિ, એને એમ પાણી
[તા. ૧૦-૨-૧૯૬૪
વગર મરવા દેવાય નહિ. કાને ખબર ! પરણેલા પશુ હાય. ઘેર એની કાડભરી પત્ની એની વાટ જોઇને બેઠી હોય. એનાં માબાપ ? એ બિચારાં પેાતાના લાડકવાયાની પ્રતીક્ષા કરતાં બેઠાં હોય ! આહ !”
મનહરરાયનું હૃદય દ્રવી
તેમણે હાથ લાં યુવાનના હેઠ પાસે આંગળાં લઈ ગયા.
ગયુ`.
કર્યા. પેલા
તેએ પેાતાનાં
એને ધાસ ચાલતે હતે.
અહિંસા એ માનવમાત્રને મહામત્ર છે. તેના વ્યવસ્થિત પ્રચાર વિના સમાજને અભ્યુદય થઈ શકે નહીં. તેમાંએ જે વિષમ સચાગેાના પરિણામે ધર્મ ભૂલ્યા છે, તેમને તે અહિંસાના મહામંત્ર અવશ્ય સભળાવવા જોઇએ.
આ કા માત્ર શબ્દના સ્વસ્તિક પુરવાથી થતું નથી. તે માટે એકનિષ્ઠ બની, અખંડ-અવિરત પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે.
ગુજરાતનું ગૌરવશાળી જૈન
૨ જે માળે, મુંબઇ ૪.
મિશન,
પરમાર ક્ષત્રિય જૈનધમાં પ્રચારક સભા,
જે ખેડેલી અને તેની આસપાસના પ્રદેશમાં અહિંસા ધર્મને વ્યવસ્થિત પ્રચાર કરી રહ્યું છે. અને તેનું પરિણામ ઉત્તરાત્તર સુંદર આવતું રહ્યું છે. છેલ્લા પંદર વર્ષ થી કાર્ય કરી રહેલ આ સંસ્થાને પરિચય મેળવે અને સહકાર આપે,
પંચતીર્થીના દન કરવા
જે આપણે એમ ઇચ્છતા હોઇએ કે અહિંસા ધર્માંના પ્રચાર વધે અને ખીજા હજારે ભાઈએ તેના ઝંડા નીચે આવી પેાતાનું ધ્યાણ સાધે તે આ સંસ્થાને છુટા હાથે પૈસાની મદદ કરવી ઘટે છે. ખેડેલી અને તેની આસપાસના દેરાસરાની પધારે. અને આ કાર્ય ક્ષેત્રનું નિરિક્ષણ કરે. મદદ મેાલવાનું ઠેકાણું : શેઠ વાડીલાલ રાઘવજી ૪૫૭, સરદાર વી. પી. રેડ, ૬૧, ત્રાંબા કાંટા, મુંબઈ ૩ઃ
કાર્યાલય :
માર્ મ`ત્રીએ : જેઠાલાલ લક્ષ્મીચાઁદ શાહ ઈશ્વરલાલ કસ્તુરચંદ
સાળી

Page #37

બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ ]
તેમણે યુવાનના હેડ છૂટા પાડયા પછી ધીમેથી પાણીને લેટા નમાવ્યે મેાંમાં એ ચમચી જેટલું પાણી
ગયું.
જાણે અમૃત ગયુ.
બાકીનું શેડું પાણી મનહરરાયે પેલા જુવાનની આંખે ઉપર ચેપડયું.
ઘેાડુંક. એના ચહેરા ઉપર લગાડયું, હવે થોડાંક ટીપાં જ બચ્યાં હતાં. અમૃતનાં ટીપાં
અને મનહરરાયે ઉદાર દીલે એ વધેલાં અમૃતનાં ટીપાં ધીમે ધીમે યુવાનના મુખમાં રેડયા,
અનાયાસે પ્રાપ્ત થયેલી સંજીવની પરાયાને અર્પણ કરી દીધી !
ડીવારે યુવાન સળવળ્યે.
મીટ
મનહરરાયનું હૈયું. નાચી ઊઠયું . પેાતાના દેહ ઉપર ખડકાયેલા ભગારની આરપાર થઇને આકાશ સામે માંડવાના પ્રયત્ન કરી તેમણે મૂગી પ્રાર્થના કરી. આ વ ન્યાને તેમને પરમ સંતાષ હતા.
પ્રભુને ચા
કેટલીક વારે મદદ આવી પહોંચી ભંગાર ખસેડાયા. ભ’ગારની નીચે દબાયેલા દેહુંાને બહાર કાઢવામાં આવ્યો.
{૩૫
આપીને
સહુને પ્રાથમિક સારવાર હાસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યા.
મનહરરાયને એક દિવસ હોસ્પિ. ટલમાં રાખવામાં આવ્યા પછી તેમને રજા આપવામાં આવી.
જતાં પહેલાં તેમનાં મિત્રા પેલા અને
જુવાનને ગાધી રહ્યાં હતાં. પણ અહીં જ લાવવામાં આવ્યે હશે તે ?...જીવતા તે હશે જ !”
65
અને લેવા આવેલા સગાને ઊભા રાખી તેમણે આમતેમ નજર ફેંકો.
દૂર દેલા ખાટલામાં પાટાપીંડીથી વિટાળાયેલા પેલા યુવાન ખેડે થઈને કાકી પી રહ્યો હતા.
મનહરલાલના અંતરે કદી અનુભવી ના હોય તેવી શાન્તિ-પરમ શાન્તિ અનુભવી.
તેમના સાથીએ પૂછ્યું : કેમ જઈશું? શું વિચારમાં પડી ગયા??
મનહરરાય પાછો સ્વસ્થ થર્ક ગયા.
ચાલતાં ચાલતાં તેએ!. એલ્યા : ક ખાસ વિચાર નથી કરતા. મને એમ થાય છે કે આ સસાર પણ પંખીના મેળા જેવા જ છે ને? કાણુ કાનુ છે ? એ ઘડી આવીને મળવાનું અને પછી પોતાને ૫થે પડી જવાનું!”

Page #38

અશોક
સીદ અને વેદવેટ
''
ફેશન-ડી-પારીસ કિંગ્સ વેલ્વેટ
પવિનિ કોમિનિ અશોક બ્યુટી
સાટીન બ્રોકડ ટાફટ લાઈનીંગ ટેપસ્ટ્રી
, '
* * *
:"", છેકે
*
* * *
*
.
*
*, **
*
*
-
*
અE
મ
iiiiiii
i
:
: .
સેલીગ એજન્ટસ: મેસર્સવી.ચત્રભૂજ એડપતી પ્રાઈવેટ લીમીટેડ કૃષચોક, એમ.જે.માર્કેટ,મુંબઈ-૨. ફોન: ઓફિસ–૮૬૯૦ મીલા – ૪૦-૪૭૭૬
મામ: વીસીકે

Page #39

ગો
મ્ય
(સ્વ. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી મ. ના વિવિધ ગ્રંથાની સંકલિત ગદ્ય કટાર )
જોગી અને જમાના
આ જમાનામાં સંકુચિત દૃષ્ટિનું રાજ્ય ચાલવાનું નથી. જ્ઞાનના જમાનામાં તે વિશાળ દૃષ્ટિનુ રાજ્ય પ્રવર્તે છે.
જૈનો જમાનાને અનુસરી જૈનાગમાને અવિધી એવી વિશાળ સૃષ્ટિને ધારણ કરશે તો ઉત્ક્રાન્તિના જમાનામાં અન્યધર્મી પ્રજાઓની સાથે સ્પર્ધામાં ટકી શકશે, અન્યથા જૈનના વ્યવહાર તથા ધાર્મિક અભ્યુદયને સંભવ નથી....
જૈન શાસનની ઉન્નતિ થવાની જ છે એમ મનમાં વિચારીને જૈનધમની ઉન્નતિના ઉપાય આદરવામાં જરા માત્ર પણ પ્રમાદ કરવા જોઇએ નહિ.
જૈન શાસનની જેના હૃદયમાં દાઝ છે એવા જૈનાએ ગમે તેવા મતભેદે છતાં સંપ ધારણ કરીને ધમ કાર્ય કરવાં જ જોઇએ. અંદર અંદરના કલહથી જૈને જૈન શાસનરૂપ ગાયને થાય તેવી પ્રમાદ દશાથી પ્રવૃત્તિ કરે તે ખરેખર તે જૈન શાસનના નાશનું પાપ કરનારા ગણાય એમ માની શકાય.
ધાત
જૈન શાસનરૂપ ગાયતુ જે જૈને રક્ષણ કરે છે તેએ સુખ સપાને પામે છે. ભિન્ન ભિન્ન ગચ્છના જૈનાએ સર્વ સાધારણ જૈન શાસનની ઉન્નતિના ધમકામાં એક થવું જોઈ એ. સાધારણ ઉન્નતિના કાર્યોમાં એક થઈને જૈન શાસનની ઉન્નતિ કરવા કૃક્રિ ચૂકવું નહિ.
જૈન શાસનની ઉન્નતિમાં તકરારી વિષયને આડા ધરવે નહિ.

Page #40

૩૮ ]
બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦૯–૧૯૬૪
મન
જૈન શાસનને પેાતાના પ્રાણસમાન માનીને રક્ષા કરવા વચન અને કાયાના ભાગ આપવેા. અને અન્ય ધમ વાળાઓના ઉપ૨ કરુણાભાવ રાખીને જૈન શાસનના સત્ર ફેલાવવા પ્રયત્ન કરવા. --ધાર્મિક મૅફ ગદ્ય સગ્રહ પાન ન, ૨૦ૐ.
વેનું ખરાબ કરીને વેામાં વૈર
દિવ્યચક્ષુ ઊઘાડા વિરોધ પ્રગટાવવા નિમિત્તભૂત ન થવું
એમ વારંવાર ઉપયાગ ધારણ કરવાની જરૂર છે.
દુનિયામાં કાઇની સાથે વૈર-વિરાધ થવા ન નૈઇએ. સ્વાદિ પ્રસંગે વૈર-વિરાધ ઊઠે છે. કિંતુ સ્વાદિ દષ્ટિ દૂર કરીને વિચારીએ તે વેરવિરોધ કરવાની જરૂર જણાતી નથી. આખી દુનિયાના જીવાને નિર્દોષ આનંદના માગે` વાળવા માટે દિવ્યચક્ષુ ખાલવાની જરૂર છે. ખીજાએ તરફથી ધણું ખમીને પણ વૈર વિધાન વર્ષ એવા આત્મભાવ પ્રગટ કરવાની
જરૂર છે.
કર્મના ઉદયે અનેક જીવે દુઃખમાં નિમિત્તભૂત થાય તે પણ દુઃખનુ વાસ્તવિક કારણું કર્યું છે. એવુ અવત્રાધીને તથા નિશ્ચય કરીને મનમાં ખીન જીવા સબ્ધી કાઈપણ પ્રકારના વિરાધ પ્રગટ કરવા નહિ. મનમાં વિરાધનાં સૂક્ષ્મ વિચારા પ્રગટ થતાં જ મૂળમાંથી તેને દૂર કરી દેવા જેથી ભવિષ્યમાં કાઈપણ જાતને વરવિરાધને સસ્કાર પ્રગટ થય શકે જ નહિં.
પચેન્દ્રિયોના વિષયાના સ્વાથે તથા માન લેાદિ ધ્રુષા વડે ખીન
કાહપણ જીવને મન, વચન અને કાયાથી દુઃખવવા નહિં એવા વારંવાર ઉપચાગ રાખીને જીવવાની જરૂર છે. પેાતાના નિમિત્તે કઈ જીવ કર્મ બાંધતા હાય અને તે બાબતમાં કાષ્ટપણુ જાતનું નુકશાન થતું હેાય તે તે વેઠીને પણ બીજાએને કર્મ બાંધવામાં નિમિત્તભૂત ન થવાય તે પ્રમાણે રહેવું. અથવા સદુપદેશથી કામ પેાતાના નિમિત્ત કર્મ ન બાંધે એ પ્રમાણે વવા પ્રયત્નશીલ થવુ.
કાઇપણ જીવને સમ્યક્ચારિત્ર માર્ગમાં વિઘ્ન નાંખીને વૈર–વિરાધ વધારવા નહિ. વર–વિરાધ કદાપિ કાઇની સાથે થયા હાય તા ખમાવીને દૂર · કરવા ઘણી જ નત્રતા ધારણ કરવામાં કદી પાછળ પડવું નહિં.
બાહુબલિએ માનને! ત્યાગ કર્યો, દશા ભદ્રે માનને ત્યાગ કર્યો તે. પ્રમાણે માનના ત્યાગ કરીને ગુણાને વ્યાપાર કરવા તેના બારમાં જવુ ોઇએ.

Page #41

બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦૯–૧૯૬૪ ]
સત્પુરુષાનાં વચનેાને અમૃતની પેઠે હૃદયમાં પરિણમાવાં અને પ્રશસ્ત અવ્યવસાયની વૃદ્ધિ થાય તેવી રીતે આત્માને વારવાર ભાવવે જોઇએ.
આત્માના ઉદાર ખરેખર આત્મબળથી સદ્ગુરુના શરણે રહી કરવાના છે. આખી દુનિયાના મનુષ્યેાનાં હૃદયમાંથી વૈર-વિધ શમી જાય એવા સમતારસ વિચાર પ્રવાહના ઝરણાં આત્મામાંથી પ્રગટે !
—ધાર્મિક ગદ્ય સંગ્રહ
પાન નં. ૪ર૭-૪૨૮
કારણેા.
૧. પરસ્પર નિદા, ર્ષ્યા અને પરસ્પર અશુભ કરવાની ભાવના.
૨. કુસંપ, વૈર અને અશુભ ફરવાની પ્રવૃત્તિ.
૮. ગુચ્છના ભૂંધારણો અને તે
શ્રમણ સંઘની પડતીના પ્રમાણે સાત્ત્વિક ભાવનાની પ્રવૃત્તિની
ખામી તથા પરસ્પર સંઘાડાની નકામી ચર્ચાની ઉદીરણા-કલેશ પ્રવૃત્તિ.
૩. દ્રશ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવે જે જે પ્રમાણે વવાનુ હાય તેનું અજ્ઞાન અને ભેદરકારી.
૪. ગુચ્છતા બધારણા અને ભિન્ન ભિન્ન ગચ્છીય ક્ષેત્રામાં પરસ્પર મેળ અને સુવ્યવસ્થા પૂર્વક વિચારવાના પ્રüાની ખામી.
[ ૩૯
૬. અન્ય સાધુઓના રાગી શ્રાવક ને શ્રાવિકાઓને તેના રાગી સાધુગુરુના દેષા દેખાડીને ગમે તે રીતે. તેના તરફથી અરુચિ બતાવીને પેાતાના રાગી કરાવવાની પરસ્પર સાધુઓની પ્રવ્રુત્તિ તથા તેથી પરપરમાં કલેસ વૈનિંદાની વૃદ્ધિ અને તેને પરિણામે શ્રાવકાને બહુલતાએ પ્રાયઃ સાધુ વ પ્રત્યે થતી અચિ.
૫. ગૃહસ્થાની ત્યાગી પ્રત્યે જે તે કારણી વડે થતી અરુચિ અને તે તરફ બેદરકારી.
૭. સાધુએમાં જ્ઞાન, દર્શીન અને ચારિત્ર બળની ખામી અને તેમાં સુધારે કરવાની બેદરકારી.
વભક્તોને ૯. વર્તમાનકાળમાં તેની સ્થિતિના અનુસારે ઉપદેશ આપવાની ખામી તથા શ્રાવક્રને સાધુએ પ્રત્યે આકાંક્ષા રહે એવા તત્વાની બેદરકારી.
,
૧૦. પરસ્પર સાધુએ મા ભેદભાવની વૃદ્ધિ, સંકુચિત દૃષ્ટિ, એક ખીન્ન પર પ્રેમ, મૈત્રીભાવના અને ગુણાનુરાગને અભાવ.
૧૧. માનપૂજાની લાલસા, આધ્યાત્મિક જ્ઞાનના અભાવ, શુષ્કજ્ઞાન અને શુષ્ક ક્રિયાની પરંપરા-પ્રવર્તાવી ઉત્કૃષ્ટ રીત્યા સાધુમાની દેશના દૂધને વમાન સાધુ પ્રત્યેથી શ્રદ્ધા ઉઠાવવાની પ્રવૃત્તિ

Page #42

૪૦ ]
બુદ્ધિપ્રભા ' '[તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ ૧૨. ઉત્સર્ગ અને અપવાદ આગેવાન-આચાર્યો વગેરે તરફથી ચારિત્રના માર્ગોનું અજ્ઞાન, પરસ્પર સુલેહસંપના કાયદાની વ્યવસ્થાને એકબીજાનું માન ન જાળવવું અને અભાવ. સ્વછંદ પ્રવૃત્તિથી ગુરૂ વિનય
૧૭. પરસ્પર સાધુઓને ધર્મ ભકિતની મંદતા.
સ્થિરીકરણ શક્તિમાં સહાયને અભાવ. ૧૩. પોતાના ભક્તોને ઉદ્ધાર ૧૮. સર્વત્ર જેનધર્મની વ્યાપક કરવાની કર્તવ્ય પ્રવૃત્તિની મંદતા અને પ્રવૃત્તિનો અભાવ. તેઓને રવધર્મમાં સ્થિર કરવાની
કરવાના . ૧૯. સામાન્ય સંઘાડા–ગોના કર્તવ્ય પ્રવૃત્તિ તરફ બેદરકારી.
ભિન્ન ભિન્ન મત ભેદે કલેશકારક ૧૪. રજોગુણ અને તમોગુણના ઉદીરણાના ઉપદેશમાં તથા જાહેર આચાર વિચારની પ્રવૃત્તિ.
છાપાઓમાં થતી પ્રવૃત્તિ. ૧૫. સુવ્યવસ્થાને અભાવ અને ૨૦. ગીતાર્થ સાધુઓના વિહારની ધર્મ પ્રવૃત્તિમાં અવ્યવસ્થાને પ્રાદુર્ભાવ. મંદ પ્રકૃતિ અને અગીતાર્થ એકલા
૧૬. પરસ્પર સંઘાડા-ગ૭ના સાધુના વિહારની પ્રવૃત્તિ.
IN જૈન દેરાસર અને સંસ્થાઓ માટે આ
અતિ ઉપયોગી એવા અખંડ પિત્તળના પાપોમાંથી વજદંડે, ઘટે છે તથા જર્મન સીલ્વરનું ફેટસ, રેલીંગ તથા ગ્રીલ વગેરે તમારા પ્લાન મુજબ બનાવનાર તેમજ અમારે ત્યાંથી અસલ જર્મન સીવરની ખીલીએ
પણ તૈયાર સ્ટોકમાંથી મળી શકશે.
મળે યા લખે : જયંત મેટલ મેન્યુફેકચરીંગ કુ.
મુંબઈ રૂમ
ઓફીસ અને ફેક્ટરી ૧૫ર, લોહાર સ્ટ્રીટ,
૯૨૪. એ. શયાની રેડ, મુંબઈ ૨.
મુંબઈ ૨૮ 2. ૨૩૯૧૯
2. ૬ ૦૭૭૪

Page #43

તા. ૧૦ઃ -૧૯૬૪ ] બુદ્ધિપ્રભા
t ૨૧. પ્રમાદના વશવર્તી થઈને ૩૦. શ્રાવક અને શ્રાવિકા વર્ગ કષાયોની પ્રવૃત્તિમાં મસ્ત રહેવું. પર પોતાની સત્તા રહે એવા કાયદા
૨૨. પરરપર એક બીજાને મળતાં એની શિથિલતા કરવી, આદર સરકારને અભાવ અને એક બીજા ૩૧. શ્રાવકો અને શ્રાવિકાઓના પર આરોપ મૂકવાની અશુભ પ્રવૃત્તિ. ઘણા પરિચયમાં આવવું અને તેમને
૨૩. વાર્ષિક, દ્વિવાર્ષિક અને પિતાના સાધુધર્મની સત્તા સંબંધી જરૂરી પ્રસંગે શ્રમણસંઘ સંમેલનની કાર્યોમાં માથું મારવા દેવું. પ્રવૃત્તિને અભાવ. ૨૪. પરસ્પર સંપ રહ્યા કરે એવા
૩૨. કેઈપણ ગ૭ વા સંધાડાની સુવ્યવસ્થિત કાયદાઓ કરવાનો અને
સત્તાને નાશ કરવાનો પ્રયત્ન કરે તે પ્રમાણે વર્તવાને અભાવ.
અને સત્તાના કાયદાઓની શિથિલતા
થવા દેવી. ૨૫. સંધાડા ગચ્છના ઉપરી આચાર્યાદિકની આજ્ઞા પ્રમાણે સાધુઓ
૩૩. કઈ પણ ગૃહસ્થોના હાથે અને સાધ્વીઓએ પ્રવર્તવાની મંદતા.
સાધુ સાધ્વીઓનું અપમાન કરાવવું
અને કરતા હોય તે દેખ્યા કરવું અને ૨૬. જમાનાને અનુસરી સર્વત્ર તેની અનુમોદના કરવી. જૈન ધર્મને પ્રચાર થાય એવી વ્યવસ્થાપૂર્વક યોજનાઓ ઘડવાનો અભાવ
૩૪. ગચ્છાધિપતિની આજ્ઞામાં નહિ ને ઘી હોય તે પ્રમાણે રહેનાર સાધુ અને સાળીને માન ચાલવાને અભાવ.
આપવું તથા હદ બહારની સ્વતંત્રતા ૨૭. પરસ્પર ગછ નાયકેમાં માટે વરદ વતન ધારણ કરવું. પ્રીતિ મેળને અભાવ અને પરરપરમાં
૩૫. જે ક્ષેત્રમાં જે ગચ્છના પડેલા વાંધાઓનું કોઈ પણ રીતે
સાધુઓનો રાગ હેય તેનો નાશ કરી સમાધાન કરવાને અભાવ.
પિતાને રાગ સ્થાપવા અનેક પ્રપંચે ૨૮. સાધુઓ અને સાધ્વીઓમાં કરવા. સાધુઓ અને સાધ્વીઓ કરતાં શુદ્ધજ્ઞાનના પ્રચારની પ્રવૃતિમાં પ્રમાદ. શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓને ખુશ - ૨૯ શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓને કરવાનો પ્રયત્ન કરો અને રવમહત્તા ધર્મ માર્ગમાં અને સાધુ વર્ગ પર શ્રદ્ધા થઈ એટલે સામાન્ય સાધુ, વર્ગનું કરાવવાની શક્તિઓને અભાવ અને માન રહે વા ન રહે તેની દરકાર ન તેવી શક્તિઓને પ્રકટાવવાની અચિ. કરવી અને તેમની સ્થિતિ સુધારવા

Page #44

૪૨]
કઇ પણ પ્રયત્ન ન કરવા સાધુઓની પડતીનું કારણ છે.
બુદ્ધિપ્રભા
એ જ
૩૬. જે ગામમાં જે સધાડા વા ગૃહની સત્તા શ્રાવકા પર પ્રવતી હાય તે તેાડીને તેને ઠેકાણે શ્રાવકાને રાગી કરી પોતાની સત્તા બેસાડવાનેડાની પ્રયત્ન કરી પાકુટ કરાવી સંઘમાં વિગ્રહ ધાલવા અને તુચ્છતાથી અન્ય સાધુઓની હેલના થાય એવા વિચારે અને આચારામાં પ્રવૃત્ત થવું—એ સાધુઓની પડતીનું કારણ છે.
૧ તા. ૧૦–૯–૧૯૬૪
ખટપટ કરવી, તેથી પરપર સાધુએમાં વૈમનસ્ય (વિરાધ) ઉત્પન્ન થાય અને તેથી તેએમાં સંપ ન રહે અને શ્રાવકેાની અરૂચિ વધે.
૩૭. અન્ય ગચ્છીય વા અન્ય સંધાડાના ક્ષેત્રમાં તે તે ગુચ્છના ઉપરી આચાર્ય વગેરેની અનુમતિ વિના અમાસુ ફરવું અને તે તે ગચ્છના શ્રાવાતે તે ગચ્છના આચાર્યાં વગેરેથી વિમુખ થાય એવી ખાનગીમાં
OFFICE હાજી મંઝીલ
૮૨-૮૬, અબ્દુલ રહેમાન સ્ટ્રીટ,
સુ‘ખ–િ૩ કામઃ ૩૨૫૮૧૭
૩૮. એક બીનના ગુચ્છ-સઘાસાધ્વીએને અને સાધુઆને પરસ્પરની આમાં વિના પેાતાના ગ–સ’ધાડામાં રાખવા અને તેઓના આગળ જે ગચ્છમાંથી આવ્યા હાય તેના વિરુદ્ધ માલવાથી સાધુ્રવની પડતી થાય છે. માટે સેવા કરનારા સાધુએ, સાધ્વીએ, શ્રાવકા, શ્રાવિકાએને જૈન મહાસંઘની પ્રગતિ માટે અનેકધા પ્રવૃત્તિ કરવામાં ગંભીરતા ગુણને ધારણ કરવા જોઇએ.
(શ્રમણ સ’ઘની ચડતીના માર્ગ જાણવા માટે વાંચા આÄમી ઋક.) 编
દરેક પ્રકારના કુલ અને એલેાય સ્ટીલ માટે મળેા યા લા:
કોન્ટીનેન્ટલ સ્ટીલ
કોર્પોરેશન
SHOP
૧૨/૧૪, અરદેશર દાદી સ્ટ્રીટ, ગાલપીડા, મુંબઇ ૪.
ગ્રામ : HERKASHA

Page #45

મુંગા પ્રાણીઓને મદદ કરો.
– હાથે તે સાથે :
ઈડર પ્રદેશના સેંકડે માઈલના વિશાળ પ્રદેશમાં જીવદયાનું કામ કરતી આ એકજ “શ્રી ઈડર પાંજરાપોળ સંસ્થા સ્વ૦ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયકમળસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબના પ્રતિકરૂપે સંવત ૧૯૭૫ ની સાલથી ઉભી છે. અને તેને શરૂથી આજસુધી એકધારે વહીવટ સંગીન રીતે ચાહે આવે છે.
આ છેતાલીસ વર્ષ થયા સંસ્થા અપંગ, માંદા અને વૃદ્ધ નિરાશ્રીત પશુઓને બચાવી તેમના સુખરૂપ જીવન નિર્વાહનો પ્રબંધ કરે છે.
- હાલ સંસ્થા પાસે એકંદર ૬ ૦૦ જેટલા જેવો છે. સંસ્થાનાં સુવ્યવસ્થા અને ખ્યાતિના કારણે દરરોજની ઢોરની આવક ચાલુ જ છે.
ચાલુ વર્ષે ખરા ઉનાળામાં ચિંતિ ભયંકર આગ લાગવાથી ઘાસનો ઘણેખરે જ બળી જવાથી જીવોને જીવાડવા માટે રૂપિયા ૨૦,૦૦૦ જેવી મોટી રકમનું ઘાસ નવીન ખરીદ કરવું પડેલ. વધુમાં વર્ષાઋતુની શિરૂઆતમાં ભયંકર વાવાઝોડાથી ઢેરાના શેડે ઉપરના છાપરાં ઉડી જવાથી રૂધિયા ૩૦૦૦) જેટલી રકમ ખર્ચા મકાને ફરીથી દુરસ્ત કરાવવાં પડયાં છે. આવી રીતે આ વરસે સંસ્થાને કુદરતી આફત નડી જવાથી સંસ્થાના છાના રોજીંદા ખર્ચને પહોંચી વળવું વધુ મુશ્કેલ બન્યું છે. તેમાં શિક્ષણ મોંઘવારી છે એટલે આવા કારણે એ મદદની જરૂર હોવાથી
અહિંસાના અવતાર પરમ પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતે તથા પૂજ્ય પંન્યાસજી મહારાજે તથા પુજ્ય મુનિ મહારાજે તથા પૂજ્ય સાધ્વીજી મહારાજે તથા શ્રી જૈન સંઘે તથા ધર્માદા ટ્રસ્ટોના કાર્યકર્તાઓ તથા શ્રી મહાજન એસોસીએશન તથા શ્રી ધર્મપૂરધર દાનેશ્વરી દાનવીરે વિગેરેને નમ્રપણે વિનંતિ કરીએ છીએ કે સંસ્થાની પરિસ્થિતિને સંપૂર્ણ ખ્યાલ લક્ષમાં લેવડાવી મહા મંગળકારી પયું પણ પર્વના પુણ્ય પ્રભાતે મુંગા છો માટે યોગ્ય દાન મોકલી મોકલાવી પુણ્ય ઉપાર્જન કરશે એજ વિનંતિ. 1 મદદ મોકલવાનું ઠેકાણું ) શ્રી ઈડર પાંજરાપોળ સંસ્થા,
( શ્રી ઇડર પાંજરાપોળ સંસ્થા મદદના રકમ અમદાવાદ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, ઝવેરીવાડ, | મારફતે પણ મોકલી શકાય છે.
------ ---
૪ના અન
II

Page #46

– જયંતી ઠકર.
. 28
ખેડૂને એક વહાલી ઘરતી ને બીજો વહાલે તેને બળદ, બળદની મમતાના પાશમાં બંધાયેલ એક કરુણ હૈયાની મને વેદનાને વાચા આપતી એક કરુણ સ્થા.
સંપાદક. ]
રઘુ દેસાને બળદ ભાગી ગયો ત્યારે એમને અત્યંત શેક થયે.
લાલો ધુડાસાએ પાડેલું એનું હુલામણું નામ-એક તે વૃદ્ધ હતો. એના અંગનાં હાડકાં ગણી શકાય એવાં થઈ ગયાં હતા. ગઈ કાલે જ સ્ટેશનથી ઘેર આવતાં એને ડમણિયે જોડયો ત્યારે દેઢ
કલાકે માંડ બે માઈલ કાપ્યા હતા...! એટલે રઘુને લાલાના જવાથી સેવા ચાકરી કરીને પિતાને જિવાડ, -અત્યંત શાક થયે. પિતે લાલુના બદલે એને હવે કાઢી મૂકે?
એક બળદ ખરીદ્યો હતો. તેમાં તે ભાગ તો બીજી તરફ એને દીકરો બાલુ પડાવતો. વળી લાલીયાને સ્વભાવ પહેલેથી જ માણે હતે. નવા બળદને
રોજ રઘુડાસાને જીવ ખાતે ઃ તે મારવા દોડત. ગભામણમાં પણ રાત્રે “બાપા, આ લાલિયાનું કાંઈક શિંગડાની ભેટીઓ અથડાવાનો અવાજ કરો... મફતને પાલવો આપણને
સાંભળ્યો હતો. ત્યારે રઘુનું હૈયું હાથ પરવડે નહિ. એક તે આ દુકાળિયા - રહેતું નહીં. નો બળદ પિચો હતો.
જેવા વર્ષે હૈય, તેમાં આને હાથી હાર - શાંત હતું. કામગર હતા. ને તેને કયો પિચતો કરો ?” " તકરારમાં આઘું પાછું મારી બેસે. બાલુને એ ગમે તેમ કરી સમતે ખેતી રખડે; એવી સતત ચિંતા જાવ. બાલુના મનને સંતોષ આપવા રહેતી.
સ્ટેશન પર ભાડે ગાડું લઈ જવાતું કેટલાય જણે લાલાને પાંજરા. ત્યારે એ કદી કદી લાલિયાને જોડતે. પિાળમાં મૂકી આવવાની રઘુને સલાહ બિચારે લાલિયો ! ડમણિયું કે - આપી હતી. પણ લાલુ સાથે બંધાયેલ ગાડું ખેંચતાં એના નાકે દમ આવતો. -એહની ગાંઠ તૂટતી રહેતી. એક એને શ્વાસ ભરાઈ જતા. ઘેર આવીને વિચાર થતો; આજ સુધી જેણે પોતાની થાકી લોથપોથ જઈ જો, ને બે ત્રણ

Page #47

બુદ્ધિમભા
તા. ૧૦-૯–૧૯૬૪]
દ” તા માંદા પડયા હોય એમ ખાવા પીવાનુ પણ ખંધ ફરતા.
તે વખતે બાલુ લાલિયાની આડાઇ પર ચિડાઇ જતે તે ગુસ્સામાં આવી જય બે ત્રણ ડંડા પણ લગાવી દેતાં
લાલુને મિાજ તેજ હતા, એની આંખા પરથી રધુડાસા તા ગુસ્સાને ભાવ એળખી જતા. ગઈ કાલે જ સ્ટેશન પર ડણિય જોડયા ત્યારથી જ એની આંખ લાલ થઈ હતી. રઘુડાસાને જાણે પકા આપતા હાય એમ કહેતા હતાઃ અલ્યા, ધરડે ઘડપણ તે ઠરવા દે! આટલાં વર્ષો સુધી તારી; ગુલામી કરી...તને જિવાયેા. હવે એ દિવસ તે સુખ જીવવા દે.’
રઘુડાસાનું મન મુંઝાઈ ગયું.
લાલિયાની આંખના એ ક્રોધભર્યા ભાવ એવાની હિંમત રઘુડાસાની આંખોએ ગુમાવી દીધી હતી.
ને તે સાંજના જ ખર આવી બાલુ એ બળદોને તળાવે પાણી પાવા લખ ગયેા હતેા ત્યાં લાલા ચડયા. બાલુના હાથમાંથી રા ” એ ભાગ્યા...
તાકાને
છેડાવી
બાલુએ બહુ ન્તેર કર્યું પણ લાલિયાના જોર આગળ એનું કાંઈ જ વળ્યું નહીં. લાલિયેા ભાગી ગયા. એથી એણે પરમ સ ંતાષ અનુભવ્યો,
ને તેથીસ્તા એ રાજ જલદી-જલદી પાણી પાને ઘેર જતા; પણ આજે
(૪૫
તે ઇરાદાપૂર્વક મેડે ગયા. રઘુડાસમાને જીવ અહર જ થઈ ગયા. એણે લાલિયાની મનેવેદના જાણી હતી. લાલિયા શું કરશે એ એણે કલ્પ્ય ન હતું. લાલિયાના ભાગી જવાના સમાચારે એમને બેચેન બનાવી દીધા. એકદમ એમણે દાડા દેડ કરવા માંડી. ગાંડાની માક બકવા માંડયું. બાલુ આ બધા તાલ જોઈ ચિડાયેાઃ ‘ડાસાને આ ધરડા બળદની શી હાયવરાળ લાગી છે.’ એ મામન ખાલી થયા.
શરૂ
પણ ાસાએ તે નાટક જ કરી દીધું: ગમે તેમ થાય પણ મારે તે મારા-લાલિયા જોઇએ ! બાલુ, તું લાલિયાને ખેાળવા જા...!'
તે ખીજી તરફ જોત જોતામાં લાકાનુ ટાળુ ભેગુ થ” ગયું, લાલિયાને શેાધીને શું કરવેા છે, એવું સમજાવવા લેાકા દોડી આવ્યા. પણ ડેસે માનતે નહાતા.
ડાસા ન માન્યા. નલ્લુટકે બાજુ ઊપડયે .
‘તમે શું સમજો...? લાલિયાને કાણુ ખવડાવશે ? કયાં ગયે! હરી ! કાઇ મારે તે એનું કાણુ...? તમને મૂંગા પ્રાણીની દયા આવે છે કે નહીં ? મળા પાતકી...તમને શુ’...તમારા દીકરા ખાવાય છે, તેા શાધવા જાવ છે...ને મારા દીકરાને માર ખવડાવવા છે? અણ્ણા મલકમાં એનું એકણુ ?”
તે એમ ડાસાની વાધારા ચાલી !:

Page #48

બુદ્ધિપ્રભા
૪૬
લેાકેા ડેાસાના ગાંડપણુ પર પેટ · ભરીને હસ્યા. ડૅાસાની લાલા પરની માયાની એમને ખબર હતી. કેટલાયે વખતથી એ એને પાલવી રહ્યા હતા. એમાં તે એ વેચતાં નહીં ને પાંજરાપાળમાંય મેકલતા નહીં. લેાકાને આ નરાતર ગાંડપણું જ લાગતું. ડાસાની બુદ્ધિ બહેર મારી ગઇ છે; એટલે વે તે! એમને કંઇ સલાહ પણ આપતુ નહેતુ .
ને તેમાં લાલિયા ભાગી ગયે, તેથી લેને આનંદ થયા. અત્યાર સુધી ડાસા · મારે! લાલા ! મારે! લાલે !' કરતાં હતા. પત્નિના મૃત્યુ બાદ તા એમના સ્નેહને સાગર લાલા પર જ લવાતા. હવે લાલે જડશે નહિં...ને ડીસાના તાલ થશે,’
C
લેાકે! એક બીજાને તાલી આપવા માંડયાં.
પણ ડેાસાનું નસીબ પાધરૂં હતું. ચાર-પાંચ કલાક બાદ જેડેના ગામમાંથી બાલુ લાલિયાને પકડી લાવ્યેા. લાલે ભાગીને ત્યાં પહેાંચ્યા હતેા, તેને ગામના ડખ્ખામાં પૂરી દેવામાં આવ્યા હતેા. બે રૂપિયા દંડ આપી બાલુએ એને માંડ છેડાવ્યા હતા
લાલુને શ્વેતાં ડાસાનું અંતર નાચી ઉઠ્યું. એમની આંખેામાંથી અશ્રુધારા વહી; ‘ બેટા, તને દુભવ્યે ! હું જાણું છું...તને બાલુએ માર્યા હશે ! એટલે જ ના...ના...ના...બેટા, હવે નાસીશ
[તા. ૧૦–૨–૬૪
નહિ. હવે હું જ તને પાણી પીવા લઇ જઈશ ! મારે હાથે જ ખવડાવીશ પિવડાવીશ !’
ડેાસાએ લાલુ સાથે આવી કૈંક વાત કરી ને તે દિવસથી પાછું ગાંડપણ ચાલ્યું.
બાલુએ ડેસાને ખૂળદની માયા મૂકવા સમજાવટ શરૂ કરી. બળદને પાંજરાપાળમાં મૂકી દેવા જોઇએ એવી આડકતરી સૂચનાય ફરી.
પણ ડેાસાનું મન માનતું નહતુ. પેાતાને સગે દીકરા પેાતાની રાગી આંખ આગળ વહેરા-આંતર કરે છે, તે એ પાંજરાપાળવાળા પારકા શું ન કરે ? એમને પેાતાના બળદની ટેવાની શીખખ્ખર ? એને સ્વભાવ તે તેજ હતા. કાને ગાંઠતા નહીં. એનાથી કેને સહેજ પણ ડચકારા સંભળાતા નહીં. ઘરડા થયેા છે, તે એની પાસે ખેતી કરાવે તા એની શી દશા થાય ?
બાલુએ હવે જાણ્યુ કે સા માનવેા મુશ્કેલ છે, એટલે એણે પ્રયત્ન પણ મૂકી દીધા. તેાય ડાસાની હાડછેડ કરતા રહેતા કદી કદી ડાસાને ખેાટું લાગી જાય એવું વર્તન કરતા.
વચમાં એક દિન ડેાસાને જમાઈ શહેરમાંથી આવ્યા. બાલુએ આ લાગ સાધ્યા. જમાઈ શહેરને હતુ કે સમજુ હતા. વળી ડાસા એનુ કહ્યુ માનતા. બાલુએ ડેાસાને સમાવવા એના બનેવીના કાન ફૂયાં. જમાઇએ

Page #49

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪]
બુદ્ધિપ્રભા
[૪૭
બાલુની વાત કાઢી. ડોસાને જમાઈની ભલે મારા મરણ પછી જે થવાનું વાત સાચી લાગી. પાંજરાપોળ વિષે હોય તે થાય ! ડોસાને કેમ સમજાવો પિતાને લગતી હરેક શંકા પૂછી. એ બાલુને મન કોયડે થઈ પ. પાંજરાપોળમાં મૂંગા ઢોરને દર્દીની ઘડીભર લાગ્યું પણ ખરું કે બાજી માફક રાખવામાં આવે છે. ને અનેક હાથથી ગઈ છે. ધનપતિઓ એમાં મેટાં મેટાં દાન પણ એના બનેવીએ રસ્તો કાઢી આપે છે. આ સાંભળી ડોસાનું મન આપો. ડોસાને ફરીથી સમજાવવા પલળ્યું. ડોસાને થયું પણ ખરું કે માંડ્યો. ડોસાના મનનું રંજન કર્યું. આ બધા જ લોકે એ માનતા હોય ડોસાને ત્યાંની સગવડો બતાવી, પછી તે એ ખરું પણું હશે ને ? ને હવે ઠીક લાગે તે લાલિયાને પાંજરાપિતાના શરીરનો ભરોસો નહોતો. પોળમાં મૂકો એમ નકકી થયું. કયારે યમરાજનું તેડું આવે એ નક્કી
તોય ડોસાનો જીવ તો હજીયા નહોતું. પોતાના મરણ પછી તે બાલુ
મુંઝવણમાં જ હતા. પણ જમાઇની લાલિયાને પાંજરાપોળમાં અચૂક મૂકી
લેભામણી વાતને પોતાની એક વખતની આવશે એ નક્કી જ છે. તે પછી સંમતિને લીધે એમનાથી કાંઈ જ પિતાને હાથે એની સગવડ-અગવડ
બેલી શકાયું નહીં. : : જોઈને મૂકી દે શું ખોટ ?
ને બીજે દિવસે સારૂં મુદ્દત હોઈ ને એક દિવસ ડોસાએ જાહેર તે દિવસે જ પાંજરાપોળમાં મૂકી : ‘ત્યારે બાલ...ચાલ આપણે આવવાનું નક્કી થયું. જમાઈને કાગળ લખીએ. આપણે ડોસાએ સવારમાં વહેલા ઊઠી લાલિયાને પાંજરાપોળમાં મૂકી આવીએ! જ્યારે લાલાને ગમાણમાંથી બહાર
તે દિવસે બાલ ને બાલુની વહુને કાઢયો ત્યારે હૈયે ચીરા પડો. એમની શેર શેર લેહી ચઢયું. ગામ લોકેએ આંખમાં આંસુ આવી ગયાં. અજ્ઞાન પણ આ વાતથી આશ્ચર્ય અનુભવ્યું. • લાલાને પોતે છેતરતા હતા. અત્યાર અત્યાર સુધી જિદે ચઢેલે ડેસે સુધી જેણે પોતાનું પાલન કર્યું, સમજ્યો ખરો ! ને બાલુએ કાગળ પિતાની જાત ઘસી એને જ એ આ પણ લખી દીધે.
ઘરથી દૂર દૂર મૂકી આવતા હતા...! કાગળ લખાવ્યા બાદ ડોસાને હૈયાને કઠણ કર્યું છતાંય એ અતિ પશ્ચાતાપ થયે. એમનું મન ફરી ફસડાઈ પડયા. બાલુને કહી દીધું ? બેઠું: “ના...ના...મારા જીવતે જીવત “ના ના.બાલુ, રહેવા દે! આપણે તે એને પાકા હાથમાં નહીંજ સે! આપણે જવું નથી.”

Page #50

*TIITIT*
સ્થાપના :
૧૯૫
ગ્રામ :
સ્કૂલ-કોલેજ 6)
તથા સિનેમા થિયેટરના અઘતન સ્ટેજ કટન આકર્ષણ પૂર્ણ રીતે બનાવરાવવા માટેનું
વિશ્વાસનીય મથક :– મ્યુકેમ?
! ઝાર તેમજ ! રેશમજેટસ
નીનેન્સ અને સુતરાઉ ટેબલ મેનીન સાડીઓ ટેલિફોન :
કારપેટસ ડ્રેસ કટસ | ૨૪૫૧૫ રીતે બાથરૂમ લીનન બ્લાઉઝ કાપડ
બેડલીનન ! ..વગેરે–
વ્યાજબી ભાવે મળશે.
ચુનીલાલ મુલચંદ એન્ડ કાં.
વેટરલ મેશન, મે રેડ, યુઝયમ સામે કેટ-મુંબઇ ૧.

Page #51

{
૮
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪
બુદ્ધિપ્રભા તો બીજી તરફ ગામ લોકો જાણતા લાલિયાને અહીં કશું જ કામ કરવાનું હતા કે ડેરાને જીવ ગતે જવાન નહોતું. અનેક દાનેશ્વરીએ દાન કરતા નથી. જે આ બળદની માયા ન છૂટી હતા. એમાંથી પાંજરાપોળ ચાલતી હતી. તે ! ને જમા ન તો બાલુએ ચઢાવ્યો કોઈપણ પ્રકારની ચિંતા નહીં કરવાનું હતા. લાલુ ડાસાથી તંગ આવી ગયો મંત્રીએ કહ્યું. હતો. ગમે તેમ કરી બાલુને અહીંથો છતાંય મંત્રી લાલિયાની સરભરા વિદાય કરવો એ જ એમની નેમ હતી. સારી કરાવે એટલે એમણે પચીસ
ડીસાથી એની રાશ ન ઝલાઈ, રૂપિયા ધર્માદામાં પણ આપ્યા. ને બાલુએ ઝાલી. ડોસાએ હૈયાને કઠણ અંતમાં લાલિયાની ટેવો વર્ણવી. લાલાને કરી લથડતે પગલે ચાલવા માંડ્યું. અÁવા નવડાવવાની સૂચના કરી. એમનાથી લાલુની આંખો તરફ જોવાનું ને ખાસ તો એનો મિજાજ તેજ છે, નહતું. બાલ જાણે કહી રહ્યો હતો. એટલે કેઇએ ચીડવે નહિ, એ કહ્યું. “હે સ્વાર્થી મનુષ્ય આટઆટલાં વર્ષ તને જિવાડ, લેહીનું પાણી કરીને સાએ કંઈ હળવાશ અનુભવી મેં પાલવ્યા ને તારી ખેતી કરી ત્યારે
છ વ તારી ખેતી કરી ત્યારે મંત્રીએ એની વાત શાંતિથી સાંભળી ને આખરે બદલો તો આજ આપે છે ને ! પિતાથી બનતી બધી સેવા કરવાની ઘર ઘડપણ મને પાંજરાપોળમાં મોકલે ખાત્રી આપી. પાંજરાપોળ છોડતાં છોડતાં છે ! ધિક્કાર છે તેને !”
પણ એમનાથી એની એજ વાતનું
પુનરાવર્તન થયું. “ જે જે સાબ, ને ડાસા મનોમન કંપી ઉઠયા
લાલાને ભૂખે ન મારશે ! એને સારી મનને તે બહુએ માર્યું. પણ રહી
પેઠે ખવડાવજે પિવડાવજે વિ. વિ... રહીને લાલાની મૂંગી વાચા એમના કાને પ્રતિધ્વનિત જ થતી હતી. ' છેવટે મંત્રીએ કહ્યું – કાકા, એ
મારે જ બળદ સમજો. તમારી જેમ કોણ જણે પહેલેથી જ પાંજરાપોળના મંત્રીને જમાઇની શીખવણી
એની સેવા સુશ્રષા કરીશ.” હેય કે ગમે તેમ, પણ ડોસા તો એ ત્યારે તે ડોસાને મંત્રી દેવ જેવો મંત્રીના મીઠા આવકારથી રાજી રાજી થઈ પડ્યો. થઈ ગયા.
ડોસા લાલિયાને ભુલાવીને ઘરને વળી મંત્રીએ જવારે પાંજરાપોળની મારગ વળ્યાં. હકીકત કહી ત્યારે એમને લાગ્યું કે રતામાં એમણે લાલિયાને પિસારવા લાલ અહીં જરૂર સુખી થશે. બહુ પ્રયત્ન કર્યો પણ વિસારા નહિ.

Page #52

૫૦ ]
: '
** **
કમ
Wી
બુદિધપ્રભા [ તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ રહી રહીને લાલુ યાદ આવતો હતો. વહુએ પાણી આપ્યું, પણ તેય
ઘેર આવ્યા ત્યારે સહુ કાઈ ડોસાએ પીધું નહિ. ફળિયાના લોકે એમની રાહ જોતું હતું. એમના પાડોસી એકઠા મળ્યા હતા. તે પણ સાની મંગ ડોસાએ : “કેમ, લાલાને પાંજરા- મનોવેદના સમજી ગયા હોય એમ પિળ મૂકી આવ્યા ?' એ પ્રશ્ન કર્યો વિખરાઈ ગયા. ને એ ફસડાઈ પડયા. એમની આંખોમાં પણ સાના કાનમાં તો મંગા અને પ્રવાહ છલકાઈ ગયો. જેમ તેમ ડાસાએ પૂછેલો પ્રશ્ન જ પ્રતિધ્વનિત કરી લાલુને વિસારવા પ્રયત્ન કર્યો, પણ થતો હતો : “લાલુને પાંજરાપોળમાં વિસારા નહિ.
મૂકી આવ્યા ?” અહિંસા જીવનનો પરમ ધર્મ છે. તે દસાવાડા- ચારૂ અને મેત્રાણા તીર્થ વચ્ચે અવેલું છે. પૂ૦ મહારાજશ્રીના સદુપદેશથી જીવદયા મંડળી સ્થાપવા માં આવી છે છે તે મંડળના કાર્યવાહકે આજુ બાજુના ગામમાંથી જેને છોડાવી અહીં લાવે છે. પાંજરાપોળ માટે જગ્યા મળી છે પણ મકાન ખર્ચ માટે તેમજ જીવ છોડાવવામાં ખચ પણ ઠીક-ઠીક થાય છે તે જીવ દયાપ્રેમી ગૃહસ્થને વિનંતિ કરવામાં આવે છે, કે યથાતિ રકમ મેકલી જીવદયાના પુણ્ય કાર્યમાં સહકાર આપશે. આપની એક એક પાઈને સદુપયોગ થશે.
મદદ મોકલવાનું ઠેકાણું :શ્રી જેરાભાઇ કરણસિહ દેસાઈ શ્રી જીવદયા મંડળની દશાવાડા, મંત્રી,
વાયા પાટણ જિ. મહેસાણા (ઉ. ગુ.)
લી. સેવકે, શાહ બાબુલાલૂ મેહનલાલ કલાણાવાળા શાહ સુખીચંદ અમીચંદ શાહ નેમચંદ જેચંદભાઈ પાટણ
વાયડોદ શાહ ભગવાનજી ભેમજીદશાવાડા (સરપંચ) શેઠ કિશનચંદ ભેજરાજ
રસ્ટીઓ, દશાવાડા
શક
*
જ

Page #53

પિ૧
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
તે સાથે જ એમને એમની જાત આંખમાંથી આંસુ સરી પડયાં ને ટપ પર તિરરકાર જનમ્યો. “પિતે એને ટપ થાળીમાં ટપકાં. પાંજરાપોળમાં મૂકી આવ્યા! અત્યાર સુધી એણે સેવા ચાકરી ને ગુલામી
બાલુની વહુ ડોસાના પ્રદર્શિત
સદને શરમાઈ ગઈ. બીજી તરફ બાલુને કરી.મારા હળને ખેંચ્યું તેને જ...?
ડોસા પર ચીડ ચઢી. ડોસાના ત્રાગાથી થોડીવાર બાદ વહુએ એમને જમવા એને કંટાળો આવ્યો હતો. મનમાં ને ઊઠવાનું કહ્યું. માંડ માંડ ઊઠયાં. થોડી- મનમાં કેટલીય ચોપડી દીધી. ડોસાના વાર લાલુને વિસા.
લાગણીશીલ હૃદયને ટોણો મારી શકવાની પણ જેવા થાળી પર બેઠા કે હિંમત ન ચાલી. એમને ફરીથી લાલુની યાદ આવી ગઈ. ડોસા થાળી પરથી ઉડી ગયાં.
અત્યારે રોજ જમવા બેસતાં ત્યારે એમને તે રહી રહીને લાલુ જ યાદ એ લાલુને પાણી પાઇને ગભાણમાં આવતા હતા ! લાલુને મૂકી શું ખવાય ? મૂળ નાંખતાં. અડધે પૃળ પૂરો થતો ને લાલુએ ખાધું હશે કે નહિ એની ત્યારે એ ઊઠતાં. એ જાણતા હતા શી ખાત્રી ? કે હવે લાલિયા ખાશે.
બહાર આવી વાડામાં ખાટલો ઢાળી પણ આજે તો લાલુ હતો નહિ.
આડા પડઘા : એમનું મન વિચારે લાલુને કેાઇએ પૂળા નાંખ્યો હશે કે નહિ એની ચિંતા થઈ. એમના હૈયે એ “લાલિયાએ આટ આટલાં વર્ષો ભરાઈ આવ્યા. આખે આવેલાં આંસુ
સુધી પોતાની ગુલામી કરી, મજુરી માંડ માંડ રેકી રાખ્યાં.
કરી. ત્યારે એને આખર ગૃહ ત્યાગ
કરાવ્યોને ?” દીકરો-વહુ જોઈ ન જાય એ ખાતર એમણે આવું જોયું અને હાથની
એમનું મન પોકારી ઉઠ્યું: “લાલા આંગળીઓ વડે આંસુઓને ઝાટકી દૂર લાલા !! છાંટી દીધાં.
રધુડોસાને સમદુઃખને સાથી હેય ખાવાની શરૂઆત કરી પણ
તે લાલ જ હતો. એના પિતાના પહેલે જ કળિયે એમના મોંમાં પેસતો
મૃત્યુ બાદ પિતાએ એને વારસામાં બે નહતો. લાલુની યાદ ભૂલાતી નહોતી.
બે જણાં આપ્યા હતા. હદયના બંધ તૂટી પડયા. લાલુની
બે બળદે અને પ્રેમાળ પત્ની! અપાર ચિંતા થવા માંડી. રઘુ ડોસાની પોતાની પાંસઠ વરસની ઉમરમાં

Page #54

પર ]
"
બુદ્ધિપ્રભા તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ પુરૂષની નજરે – એમણે બળદોની અદલા બદલી બહુવાર
કરી નહતી. એની પ્રેમાળ પત્ની અને બેન પર્યુષણના વ્યાખ્યાન એમ કરતાં અટકાવતી. એ કહેતી– સાંભળવા તો એવા બની ઠનીને || બળદો પણ ભાઈ ભાંડ છે...એ. જાય છે કે જાણે દીકરીના || આપણને જિવાડે છે. તે આપણે એને લગનમાં નીકળ્યા !
કેમ ન જિવાડીએ ?' એ ઉપદેશ રઘુના
હૈયે ચાંટી ગયો હતો. બેનને ચમાની તે એવી છે. પહેલા બે બળદેએ દશેક વર્ષ એની ટેવ પડી ગઈ છે કે વછરી . સેવા કરી. ઘડપણમાં પણ એમને પ્રતિકમણમાં પણ ગોગલસ | ત્યાં નહિ. પણ એ બળદો શાંત, પહેરી બેસે છે!
હતાં તે ભૂખે જ મરી ગયાં.
છે. તે વખતે રધુના હયે જે ચીર બેન સીનેમાની ટીકિટ છે
પ હ તેનાથી મોટા ચીરા આજ માટે કલાક લાઈનમાં ઊહ્યા છે. પટો હતો. એ બળદો મૃત્યુની રહે છે પણ પ્રભાવના વખતે શાંત ાદમાં ગવા, પણ પોતાનો લાલા. તો એ ધકકા ધકકી જ કરે છે ! કયાં ગયો હતો?
એ બળદોનાં મૃત્યુ વખતે બાજુની બેને પર્યુષણને પહેલે થી ઉંમર દશેક વર્ષની હતી. પિતાના ઉપવાસ કર્યો એમાં ચા તે છે શોકને એ સમજતો. તે સાથ પુરાવો સે વાર સંભારી !
જયારે આજ તો બાલુએ જ લાલિયાને
પાંજરાપોળમાં મૂકવાનો આગ્રહ કર્યો. બેને અડ્ડાઈ કરીને આજે !
આજ તો એ પચીસ વરસનો જવાના
હતો. પારણું કર્યું તેમાં ત્રણ ત્રણ તે ફેટેગ્રાફરને બોલાવ્યા છે! પહેલા બે બળદના મર્યા પછી
–સમીર | રઘુના નસીબમાં એમ જ ચાલ્યું. જે
બળદ ખરીદે તે બે વરસ માંડ ટકે. ને મરી જાય.
છેવટે એક લાલિયો ટકા હતે.. લાલિયાએ એમની સેવા સાતઃ
-:: * :
C
,
C" "
"
/

Page #55

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૫૩ વરસ લગી કરી. એ સાત વરસને
---સીની નજરે સથવારો કેમ ભૂલાય? બાલુ તે જુવાન હતા. તેમાંય
ભાઈ સુપનના ટાંક–ધી–તે એની પત્નીને હમણું તેડાવી હતી.
ઘણું મોટા બોલે છે પરંતુ એટલે બાલુને યુવાન મગજ ગમે તેવા
તેને હિસાબ ચૂકતે કરવામાં વિચારો ધરાવે તે પિતૃહદયને ગમતું નહિ.
વહીવટકર્તાને હજાર ધક્કા વળી જે એક એથિ હતી તે પણ
ખવડાવે છે ! ગઈ હતી. પ્રેમાળ પત્ની છવી પાંચ
ભાઈ! સંવછરીનું પ્રતિક-વર્ષથી પ્રભુના દરબારમાં ગઈ હતી.
મણ કરે છે અને સંવછરીસૂત્ર એટલે સમદુઃખિયું જો રઘુના જીવનમાં
સાંભળવાનું મૂકી માત્રા બહાને કોઈ હેય તે તે લાલિયો હતો.
બહાર જઈ વાળ એળે છે ! લાલિયો એના ભૂતકાળનાં મીઠાં સંસ્મરણો લાવતે. એની પત્ની આવીને ભાઈને મોટા કાઉસગ્ગને એ અતિ વહાલે હતા. આવા મા- કંટાળે આવે છે એટલે નવલકણા સ્વભાવવાળા ને તે બળદ
કથા ઉઘાડીને વાંચે છે ! જીવીએ જીવનમાં પ્રથમવાર મેળવ્યા હતે. પણ જીવીના નસીબે એને વધુ ભાઈ મહાવીર જનમની જોવાનું લખ્યું નહતું. બે વર્ષ એની ખુશાલીમાં નાળીયેર તો વધે સાથે રહી એણે અલવિદા લીધી. ! છે પરંતુ ઉપાશ્રયની બાજુની
હોટલમાં ! રઘુના હૈયે હજી જીવીના મૃત્યુને શેક પાચ વરસ પછીય હતે. તેમાં
ભાઈ મિચ્છામિ દુક્કડમ લાલાને ત્યાગ કરવો પડશે.
મોટા અવાજે બોલે છે અને બાલુ કામ કરવામાં ચોક્કસ હતે. || રાતે સૂતી વખતે પગ દબાવવા ખેતીના કામમાં જરાય આળસ બતા- | માટે ઔરીને દબડાવે છે ! -વતો નહિ. ખેતીનું બે પિસાનું પણ
–સમીર બગડવા દેતે નહિ. પોતે લોહી પાણી પહોચા - નારા એક કરી મહેનત કરતે.
બાલુને ડોસા પર ખીજ તે હતી. -વળી સા હમણાં હમણાંના કામ પર
1 જામને

Page #56

છત્રીસ વર્ષથી મહાગુજરાત પાટનગર જૈનપુરી રાજનગર (અમદાવાદ) ના આંગણે એકધારી સેવા આપનાર સંસ્થા
શ્રી શાન્તિચંદ્ર સેવા સમાજ
સ્થાપના સંવત ૧૯૮૫-કારતક સુદ ૧૩ ટ્રસ્ટ રજીસ્ટર નંબર એ. ૧૭૮
પ્રત્યેક ગામેના શ્રી સંધા, ઉપાશ્રયાના વહિવટદારા અને દાનવીર જૈન શ્રીમતે શ્વેગ,
નમ્ર અરજ
.
ઉપરોક્ત સંસ્થાની હાલની ભિષ્ણુ મોંધવારીમાં જીવન નિર્વાહમાં મુશ્કેલી ભગવી રહેલા આપના મધ્યમ વર્ગના સાધર્ક્ટિક કુટુંબને ગુપ્ત • સહાય કરે છે. આપણા અનેક તીર્થ સ્થળેામાં જતા જાત્રાળુઓને અચાનક માંદગીમાં મેડીકલ સાધના અને દવાઓની તાત્કાલીક સહાય મળે તેવા હેતુથી મેડીકલ
કેન્દ્રો ચલાવે છે.
આ બન્ને સેવા પ્રવૃત્તિ ખૂબજ ઉપયેાગી છે.
સાર્મિક “એને સહાય કરવામાં ગત વર્ષોંમાં રૂ!. ૩૯૭૫ ની કારતકથી જેઠ માસ સુધીમાં ઉપજ થ અને શ. ૫૬૬ર ની ૧૨૮ કુટુમ્બેમાં અમદાવાદ
--
તેમજ બહારગામના કુટુબેને જરૂરી સહાય કરવામાં આવી છે.
પર્વાધિરાજના પૂણ્ય અવસરે આ સંસ્થાને ચાદ કરી તમારી કિંમતી ફાળે માકલી આપવા કૃપા કરશેાજી.
લી. સેવ
મદદની રકમ નીચેના સરનામે મેકલવી
જમનાદાસ સુરજમલ સાહે
C/o યુનીવર્સલ ઈન્સ્યુરન્સ કંપની ગાંધીડ, તાસાની પાળ સામે પેાટ એફીસની બાજુમાં.
અમદાવાદ
જમનાદાસ સુરજમલ શાહ પ્રમુખ-ટી પુરૂષાત્તમદાસ કેશવલાલ શાહ ટ્રસ્ટી શાન્તિલાલ જગાભાઇ શાહ મંત્રી મહેન્દ્રભાઇ આલાભાઇ શાહ
સહમંત્રી

Page #57

તા. ૧–૯–૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૫૫ જતાં નહિ. ખેતરમાં આવનાં તે એક “રે રવાથી માનવ ! આખર તું બાજુ નિરાંતે બેસી રહેતાં.
પણ તારી જાત પર જ ગયો ને ! તે રધુ ડોસાનું શરીર લથડી ગયું તારા જ હાથે મને અહીં આણ્યો ને? હતું. તેમાંય એની પત્નીના મરણ પછી તને શી ખબર કે આ લો કે તારા તે રઘુએ હુંફ ગુમાવી હતી. પોતાના ગયા પછી મને ખાવાનું પણ નહિ સુખ દુઃખની સાથી ગુમાવીને રધુએ આપતાં હોય?” જાણે જિંદગીને પરમ આનંદ ને ડોસાને છવ હાથમાં ન રહ્યો. ગુમાવ્યો હતે.
અંતરમાં અપાર વેદના થઈ રહી. વળી ડોસાના પશ્ચાતાપને પાર નહતો.
આગળ વાચા ચાલી – તું પણ ઘરડો
થયે છે તે તું પણ કેમ પાંજરાએને આ લોકોના સાંકડા મન પર
પિળમાં જતો નથી? તારૂં અહીં શું દાઝ ચઢી.
છે? ખેતી તો મેં નીપજાવી છે. અને જે પ્રાણીએ રાતદિન જોયા વગર તારા મરણ સાથે શું આવશે?” * મહેનત કરી, લેહી પાણી એક કરી,
ડિસાના હદયના ધબકારા વધી પરસેવો પાડો ને જિવાડયા. એને જ ઘરડે ઘડપણ પાંજરાપોળમાં જવાનો
ગયા. ડોસાને જીવ મુંઝાવા લાગ્યું. વારે આવ્યા! કેટલું સ્વાર્થીપણું!
શું માનવી ઘરડા થાય છે ત્યારે એને માણસની હરેક પ્રવૃત્તિ સ્વાર્થમય હોય પાંજરાપોળમાં કોઈ વૃકેલે છે ? છે, એને સાક્ષાત્કાર આજે થયે. એમને પોતાની દશા યાદ આવી.
ડોસાના ભકત પરાયણ મનને વહુ વેળા-કળા ખાવા આપતી અન્યાય લાગ્યો. પોતે દાન દક્ષિણ હતી. પિતાની પત્ની પિતાની રૂચિ આપતા, સાધુ-બાવાને ઘેરથી પાછા સમજતી. એવું જ લાલાને થયું હશે જવા દેતા નહિ. ને એ માટે બાલ ને? લાલાનો સ્વભાવ હું જાણું. પાંજસાથે બેલાચાલી થતી એ તે સહી રાપોળવાળા શું જાણે કે હું તે જાણે લેતા...પણ આજે લાલાએ પિતાનું બોલી જાણું છું, પણ એ મૂંગા પ્રાણીની શું બગાડયું ? તે પોતે જાતે ઉઠીને તેને ઇચ્છા કાણું પૂરી પાડશે ? પાંજરાપોળ મૂકી આવ્યાં ?
એ વિચાર સાથે એમના મન પર ને એમની આગળ જાણે લાલાની ક્રોધ ધસી આવ્યો. જાત પર તિરસ્કાર દયામણી મુખમુદ્રા તરવરી. જાણે આવ્યો. પોતે શું કર્યું? હાય ! પોતે કહેતા ન હોય.
પિતાની દશા પર વિચાર ન કર્યો?

Page #58

૫૬ ]
તે બાલુ તે એની વહુની નજર તાદ્દશ્ય થઇ. પેાતે કામ કરતો એ જોઇ કેટલાં ગુસ્સે થતાં જાણે દયા—દાન કરતાં હાય એમ ખાવા આપતાં હતાં...તે ત્યાં લાલિયાને તે દયા દાનનુ જ ખાવાનું હતુ. તા...? પચ્ચીસ રૂપિયા યાદ આવ્યા.
બુદ્ધિપ્રભા
કરડી નહતે
માફ કર.. ! મને માર્કે
મેં આ શું કર્યું?
[તા. ૧૦૯–૧૯૬૪
હોવાના ભણકારા થતાં હતાં. ખે વખત તેા એ ઊભા થઈ ગયા અને ગમાણુમાં નેઇ આવ્યાં. ત્યારે પેલા નવા બળદના દર્શને બાજુ પર ખીજ ચઢી.
‘એણે જ
એણે જ...એ ચાંડાળે
.
આ કારસ્તાન કર્યું છે ! ને એણે જ
જ
પેલા જમાઇને પણ
આણ્યે. હું ભર
માઇ ગયા. હું ભાટ એમની ફ્રાસલા
પચીસ રૂપિયા એટલે અઠવાડિયા પંદર દિનના ખારાક... પણ
પછી
પછી તેા એને પણ મારી જેમ હલામણી વાત પણ સમજી શકયા નહિં... ખાવા પડરશે ને ?...લાલા...લાલા... મત્રીએ કહેલી વાતે યાદ આવી કર...અરેરે ! ને છેલ્લે છેલ્લે મ`ત્રીએ કહેલા શબ્દ યાદ કર્યા છતાંય ડોસાને જીવ હેઠે
તેા વળી એમને લાલા ગમાણુમાં એ નહિ.
Office : 261018
Resi. : 22428
THE MULTANI DAIRY FARM 42-44, Bazargate, Street, BOMBAY-1.
માલિકઃ
પ્રભુદાસ
મોહનલાલ
ચાકપુ દુધ, દહીં, મલાઈ, શ્રીખંડ, બાસુંદી, દુધપાક વિગેરે ઓડર મુજબ બનાવી આપનાર.
૪૨-૪૪, બજારગેટ સ્ટ્રીટ, મુંબઇ-1.

Page #59

[૫૭
તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
આમ એમની આખી રાત ચિંતામાં ગમાણનો ઝાંપો ખખડે ત્યારે તે ગઈ.
હૈયાના બંધ તૂટી ગયાં. રાજ લાલુને શું કરવું એ નક્કી નહોતું થતું.
અત્યારે પૂળો નાંખવા જતાં. રાતને લાલાને પાછો લાવવો જ એ વિચાર
પૂળ થઈ રહ્યો હોય એટલે અડધે થતો હતો. તે કાઇટિયો બાલુ
અડધો પૂળે નાંખી ડોસા બંને બળદ જીવવા નહિ દે! એ કાંઈક ખટપટ નહિ
પર હાથ ફેરવતાં.
? કરે એની શી ખાત્રી?”
રાજની ટેવ મુજબ ડેાસા અંદર
ગયા. ને લાલુને ન જોતાં એકદમ અત્યારે પિતાને બાજુ શું સુખ એમની આંખે અંધારાં આવી ગયાં. આપતો હતો તે જાણતો હતો. જીવીના લગભગ એ ફસડાઈ પડયા. મૃત્યુ પછી પોતે પેટ ભરીને જન્મ્યો નહતો. કોઈ દિ લગ્ન પ્રસંગે પણ
ને એમને યાદ આવ્યું સારાં લૂગડાં પહેર્યા નહતા. દરરોજ લાલાને તે પાંજરાપોળ મૂકી કકળાટ થતો તેમાંય લાલે જ એની આવ્યાં હતાં...! આંખમાં ખૂચતે હતે. એના ગયા ને ફરીથી લાલાની યાદે એમની પછી બાલુને આનંદ થયો હતો. જે આંખમાં આંસુ ધસી આવ્યાં. અફાટ ફરી એને પાછો લાવે તે પાછું પિતાનું આંસુ જોઈ પેલા નવા બળદને પણ જીવન પાંજરાપોળ જેવું થઈ જાય ! જાણે એ વેદના સમજાઈ હોય એમ તે બીજી તરફ લાલિયાની સેવા- અ9 જાન
સારી એવા એણે ભાંભરીને સૂર પુરાવ્યો. સ્વાપણ યાદ આવતાં હતાં. લાલ, લાલિયાને રાખવામાં પોતાનું કાંઈ કરેલી એમની પ્રેમભરી સેવા ને ન વળ્યું એથી દાઝ ચડી હતી. જિંદગીનાં હલ્લાં વર્ષોમાં એક પ્રેમાળ પોતાના સ્વમાનશીલ સ્વભાવ પર આજ મિત્રને ગુમાવવો એમને પાલવે એમ કુહાડે માર્યો હતો. બાલુએ પોતાનું જ નહતું. બાલુના જડ હવાને પિતાની ધાર્યું કર્યું એ એમને સાલતું હતું. સ્નેહગાંઠની શી ખબર? ગમે તેમ થાય
લાલે ઘરડો થયો તો એને પાંજરાપોળ પણ લાલિયાનો સ્નેહ કેમ તરછોડાય ? મળી, પણ પોતે કયાં જવું ? આ
શકમાં ને આવા ગુંગળાતા વાતાસાનું મન આવા અસ્પષ્ટ વરણમાં કેમ જીવવું? શું માનવ વિચારામાં આખી રાત્રિ રચ્યું. એમણે પ્રાણીઓ ઘરડા થાય તો એમને રાખવા ઘણાં પડખાં ફેરવ્યાં પણ ઊંઘ આવી માટે કઈ ધર્મીએ પાંજરાપોળ કરી નહિ. ને છેવટે મળસકે જ્યારે પવનથી નથી?

Page #60

૫૮]
બુદ્ધિપ્રભ તિ, ૧૮૮-૧૯૬૪ વળી એક ન જ વિચાર એમને કર્યું ને નાસી ગયા. બે રૂપિયા દંડ ઉદ્દભવ્ય માનવીના ધર્મની વ્યાખ્યા થયો તેમાં એણે શું કર્યું? પિતાને કઈ ? જીવતા માનવ પ્રાણીઓની કઈ ખાવા ઘાસચારે આપતાં નવા બળદ દયા ખાતું નથી. એનું અપમાન કર- જેટલું નહિ આપતાં વહેરે-આંતરે કરે વામાં આવે છે. એને કે સવાશેર તો મૂગું પ્રાણી ક્યાં સુધી રહે ? બાજરી મળતી નથી. ને પશુઓને
ભલે ભલે. મારું થશે તે લાલાનું
હવે મારા માટે પાંજરાપોળ ! એ જ પ્રમાણે
થશે.” માનવ પશુઓ માટે પાંજરાપોળ હત તે?
સવારમાં ઉઠીને બાલુએ જ્યારે લાલાની ફરીથી એકવાર યાદ આવી. જાણ્યું કે ડોસા ખાટલામાં નથી ત્યારે
એના આનંદનો પાર ન રહ્યો. ડોસ “લાલિયાને મેં કયા વિચારે પાંજરાળમાં મૂક? બાલુના મનને રાજ જઈ જઈને કયાં જવાનો હતે... પણ કરવા જ આ કયું? રે જીવનની એને વિચાર થયો કે રાતના ખાધું કરુણતા! લાલિયાએ જરા તેફાન નથી. વળી લાલિયાની ફિકર કરતા હતા. - વાત્રા ત્રાસવાર પ્રકાર With the best compliments of :
S DADRA & COMPANYS
A . o Box 541
TELEPHONE : 33884 ; 34716 MADRAS-3.
TELEGRAMS : "INCREASE” ACCOUNCIOCAICOVENANZA

Page #61

તા. ૧૦-૯–૧૯૬૪]
બુદ્ધિપ્રભા
[૫૯ આખાય ગામમાં વાયુવેગે વાત લાલુની પાછળ જ ગયા હશે. એમણે ફેલાઈ ગઈ કે ડોસા ભાગી ગયા છે. એની ચિંતામાં કાલનું ખાધું સરખું
નહોતું ! ડોસાને દીકરો ખૂબ દુઃખ દે છે!
છે ત્યારે એક મજાકિયાએ કહ્યું જીવી કાકીને મરણ પછી ડોસા
“બાલ, તને શી ખબર? લાલું, ડોસા જ રહ્યા નથી! રઘુકાકા બદલાઈ ઘર થયો તે પાંજરાપોળમાં મૂકો. ગયા છે! બિચારાથી કાંઈ થાય નહિ પણ પિતે ઘરડે થયા તે કંઈ પાંજરાવહુ દીકરા કામના અલાખા કરે ! શું પળમાં જવું. એટલે ડોસા કેઈક કરે..ભાગી ન જાય તે?
પાંજરાપોળની શોધમાં ગયા હશે..!
બાલુએ ડોસાને શોધવા દેડધામ, પેલા લાલિયા પાછળ એ તે કરી મૂકી. ગયા હશે...લાલિયો એમને વહાલો ઠેર ઠેર શોધવા માણસ મોકલ્યા. હત ને બાલુને ભારે પડતો હતો. પણ સૌના આશ્ચર્ય વચ્ચે સાંજના ડોસાને દીકરા વચ્ચે ચકમક ઝરતી પાંચ વાગ્યે વધુ ડોસા પિતાના વહાલ. હતી. ડોસાને ગમે તેમ સમજાવી હજી સયા લાલને માનવ સર્જિત પ્રાણુંકાલે જ પાંજરાપોળ મૂકી આવ્યા. એની પાંજરાપોળમાંથી હરખ ભેર
ને એની વાતને અનુમોદન પણ ભાગ્ય સર્જિત માનવ પાંજરાપોળમાં મળ્યું. બાલુએ કહ્યું: “નક્કી એ દોરી લાવતા હતા.
Tue;
Exam
,
in ના નાના *ખાઇ પાક
ન
જાવ om Algerig
BREAી પBHETI HERE
હું
રંજક INER
Erikh
Phone : 334801
CHOKSI & CO.
IMPORTERS & STOCKISTS
HIGH-SPEED, STAINLESS,
CARBON & ALLOY STEEL Godiji Chawl No. 2, Bapu Khote X. Lane, Bombay-2.
DA
i
'

Page #62

શ્રી જૈન આશ્રમ (મહાવીર નગર) વટવા
વાયા-મણીનગર
નમ્ર નિવેદન શ્રીમાન ધર્મ પ્રેમી સજજને,
આપને જણાવતાં હર્ષ થાય છે કે “ શ્રી જૈન આશ્રમ વટવા” નામની સંસ્થા લગભગ ૩૧ વર્ષથી વટવામાં : મનુષ્ય સેવા” નું મુખ્ય ધ્યેયથી ચલાવવામાં આવે છે. સંસ્થામાં અનાથ. અપંગ અને વૃદ્ધોને કોઈ પણ નાત, જાત અને સંપ્રદાયના ભેદ રાખ્યા સિવાય દરેક જૈન કામના માણસને નિયમ પ્રમાણે રાખવામાં આવે છે અને તેમની દરેક પ્રકારે ખાવા, પીવા, રહેવા, કપડા લત્તા, દવા તેમજ યોગ્ય શિક્ષણ મારફત સારવાર કરવામાં આવે છે. વૃદ્ધો ને અપંગોને મરણ પર્યત આસરો આપવામાં આવે છે.
આજ સુધી સેકડો માણસોએ આ સંસ્થાથી લાભ લીધો છે. જે સંસ્થાના રીપેટ ઉપરથી માલુમ પડી શકે છે, ગવર્નમેંટના નિયમ મુજબ સંસ્થા રજિસ્ટર પણ થઇ ચુકી છે.
આ સંસ્થા સંવત ૧૯૮૪ માં પૂજ્ય શ્રી આચાર્ય માણેક મુનિના સતત પ્રયાસથી શરૂ કરવામાં આવેલી હતી તે સંસ્થાના પ્રાણ હતા પરંતુ સંવત ૧૯૩ માં તેઓશ્રી કાલધર્મ પામ્યા પછીથી અમે લે કે સંસ્થાને યથાશક્તિ મહેનત કરી ચલાવતા આવ્યા છીએ. છેલ્લા ૩-૪ વર્ષોથી તે મોંઘવારીને ખુબ સપાટો આવ્યો છે. તેમજ જોઈતી મદદ મળી શકતી નથી. ખરચે વધતી જ જાય છે.
અમારી સર્વ સજજનોને નમ્ર વિનંતી છે કે આપ આ સંસ્થાને સમા જને અગત્યનો અંગ લેખી ઉદાર ભાવે મદદ કરશે તે અમે વિશેષ ઉત્સાહ અને ખંતથી “મનુષ્ય સેવા સંસ્થા દ્વારા કરી શકીશું.
રૂા. ૧૨) ૫) ૨) વાર્ષિક સભાસદ લવાજમ છે.
મોટી રકમના સગૃહસ્થની ઈચ્છા મુજબ કમિટી તેમની કાયમ યાદગીરી રહે તેવી ચોગ્ય વ્યવસ્થા કરશે.
ચતુર્વિધ સંઘ કે જેમાં સાધુ સાધ્વી શ્રાવક શ્રાવિકા જેઓ શ્રી પૂજ્ય સાધુ મહારાજ કે સાધ્વીજી મહારાજ જે વિહારચારી કરી શકતા ન હોય તેમજ શારિરીક સંયોગો વસાત અટકી ગયેલ હોય તેને પણ આ આશ્રમમાં રાખી પૂરતી સેવા કરવામાં આવે છે.
મદદ મોકલવાનું ઠેકાણું (૧) મંત્રો પં. છોટાલાલ પરવાર, દિપાશ્રમ, દ. સા. મણીનગર, અમદાવાદ૮. (૨) ગૃહમંત્રી:-બાબુભાઈ મગનલાલ, ભાવનગરી ફોટોગ્રાફર,
કૃપાકાંક્ષી: બાલા હનુમાન સામે, અમદાવાદપ્રમુખનત્તમદાસ કેશવલાલ ઝવેરી ગૃહમંત્રી બાબુલાલ મગનલાલ ઉપપ્રમુખ –જેસીંગભાઈ ઉગરચંદ, પં. છોટાલાલ પરિવાર,

Page #63

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪]
બુદ્ધિપ્રભા
સુસંસ્કારની સરિતા....શિબિર
શ્રી કુમારપાળ વી. શાહ
વિજાપુરવાળા શ્રી જૈન ધાર્મિક શિષ્ણ ગ્રીમ શિબિર અચળગઢ માઉન્ટ આબુ]
તારીખ ૧ લી મે ૧૯૬૪ થી ૩૧મી મે ૧૯૬૪ સુધી જૈનધર્મ, જૈનશાસન અને જૈન સંઘનું ભાવિ આજની ઉગતી પેઢીના. હાથમાં છે. તે ભવિષ્યમાં સંઘના કર્ણધાર કે સુકાનીએ બનશે. કેમ કે આજને બાળક આવતી કાલના નેતા છે. તે ભગવાન મહાવીરને ધર્મ રથને વહન કરનારા ચકો છે. સંઘના ઘડવૈયા. સુકાની, કે અંભ સમાન છે. પણ જે તે અયોગ્ય, બીન કેળવાયેલ, કુસંસ્કારી, સ્વધર્મ ગૌરવ, અભિમાન કે સ્વમાન વિહીન હશે તે આવતી કાલે સમાજની સ્થિતિ શી હશે ? આજની કેળવણું દેવ, ગુરૂ અને ધર્મ માટે બહુમાન નહિ પણ અપમાન જ શીખવે છે. આધ્યાત્મિક્તા નહિ પણ ભોતિકવાદ તરફ દેટ મૂકતા બનાવે છે. સુસંસ્કાર નહિ પણ કુસંસ્કારો રે છે. પડવાનું નહિ પણ તોડવાનું શીખવે છે. આજની કેળવણી મુક્તિ આપવાનું નહિ પણ બંધનામાં ફસાવાનું શિખવે છે. આજે તરફ હિંસા. અસત્ય ચારી, વ્યભીચાર, તૃષ્ણા, ક્રરતા અને અશાંતિને દાવાનળ સળગી રહ્યો છે. આવા સમયે માનવીને આજના બાળકોને આજની ઉગતિ પેઢીને “મા વદ ચા વિમુક ” મુકિત અપાવે તે જ સાચું શિક્ષણ અને એવાજ શિક્ષણની પરમ આવશ્યકતા છે. સાચેજ આજના બાળકને સાચી શાંતિ, સુસંસ્કાર અને સત્ ધર્મની ઓળખ કરાવી શકે તેમ હોય તે તે શિબિર જ માત્ર એક માર્ગ છે. શિબિર જ ધર્મ, શાસન કે સંઘના ઘડવૈયા, સુકાની સ્થંભો, ધુરંધર પંડિતે કે સુસંસ્કારીઓનું પ્રોડકશન [Production] કરનારા મહાન ફેકટરી કે કારખાનું છે.
સાચે જ હું શિબિરમાં જઈ શકો તે મારા મહા પુણ્ય કે મહાભાગ્યને ઉદય માનું છું. શિબિરની અસર મારા પર એટલી અદભૂત પડી છે કે તેને હું લખી...ને વર્ણવી શકું તેમ નથી પણ ટુંકમાં કહ્યું કે “હું પહેલાં હતો. તે આજે નથી રહ્યો, આજે જેવો છું એવો એ પહેલાં નહતા.” શિબિર મારા જીવનમાં મહાન અને અજોડ જાગૃતિ આણી છે. મારા જીવનમાં અભૂત કાન્તિ થઈ છે. સાચે જ શિબિર માણસને માનવ અને મહામાનવ બનવાનું

Page #64

દર]
બુદિધપ્રભા [તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ -શીખવે છે. ધર્મનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ બતાવનાર હું કેણ? મારૂ સાચું સ્વરુપ
ક્યું ? એ બતાવનાર આત્મિક શાંતિ આપનાર, આધ્યાત્મિકતાને આસ્વાદ ચખાડનાર, ભૌતિકવાદના ભૂતમાંથી બચાવનાર અહિંસા, સત્ય, અપરિગ્રહ, સંયમ અને પ્રેમના પાઠ શીખવનાર એવી એક જ માસ ચાલતી આ મહાશાળા છે. વિકાસની વિજ્ઞાનશાળા, પ્રસ્થાનની પ્રગશાળા અને ઘડતરની મહાશાળા છે.
અમારી શિબિરના સંચાલકો, મંત્રીઓ હતા. શ્રી શાન્તિલાલ ઉજમલાલ સેકસી અને કેશવલાલ મેહનલાલ શાહ તેઓશ્રીની તન, મન અને ધન સાથેની
:
-
નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ
HOSENZATIQUE
મહાન આચાર્ય ભગવંતે તેમજ પરમ પૂજ્ય મુનિરાજો તથા સકલ સંઘને અમારું નમ્ર નિવેદન છે કે :
મહામંગલકારી અવસરે અને અનેક શુભ પર્વેમાં જીવદયા પ્રેમી ભાઈબહેને જીવદયામાં દ્રવ્યને સદુપયેગ કરે છે.
ધાળક પાંજરાપોળ એક ઘણું જ જૂની સો વરથી ચાલતી સંસ્થા છે અને તેમાં ઘણું જાનવરોને રાખવામાં આવે છે. તેમજ જાવરોને ઘાસચારે, કપાસીયા. ગવાર વગેરે ખવરાવવા માટે નાણાંની ખાસ જરૂર રહે છે. તેમજ આ પાંજરાપોળ યુ. ના ડબામાંથી તેમજ બીજી અનેક રીતે જીવોને અભયદાન આપવામાં પણ નાણું ખરચે છે, તે આપ અવશ્ય આ સંસ્થાને ઉપરના પ્રાણીઓને પોષવા માટે મદદ કરશે તેવી નમ્ર વિનંતિ છે.
લિ૦ આપના સંધ સેવાકે, ૧. વકીલ ચંદુલાલ મયાચંદ શાહ પ્રમુખ બી. એ. એલ. એલ. બી.
: સભ્યો : ૨. ચંપકલાલ શાન્તિલાલ શાહ ૩, ઠક્કર નાનજીભાઇ બેચરદાસ ક, શાહ ઉજમશી ગફુરદાસ ૫. શેઠ વસંતલાલ ગિરધરલાલ . શાહ કાળીદાસ જેઠાલાલ ૭, શાહ નારાયણદાસ ગોપાળદાસ ૮. કાન્તિલાલ સાંકળચંદ ગાંધી ૯. પટેલ રમણલાલ ડાહ્યાભાઈ
ધોળીકા પાંજરાપોળ પાંજરાપળ-બજાર,

Page #65

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ ]
બુદ્ધિપ્રભા
[ ૬૩
સેવા સમગ્ર વિદ્યાર્થીએ પર અજોડ અને અદ્ભૂત અસર કરતી હતી. તેઓશ્રીઆના વિદ્યાર્થીએ પ્રત્યેના અપ્રતિમ પ્રેમ હું વર્ણવી શકવા અસમર્થ છું.
“ ચુન્નુભાઇ યાગી સમા, નિજ કાર્ય છેાડી અહીં રહ્યા, શાંતિભાઇ સહકાર કાજે, શિબિરના અવધૂત બન્યા.
..
અભ્યાસ કરાવવા માટે, સકાશના સિંચન માટે અને વિદ્યાર્થીઓને ધની સાચી એળખ કરાવવા માટે એક માસ સુધી વર્ધમાન તપની ૯૬ મી એળી ચાલતી હોવા છતાં પણુ સાત સાત કલાક એકધારું પ્રવચનેનું મીઠું પાણી પદ્મ પ્રત્ય પર શ્રી ભાનુંવિજય રેડતા હતા. સાચેજ તેએ ‘ભાનુ' સમાન છે. શ્રી ભાનુવિજયજીના માટે અને એમના જ્ઞાન, ચારિત્ર કે તપ માટે લખવા પુરાતા શબ્દો નથી. કદાચ શારદા પણ તે શબ્દોમાં વર્ણવી ન શકે અરે...ને સરસ્વતી પેાતાની જેણા કાળાન્તર સુધી બુજાવે તે પણ તેમના ગુણને ધા૨ે આવે તેમ નથી. વિદ્યાર્થીએ પર તેમને અસીમ ઉપકાર છે. આવા ઉપકારી, નાની, તપસ્વી અને શ્રેષ્ઠ ચારિત્રશીલ પાસેથી વિદ્યાર્થીએએ શું નહિ મેળવ્યુ હોય ? શ્રી ઋષભદાસછ જૈન, શ્રી શાંતિભાઇ ભાણાભા] ગુજરાત વિદ્યાપીઝના પ્રેફેસર શ્રી ભટ્ટ. અમદાવાદ રામાનંદ કાલેજના શ્રી બાજીભાઇ કાપડિયા તથા બીન અનેક વિદ્રાનાના પ્રવચનાના લાભ મળ્યેા હતે.
r
',
શિખરમાં ભારત ભરમાંથી ૧૮૮ જૈન--જૈનેતર કાલે યન વિદ્યાર્થીએ આવ્યા હતા. એમ. એ., ખી. એસ. સી., ખી. કામ,, અને બી. એ. ભણતા વિદ્યાર્થીએ સારી સંખ્યામાં હતા. શિબિરને અભ્યાસક્રમ માટે “ જૈનધર્મ ના સરળ પરિચય ભાગ ૨ એ પુસ્તક શ્રી ભાતુવિજયજીએ તૈવાર કર્યું હતું. એમાં માનુસારી જીવન શ્રાવકના ૩૫ ગુણા] કવિજ્ઞાન, ગણુધરવાદ, બેડશક અને જૈન તત્વજ્ઞાનના વિભાગે હતા. જ્યારે જ્યારે માર્ગાનુસારી જીવન પરનાં પ્રવચન ચાલતાં ત્યારે વિદ્યાર્થીએ ઉભા થઇને મહારાજ સાહેબ......નિયમ આપે। .....મહારાજ સાહેબ પ્રતિજ્ઞા આપે. પ્રતિજ્ઞા આપે. પ્રતિજ્ઞાએ પણ શ્રાવક જીવન કેમ જીવત અને જવલ ંત ને તે પ્રકારની લેવાતી થાળી વૈશ્વને પીવી, ખીડી સિગારેટના ત્યાગ, સિનેમા, પીકચરેશને ત્યાગ, રાત્રી ભેાજન ત્યાગ, કંદમૂળ વગેરેના ત્યાગ, જીવનભર અહિંસક ચપલ પહેરવા માટેની પ્રતિજ્ઞા, એ માંએ ન મેલવું, જ્ઞાનની વિરાધના ન કરવી, પાંચ તૌથી પ્રતિક્રમણ કરવુ, ૧૦ વર્ષમાં નવ લાખ મંત્ર ગણવા આવી અનેક નાની મેટી પ્રતિજ્ઞાએ અતિ ઉલ્લાસ પૂર્વક વિદ્યાર્થીઆએ લીધી હતી.

Page #66

માં
લેઃ ગુણવંત શાહ - સંપાદક
બુદ્ધિપ્રભા અભિનવ શૈલી, આધુનિક ઉપમાઓ અને સરળ ભાષામાં ચરમ તિર્થંકર ભગવાન મહાવીરની સારી જીવન ગાથા વણી લેતી
એક અનોખી જ પુસ્તિકા
(પેસ્ટજ અલગ) કીંમત પચાસ નવા પિસા
આધુનિક મહાવીર
-
-
-
* - -
-
*
અ.
ન
.
*
કીંમત પચાસ નવા પૈસા
(પરટેજ અલગ)
છે : - - અભિનવ ક લાક
આ અંકના પહેલા બે પાના તમે વાંચ્યા ? સ્વ. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી મહારાજે સંસ્કૃત ભાષામાં લગભગ છ કલેક પ્રમાણ
પ્રેમ ગીતા લખી છે. તેને રસળતી શૈલીમાં ભાવાનુવાદ કરવામાં આવ્યા છે. પ્રેમનું પૃથક્કરણ સમજવા માટે વાંચો.
-: લાખા :-- પ્રેમ ગીતા બુદ્ધિપ્રભા
C/o શ્રી જે. એસ. દંતારા ભાવાનુવાદક :
૧૨/૧૬ ત્રીજે ભોઇવાડે, ગુણવંત શાહ ૧લે માળે, મુંબઈ -

Page #67

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪]. બુદ્ધિપ્રભા
[ ૬૫ આજીવન બ્રહ્મચર્ય (અંદગી સુધી) ચોથું વ્રત પાળવાની પ્રતિજ્ઞા શિબિરના પાંચ યોગ્ય સમજદાર વિદ્યાર્થીઓએ લીધી છે. સારીય શિબિરે આ વિદ્યાર્થીએનું બહુમાન કરી અતિ હર્ષ પ્રદર્શિત કર્યો હતે. આ છે..એ બ્રહ્મચારીએ...
(૧) શ્રી નગીનદાસ જીવરાજ જસાણું (ભુજ ક૭) પરણેલા હેવા ક્તાં (ર) શ્રી વિનુભાઈ ચીનુભાઈ (કડી) (૩) શ્રી કુમારપાળ ની. શાહ (વીજપુરવાળા) (૪) શ્રી મનુભાઈ ખેમચંદ
૫) શ્રી મહાસુખભાઈ આ સિવાય અતિ કઠીન બીજ નિયમે પણ વિદ્યાર્થીઓએ લીધા હતા.
(૧) શ્રી પ્રવિણચંદ્ર હીરાલાલ (જીવનભર સત્ય બોલવું. અજાણતાથી બાલાઈ જાવ તે બાધી નવકારવાળી ગણવી.)
(૨) શ્રી કુમારપાળ વી. શાહ વિજાપુરવાળા (દગી સુધી ઘીને ત્યાગ અને ઘી વાળી તમામ ચીજોને સંપૂર્ણ ત્યાગ. અજાણતાથી ખવાઈ જાય તો એક આયંબીલ)
દીક્ષા લેવાના અભિગ્રહવાળા ઘણા છે. અમુક વર્ષમાં દીક્ષા લેવી, ન લેવાય તો અમુક ચીજને ત્યાગ એવી પ્રતિજ્ઞાઓ પણ લીધેલ છે.
આ છે શિબિરનાં મીઠાં ફળ. આમાંથી જ કેહીનુરના ઝળહળતા હીરા જરૂર પેદા થવાના જ, કર્ણધારો, સુકાનીઓ, ધુરંધર પંડિત, ઉચ ત્યાગીએ. ઉચ તપસ્વીએ ભડવીર ભામાશાએ, જગડુશાએ અને જાવડશા, તેજસ્વી તેજપાળો અને વસ્તુપાળો,. કુમારપાળ શ્રેણુક કે સાંપ્રતિ જેવા ધર્મવીર રાજનીતિવો થવાના. પણ જરૂર છે શિબિર રૂપી કારખાના ને વર્ષો સુધી કાર્યશીલ રાખવાની. એને દર વર્ષે રૂપિયા ૩૦,૦૦૦ હજારની આવતા છે આ રકમ કંઈ જૈન સમાજ માટે વધૂ નથી. કેમકે સંખ્યામાં નાની કેમ છતાં દાન કરવામાં અતિ બળવાન છે. અને આજના કાળે ધાર્મિક શિક્ષણ અને ધાર્મિક કેળવણી તરફ વધુ પડતો ભેગ આપવો જરૂરી છે. માળી બાગમાં એક ક્યારામાં પાણી આવી ગયું હોય તે તરત તે પાણીનો પ્રવાહ બદલીને સુકા કયારા તરફ વાળે છે અને બાગના બધા જ કયારાને લીલાછમ રાખે છે. તેમ આપણે પણ અમુક જ ક્ષેત્રમાં નાણું વાપરતા રહીશું તે નહિ ચાલે કેમકે શિબિર રૂપી કયારાને આપણે હરિયાળા બનાવે જ જોઈએ. શિબિરને આજે આર્થિક મદદની પરમ આવશ્યક્તા છે. એની મજબૂતાઇને આધાર સમાજ પર જ છે તે દરેક ઉદાર હાથે રૂપિયા ૨૫ થી માંડી શક્તિ મુજબ આપશે તે જ્ઞાન માટે અપચેલું દાન સર્વશ્રેષ્ઠ દાન બની જશે. દરેકને પાકી પહોંચ (રસીદ આપવામાં આવશે.
મદદ મોકલાવાનું સરનામું – શ્રી બંસીલાલ સામચંદની કપની
૩૫૭, કાલબાદેવી રેડ, મુંબઈ ૨,

Page #68

શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર શ્રાવિકાશ્રમ-પાલીતાણા. શ્રી પર્વાધિરાજ પર્યુષણ પર્વના આત્મકલ્યાણના દિવસમાં
આ સંસ્થાને યાદ કરશે કે?' આ સંસ્થા શ્રી સિદ્ધાચલની પવિત્ર ભૂમિમાં ૪૧ વર્ષોથી આપણે સમાજની બહેનને ગણ્ય અને પ્રાંતીય ભેદભાવ વિના ખાનપાન અને રહેવાની સગવડ સાથે શિક્ષણ, સંસ્કાર આપવાનું કાર્ય બજાવી રહી છે તે આપ જાણે છે.
સંસ્થામાં અત્યારે એક ઊપરાંત વિધવા, ત્યકતા ને કુમારિકા બહેને શિક્ષણ સંસ્કાર લઇ રહી છે. દર વચ્ચે થોકબંધ દાખલ અરજીઓ આવે છે પણ અત્યારનું મકાન એટલું નાનું છે કે વધુ બહેનોને સ્થાન આપી શકાતું નથી જેથી સંખ્યાબંધ અરજી નામંજૂર કરતાં કાર્યકરોને દુઃખ થાય છે. આ મુશ્કેલી મટાડવા સંસ્થા એક વિશાળ અદ્યતન નવું મકાન રૂા. છ લાખના ખર્ચે બધુંવી રહેલ છે જેમાં જિનમંદિર વિગેરે બધી ગોઠવણ થશે.
સારાયે ભારત વર્ષમાં આપણે સમાજમાં સ્ત્રી શિક્ષણની ધાર્મિક શિક્ષણને મૂખ્ય રાખી સર્વાગી શિક્ષણ આપતી આવા પ્રકારની આ એક જ સંસ્થા છે જે સંસ્થા વિધવા બહેનોને વિસામો, ત્યકતા બહેની શીતળ છાંયડી અને કુમારિકા બહેનની શિક્ષણની સંસ્કારધામ સમી પૂરવાર થઈ ચૂકી છે.
સમાજના જે કોઈ ભાઈ–બહેને પાલીતાણા યાત્રા પધારે તેમને આ સંસ્થાની મુલાકાત લેવા અને સંસ્થાને સહાય, સહકાર ને માર્ગદર્શન આપવા વિનંતિ છે. સંસ્થામાં રહેતી બહેને દુઃખી. નિરાધાર ને ગરીબ છે તે દૃષ્ટિ | કેઇ ન રાખે પણ આ બધી આપણી સાધર્મિક બહેન છે તે દૃષ્ટિએ તેના હકક તરીકે આપવા ભાવના રાખે.
દેશ પરદેશમાં વસતા આપણે ભાઈ–બહેને જે રીતે આજ સુધી ! સંસ્થાને સહકાર આપતા આવ્યા છે તે રીતે સંસ્થાને સહકાર આપવાનું ચાલુ રાખશે તેવી વિનંતિ છે.
પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતે, પૂજ્ય મુની મહારાજાઓ, પૂજ્ય સાધ્વીજી મહારાજાઓને વિનંતિ કે ચાતુર્માસ દરમ્યાન ગામે ગામના સંઘને, સંસ્થાને મદદ આપવા પ્રેરણું આપે તેવી પ્રાર્થના છે તેમજ ગામે ગામના સંધ, ટ્રસ્ટ ફંડના ટ્રસ્ટીઓ, એસસીએશનના પ્રમુખ વિગેરે બધાને સહકાર આપવા વિનંતિ છે. મદદ મોકલવાના સ્થળે –
લી. હેડ ઓફીસ:--
ભવદીય, (૧) શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપસી માણેકલાલ ચુનીલાલ જે. પી.
છે. ૯૭, સ્ટોક એચેન્જ બીલ્ડીંગ, જીવતાલાલ પ્રતાપસી દલાલ : - એપલે સ્ટ્રીટ, કોટ,
જયંતીલાલ રતનચંદ શાહ મુંબઈ ૧૦
જેઠાલાલ ચુનીલાલ ધીવાળા ! (૨) શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર શ્રાવિકાશ્રમ ચંદુલાલ ટી. શાહ પાલીતાણા (સૌરાષ્ટ્ર)
જયજીનેન્દ્ર

Page #69

વેરની વસુલાત
લેખક : શ્રી રમણલાલ નાનાલાલ શાહ
યે . જો , [અક કૂર હાથે એક નાજુક ને મુલાયમ, કુલકળી જેવો હાથ કાપી નાંખી.
લેહી નીંગળતા છરાને જોઈ એની વૈરની આગ શાંત પડી. પણ કુદરતના ખેલ!
જે હાથે નવવનાને એણે તૂઠી કરી હતી એજ હાથ પાસે ને હાથ ધરવાનો સમય આવ્યો,
અને એ ટૂંઠા હાથે એનો વેરને એ-તે બદલે લીધે કે ખનીનું મેમ કંપી ઊઠ્યું.
વેરની આગમાં શેકાતા સ્ત્રી, સન્દર્ય અને સપૂતોની એક આગવી વાર્તા જરૂરથી વાંચો.
–સંપાદક. અમેરિકા ખંડના દક્ષિણ પ્રદેશની દેખરેખ રાખતો, અને એમની પાસેથી આ વાત છે. સેંકડો વર્ષ અગાઉની છે. એ પૂરેપુરું કામ બરાબર લેતો. એ
ન્યાયથી વર્તતા. એમને વ્યાજબી પગાર એ વેળા એક મોટા ગામમાં એક
આપત. પણ કામ પણ એ જ ખૂબ શ્રીમંત જાગીરદાર રહેતો હતો. અને તે આલીશાન મહેલ જેવું મોટું એનું
આમ જાતમહેનત, બીજા પાસે મકાન હતું, વાડી-વફા હતા, વિશાળ
કામ લેવાની કળા, અને ન્યાયી ફળદ્રુપ બાગાયત જમીન હતી, અને
વર્તનને લઇને એ દર વર્ષે વધુ ને એમાં ખેતીવાડી મેટા પાયા ઉપર
વધુ આબાદ થાય એમાં નવાઈ થતી હતી.
ન હતી. દિવસે દિવસે આ જાગીરદારની પણ ઘઉંમાં કઈક કાંકરા પણ આબાદી અને વૈભવ વધતાં જ જતાં હોય છે. આ જાગીરદારના સંખ્યાબંધ હતાં. એમ થવાનું એક કારણ હતું. નોકરીમાં એક બેઠાખાઉ અને આળસુ એ જાગીરદાર ખૂબ મહેનતુ હતે. નેકર હતું. એ હંમેશાં ઓછું કામ પિતાના તાબાના નાનામોટા સર્વ કરવામાં આનંદ લેતો. શેઠની નજર
કરે ઉપર એ સતત કાળજીભરી ચૂકવી એ આળસુ માફક બેસી રહેતો.

Page #70

૬૮]
બુદ્ધિપ્રભા [તા. ૧૮-૧૯૬૪ લાગ મળે તે કામ કરવાને બદલે હરામી કામચોર નેકરને જરૂરનું કામ ઊંઘી પણ જતો. શેઠને કામચેરી કરી સોંપ્યું હતું. તે કામ કરવાને બદલે છેતરવામાં એને વધારે આનંદ આવતો. ધોળે દહાડે તેને નિરાંતે કામ કરવાની - નોકર વર્ગમાં એ સારો માનીત જગા ઉપર ઊંધો જોયો. હતે. ચાડિયું માણસ અને વાયડુ જાગીરદાસ ગુસ્સે થયા. ધાન્ય વધારે વહાલું લાગે એવી એક
એને ઉઠાડયો. કહેવત છે. આ માણસ શેઠની અને
એના આ બેઠાડુડા માટે એને શેઠના કુટુંબની ખોટી અને હડહડતી જુઠી ચાડીઓ નોકરોની આગળ ઠપકો આપ્યા. છાનામાના કરતે, અને શેઠનું એલાય ફરીથી એમ ન કરવા તાકીદ આપી. એટલું જૂઠું બોલતો. આથી એ કામ પણ પોતે પકડાઈ ગયો એથી નહોતો કરતે પણ નોકરો આંખ નોકરનો મિજાજ ગયો. શેઠના ઠપકાથી આડા કાન કરતા હતા.
એના કોધમાં વધારો થયો હતે. માણસ બીજાને થોડા વખત વાંક એને પોતાનો હતે. નિમકહરામી છેતરી શકે; કાયમ માટે છેતરી ન એણે પોતે કરી હતી, છતાં એ એના શકે. એક દહાડે જાગીરદારે આ પાછ સ્વભાવ ઉપર ગ. શેઠને સામે జరుగ
w o coacancangana hందిని ( મને ગમે છે ચાંદીનો ચળકાટ અને રેશનીનો ઝળકાટ છે છું મને ગમે છે સુંદરતા અને સુઘડતા આથી તે હું “વાઘ છાપ છે
સ્ટેનલેસ સ્ટીલના વાસણ વાપરું છું તમે પણ
P
‘વાઘ છા૫ વાસણ વાપરો.
s
Tદજી)
ANS
aamaan common contain
પનાલાલ બી. શાહ ૨૧, કંસારા ચાલ, મુંબઈ ૨

Page #71

[ રે,
a. ૧–૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા મેએ ખૂબ કડવાં વચન કહ્યાં. શેનું વેરીના હૈયામાં પણ પ્રેમ જગાવે એવી હાડે હાડ અપમાન કર્યું. થાય તે કરી દયામયી, ભોળી, ભલી અને દિવ્યલેવા સામે ચાલીને શેઠને આવાહન સ્વરૂપિણું. માયું.
નિર્દોષ બાળા વગડાઉ ફૂલ વીણવા માણસની સહનશક્તિને પણ હદ એક વાર ગામને સીમાડે ગઈ. એની હોય છે. વળી આવા નાફરમાન નોક- ભાળ રાખનાર આયા એની સાથે જ રનો વાંક જતો કરે તો બીજા નાક હતી, પણ સ્ત્રીને ઘણી બીમાર હતો પણ આવા જ નીકળવાને ભય. એટલે પેલી નાની બાળાને કુલ આથી જાગીરદારે એ નેકરને એને વીણતી મૂકી એ આયા એના ધણીને પગાર અને વાટખરચી આપી તરત જ જેવા ગઈ. નોકરીમાંથી કાઢી મૂક્યો.
ફુલને રૂપાળો દડે બનાવી અને - આંખમાંથી નય ખૂન વરસાવ ગળામાં ફૂલની માળા પહેરી નિર્દોષ અને દાંત પીસતે નકર જતાં જતાં બાળા મસ્ત બની આમતેમ રમી રહી બોલ્યાઃ “મને નોકરીમાંથી કાઢી હતી. તે પેલા દુષ્ટ નેકરની નજરે મૂકવાનું ફળ કેવું મળે છે તે હવે પડી. આજુબાજુ કેાઈ કરતાં કેરી પછી કઈક વાર સમજાશે, શેઠ !” ન હતું. [૨]
એણે પોતાની કમ્મરે છૂપાવી જાગીરદારના ગામની બહાર મોટું રાખેલી તીક્ષ્ણ ધારવાળા છ કાઢયે. વિશાળ જંગલ હતું. એ જગલમાં બિચારી નિર્દોષ બાળાને હાથ કેણીની પેલે કાઢી મૂકવામાં આવેલે નેકર ઉપરથી નિર્દયતાથી કાપી નાખે. જઇને રહ્યો. ગામમાં કોઈક વાર ત્યાંથી જીવ લઇને તે ભાગી ગયો. ચેરી-ચપાટી કરીને અથવા જંગલનાં બાળકીએ કારમી ચીસ પાડી. કંદમૂળ ખાઇને એ દહાડા કાઢતા દડદડ દડદડ લેહી વહી જતું હતું. હતો. એના મનમાં માત્ર એક જ બાળા બેભાન થઈ ધરતી ઉપર મુરાદ હતી. કોઈને કઈ રીતે માલિક ઢળી પડી. ઉપર વેર લેવું. એ લાગ એ રોજ આજુબાજુથી લોકે દોડી આવ્યા શોધ્યા કરતો હતો.
પેલી આયા પણ દેડી આવી. એક વેળા એની એ ઇચ્છા ફળી. બાળકો માટે સારામાં સારા
શેઠને એક માત્ર નાનકડી રૂપસુંદર ડોકટર બેલાવી એની દવા કરપુત્રી હતી. નકરી દેવબાળા જોઇ લે. વામાં આવી.
આ

Page #72

૭૦]
બુદ્ધિપ્રભા તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ એને ધીમે ધીમે મટયું પણ ખરું, હાથ કપાયેલી બાળા હાલ ૨૫ પણ એનો હાથ તો જે ગયો તે વર્ષની ખૂબ સોહામણી સુંદરી બની ગયો જ. નવો હાથ કાંઈ આવી શકે ગઈ હતી. એને પિતા મરણ પામે એમ ન હતું.
હતે. બધી જાગીરને અને જમીનને [૩]
વહીવટ એ બાળા જ હવે જાતે ઉપરની વાતને વીસ વર્ષો દેખરેખ રાખી કુશળતાથી સંભાળતા વીતી ગયાં. પેલે દુષ્ટ નેકર તે પેલી બાળાને
હતી. એ કુમારી હતી. હાથ વગરની હાથ કાપી નાખ્યા બાદ એ જગલ
દૂક સ્ત્રીને મનગમતો પતિ મળવાનો અને એ મુલક પણ છોડીને નાસી સંભવ કયાંથી હોય ? એ પિતાની ગયો હતો.
જમીન–જાગીરની સંભાળમાં અને
:
JC
સંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમ: Bહ દશ વર્ષ પછી વિશ્વવંદ્ય પ્રભુ મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણુને રપ૦૦ પૂરાં થાય છે. દિ તે સાથે જ જૈન શાસનની ઉન્નતિન કાલ શરૂ થાય છે. - આ મહામંગલકારી પ્રસંગની ઉજવણીનું સચોટ નિરૂપણ-અને આવી રહેલા ઉન્નતિના સમયનું શાસ્ત્રીય માર્ગદર્શન ચતુર્વિધ સંઘને ઉન્નતિનું દર્શન કરાવે છે.
ઉન્નતિ દર્શન
પ્રેત્સાહક : શાસન સમ્રાટ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીના
પાલંકાર શાસ્ત્રવિશારદ કવિરત્ન પીયૂલપાણિ
પૂ. આચાર્ય શ્રી વિજયઅમૃતસૂરીશ્વરજી મહારાજ જ પ્રેરક : પૂ. આચાર્ય શ્રી વિજયઅમૃતસૂરીશ્વરજી મહારાજના વિનેયરની B વિનય નિધાન પંન્યાસપ્રવર શ્રી પુણ્યવિજયજી ગણિવર્ય મહારાજના શિષ્ય
પૂ. પંન્યાસ શ્રી ધુરન્ધર વિજયજી ગણિવર્ય
સંપાદક : જયન્તીલાલ નાલચંદ શાહ પ્રકાશક: શ્રી શબેકવર પાશ્વનાથ જૈન દેરાસરની પેઢી છેશ્રી અમૃતસૂરીશ્વરજી, જ્ઞાનમંદિર, દેલતનગર બોરીવલી, મુંબઈ ન. ૬૬
મુલ્ય રૂપિયા પાંચ આત્મોન્નતિનો માર્ગ બતાવે તેજ સાચું દર્શન તમારી જાહેર ખબર મોકલી તેમજ નકલ ખરીદી લાભ લે.

Page #73

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૭૧ બાકીનો સમય પ્રભુભક્તિમાં ગાળી શકે એવું હળવું કામ તને આપીશ. પિતાનું જીવન વિતાવી રહી હતી. તું જરા પણ ચિંતા કરીશ નહિ.'
એક વાર એ આંગણામાં ફરતી શેઠાણીએ કીધા મુજબ બધી હતી ત્યાં એક વિકરાળ ચહેરાવાળી ચીજોને અમલ કર્યો. માણસ આવી લાગ્યા. એની દાઢી એકાદ મહિનામાં તો નોકર તદ્દન વંતત વધી ગઈ હતી. મૂછે તારનાં સાજો થઈ ગયો હતો, અને કામ પર ગૂંચળાં જેવી ગંદી બની ગઈ હતી. ભૂખ લાગી ગયો હતો. એના અત્યારના ત્રાસ, થાક, ચિંતા અને હાડમારીથી દેખાવ ઉપરથી થોડા દહાડા પરના એની આંખો ખૂબ ઊંડી ઉતરી ગઈ હતી, ભૂતના ભાઇ સરખા એવા હાલહવાલ અને પીળી પડી ગઈ હતી. એની કાયા અવતારની કોઈને કલ્પના પણ આવે નરી હાડપિંજર જેવી હતી. એનાં એમ ન હતું. માત્ર એણે પોતાની વસ્ત્રો તદન ગંદાં, મેલાં અને ફાટેલાં દાઢી-મૂછો કઢાવી નાખી ન હતી. હતા. પગમાં ઉઝરડા પડવાથી પગની
શેઠાણી બધા નોકરોની ખૂબ ચામડી ફાટી ગઈ હતી.
પ્રેમથી સંભાળ રાખતી. એ વયમાં એ ગળાગાળા સાદે બોલ્યાઃ
નાની હતી, પણ બધા નોકરોને એ બા! મને ગરીબને નોકરીમાં
પિતાનાં સંતાન સમાં ગણતી. જનેતા રાખશે ?”
પણું ન રાખે એટલી કાળજી રાખી બાઈએ એની સામે ધારી ધારીને એ સર્વની સંભાળ રાખતી હતી. જોયું. એના હૈયામાં એક કંપારી એમાં પણ આ ગરીબ કંગાલ નવા પસાર થઇ ગઈ. એ રૂપાની ઘંટડી નોકરની તે એ ખાસ કાળજી રાખી સમાં મધુર અવાજે મીઠાશથી બેલીઃ જાતે ચાકરી કરતી હતી. રાજ ને
ભાઇતને નોકરીમાં રાખીશ. ગભ- રોજ નાકર ડૂસકાં તાણી તાણીને રાઈશ નહિ. હાલ તો તું ભૂખ્યો છે. રડતો, રોજ ને રોજ એની આંખમાંથી તું તરસ્યો છે. તારી પાસે વસ્ત્રો નથી. ચોધાર આંસુ પડતાં. તું થાકી ગયેલ છે. તું દુબળે પડી આખરે એક દહાડે એ શેઠાણી ગયેલો છે. પહેલાં ખા, પી, અને તને એકલી બેઠી હતી ત્યાં એની સ્વરછ નવાં વસ્ત્રો અપાવું છું. તે પાસે ગયે. પહેર, પછી તારે માટે જુદી જગા પિતાની કમ્મરે છૂપાવી રાખેલ કઢાવી રાખું છું, ત્યાં પથારીમાં સારી ધારદાર ચકચકતા છરે એણે બહાર, રીતે થોડા દહાડા આરામ લે. બરાબર કાઢો. એ શેઠાણીના પગ આગળ તાજો થાય એટલે તારાથી પણ બની . મૂકી, હાથ જોડીને ઊભા રહો, ,

Page #74

3 ]
આ વિચિત્ર
શેઠાણીએ એની વણૅ કનુ કારણ પૂછ્યું. નાકર મેલ્યાઃ બા, મને તમે આળખતાં નથી એટલે જ મારા ઉપર આટલું વહાલ વરસાવે છે. જાણી લે કે તમારી જિંદગી બરબાદ કરી, તમને આ જ રા વતી છૂટા કરી હ્રથ કાપી નાખનાર એ નીમકહરામ પાપી હું જ ધુ. આ છા લે. મારા ગળા પર ફેરવી દે. તે જ મને સતેષ થશે. તેા જ મારાં પાપાનુ પ્રાયશ્ચિત્ત થશે. આવી દેવબાળાને મે પાપીએ જે નુકસાન કર્યું છે તેથી આજ વીસ વર્ષોથી મારા હૈયામાં પળે પળે સેકડે વીંછીએ ડ ખ દેતા હાય
બુદ્ધિપ્રભા
Resi : 572585
[તા. ૧૦૯–૧૯૬૪
એવી વેદના થઈ રહી છે. આજે મને જિંદગીથી ખતમ કરી નાખી વેરની વસૂલાત કરી નાખો.
શેઠાણી નરમાશથી હસીને ખેાલીઃ ‘ભાઇ, ઊઠે. મેં તે તુ અહીં આથ્યા તેજ વખતથી મારા વેરની વસૂલાત કરી જ લીધી છે. વેરની વસૂલાત થઇ ગયા પછી કશું કરવાપણું રહેતુંજ નથી.’
તાકર્ આશ્ચય પામીને મેલ્યેઃ ‘બા, આપ શુ' કહે! છે! ?મારી સામે આપે આંગળી પણ ઊંચી કરી નથી. મને દયા, માયા ને સ્નેહના સાગરમાં આપે તે ડુબાડી દીધા છે. ત્યાં વેરની વસૂલાત કરવાની વાત જ કર્યાં. આવી ??
શેઠાણી ખેલી: ‘ભાઈ, તું આવ્યેા
Shp. Phone: 324334
R. M. Shah & Company
CHEMISTS & MANUFACTURER'S
REPRESENTATIVES
135, Musjid Bunder Road, BOMBAY-3.
આર. એમ. શાહની કુાં.
વાવાળા.
]]>

Page #75

તા. ૧૦–૯–૧૯૬૪
ત્યારે તારા શરીર અને માંની વિકૃત દશા છતાં, જોતાંની સાથે જ હુ' તને ઓળખી ગઇ હતી. મે' તે વખતથી જ તારી ઉપર વેર લેવા નક્કી કર્યું હતું. અને મે વેર લઈ લીધું.
બુદ્ધિપ્રભા
બા,
પણ ન સમજ્યેા. તાથી મેલ્યા.
આપ ખેલ્યાં એમાં હું જરા નાકર નમ્ર
‘વેર શત્રુ ઉપર લેવાનું હાય કે મિત્ર ઉપર ?” શેઠાણીએ પૂછ્યું, ‘શત્રુ ઉપર.’
‘તારા આજના વન ઉપરથી તું મારે શત્રુ છે એમ કદી હું માની શકું... ખરી ? બાએ પૂછ્યું,
ના બા, હું તમારા શત્રુ હવે કદી રહ્યો જ નથી.”
તે પછી જે મિત્ર છે તેની ઉપર વેર લેવાનું હ્રાય જ કયાંથી ? હું તને શત્રુ માનતી જ નથી. તે મારા જીવનની બરબાદી કરી નાખી, તારી ઉપર પ્રેમ રાખી મેં તને બનાવી દીધા, તું શત્રુ મટી મિત્ર બન્યા, એ પછી વેર લેવાને પ્રશ્ન જ ફયા ઊભા થાય છે ?
છતાં
મિત્ર
‘મા, આ બધી
લાંબી વાતમાં
મને બરાબર કાંઇ ન સમજાયું. શું ખરેખર હું એમ માનુ કે મારા જેવા નીચે નામકહરામકૃતઘ્ધીનાં દુષ્કૃત્યે
માટે તમે મને માફી આપી છે ?” નાકર ડઘાઈને માલ્યા.
‘જરૂર...જો, ઈશ્વર કેટલા બધા યાળુ છે! એ આપણુને અનેક
[ ૭૩
પાપાની ક્ષમા આપે છે. તા પછી આપણે પણ અન્યને ક્ષમા આપીને જ પ્રભુ ઉપરની આપણી શ્રદ્ઘા દર્શાવવી નેઇએ કે નહિ ? ભાઇ, તારા સર્વ અપરાધ તુ આવ્યા ત્યારના જ મેં મા ફરી દીધા છે. હવે એ વાત સંભારીશ નહિ. બીજા નાકરા કરતાં પણ હું તારી વધારે કાળજીપૂર્વક સંભાળ લઇશ.' શેઠાણી મેલી.
નાકરે શેઠાણીનાં ચરણુ પકડી લીધાં. એ રડયા, ખૂબ રડયેા. કયાંય લગી એનું છાતીફાટ રુદન શમ્ય નહિં. આખરે એ ખેલ્યાઃ માતા ! તમે તે। યાનાં દેવી છે. તમે તે પ્રભુના આ જગત ઉપરનાં ફિરતા છે. તમે તેા મને મા કર્યું, પણ ભગવાન આવાં દુષ્કૃત્યેા શી માફ કરશે ? મારી જાતને હું શી રીતે માફ કરી શકીશ ?”
મારે
રીતે
ભાઈ ખાલી: ભાઈ, શુદ્ધ હૃદયથી કરેલાં પાપના પશ્ચાત્તાપ કરવાથી પ્રભુ પાપ માફ કરે છે. અને ફરી બૂરાઇને રસ્તે ન ચાલવાની દૃઢ પ્રતિજ્ઞા કરી, એનુ પાલન કરવાથી આપણું અંતઃકરણ પણ હળવુ બની જાય છે, અને આપણે આપણને માફ કરી શકીએ છીએ. જા ભાઈ, હવે તારે કામે જા.
જિંદગીના છેલ્લા દહાડા લગી
નેકરે પેાતાની શેઠાણીના પડછાયાની પણ પૂજા કરી એમ કહીએ તા ચાલે
* હ્રાદિયા સ્ટુઅર્ટની એક અંગ્રેજી વાર્તા વાંચે, એનાં સ્મરણે! ઉપરશી આધારિત.

Page #76

સહકાર આ યુગને જીવન મંત્ર છે ” આ સંસ્થા સમાજ અને સહકાર આ
શ્રી જૈન વેતામ્બર કેન્ફરન્સ જૈન સમાજની કેન્દ્રસ્થ સંસ્થા છે. સમાજના અનેક પ્રકારના પ્રશ્નો ઉપર તેની સહાય માંગવામાં આવે છે, તેની સલાહ લેવામાં આવે છે અને તેની પાસેથી વિગતો માંગવામાં આવે છે. આપણી છૂટી છવાઈ વિખરાઈ ગયેલી શક્તિઓને એકત્રીત કરી સમાજને મધ્યબિંદુ રાખી કેન્ફરન્સની વ્યાસપીઠ ઉપર કાર્યો કરવામાં આવે તો જૈન સમાજની સ્થિતિ વધુ ગૌરવભરી બની શકે.
કેન્ફરન્સ જેવી સમાજ સેવાને વરેલી માટી સંસ્થાએ ખૂબ મોટા પ્રમાણમાં અને ખૂબ જ ઝડપથી પોતાની કાર્ય પ્રવૃત્તિને વિસ્તારવી જોઈએ; ત્યારે સંનિષ્ટ કાર્યકરો એછા થતા દેખાય છે. કોઈપણ જાહેર સંસ્થા ત્યારેજ પ્રવૃત્તિશીલ બની શકે કે જયારે એ સમાજ કે વર્ગને માટે કામ કરવા ઊભી થઇ હોય તે સમાજ કે વગ તરફથી એને બધી રીતે પૂર્ણ સાથ અને સહકાર હંમેશને માટે મળતું રહે.
સમાજને સાથ અને સહકાર એટલે એના ઊચી શક્તિ અને સમજ ધરાવતાં નિઃસ્વાર્થ અને સેવા પરાયણ આગેવાનોને સંસ્થા સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ. આ સંબંધ કેન્ફરન્સને મળે તે પોતાના ધ્યેયમાં અવશ્ય મહત્વના કાર્યો હાથ ધરી શકે. - જૈન સમાજના મધ્યમવર્ગ સિવાય સમાજ અને રાષ્ટ્રમાં એવા કેટલાય સવાલ રેજ-બ-રોજ ઉઠતાજ રહે છે કે જેમાં શકિતશાળી જાહેર સંસ્થા જ યોગ્ય માર્ગદર્શન આપી શકે અને સંસ્થાને પ્રવૃત્તિશીલ રાખનારી મુખ્ય શક્તિ તે સમાજના આગેવાન કાર્યકરે જ છે. કેન્ફરન્સ તે આખા દેશ માટેની સંસ્થા છે. એટલે એના કાર્યકરો આખા દેશમાંથી મળવા જોઈએ. અને ઠેરઠેર એના નાના મોટા કેન્દ્રો ચાલવા જોઈએ. ઉપરાંત આપણે ત્યાં જે નિવૃત્તિ જીવન ગાળતા હેય એવા, સમાજ સેવાની સૂઝ સમજ અને શકિત ધરાવતા મહાનુભાવો તથા ઉછરતી પેઢીના નવ જુવાને પણ આ દિશામાં ઘણું કરી શકે.
સહકાર એ યુગને જીવનમંત્ર છે એટલે પર્વાધિરાજના મંગલ દિવસોમાં જૈન સમાજને હાર્દિક વિનંતિ કે કોનફરન્સને પોતાથી બને તેટલું વધારેમાં વધારે તન, મન અને ધનથી સાથ સહકાર આપે. ૫. સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજાઓને પણ વિનંતિ કે જે સમાજે આ સંસ્થાનું સર્જન કર્યું છે. તેમણે જૈનધર્મની પ્રભાને વિશેષ તેજોમય બનાવી તને જલતી રાખી છે આ જ્યોતને વધુ તેજસ્વી બનાવવા આપને–પૂર્ણ સહકાર મળે.
અંતમાં સબળ અને ઉદાર જૈન સમાજ કોન્ફરન્સ જેવી પ્રસિદ્ધ સંસ્થાને | પિતાની નૈતિક ફરજ સમજી પોતાની સેવાઓ અર્પણ કરે એવી મંગલ ભાવના. ૨૦ પાયધૂની, ગોડીજ બીલ્ડીંગ
લિ. ભવદીય, મુંબઇ-૨ BR.
શ્રી અભયરાજ હિરાચંદ બલદેટા . . તાર ઃ “હિંદુ સંધ”
પ્રમુખ, શ્રી જૈન છે. કેન્ફરન્સ,
ફોન : ૩૩૩૨૭૩

Page #77

જગત ગુપ્તા
આધુનિક જીવચા
પશુ-પક્ષીઓને માત્ર ચણુ કે ઘાસ નાંખવુ કે કતલખાનેથી છે.ડાવવા એ જીવદયા જરૂર છે. પર ંતુ એથી ય ઉમા જીવક્રયા તા તેમના જીવનમાં એકરાગ મનવાની છે. એવી જીવયા બતાવી જતી. સત્ય ઘટના. —–સપાદક ]
અમેરિકાના મિસિસિપી રાજ્યના પેાપર વિલના રહેવાસી, ૪૭ વર્ષની ઉંમરના સજ્જન કેલર બ્રિલેન્ડને પરિચય કરવા જેવા છે. એ છે માનસશાસ્ત્રી તે ધેા કરે છે જાનવર પાળવાના !
જાનવર પાળવાને ધંધા તે ઘણા લાર્કા કરે છે. પણ થ્રિલેન્ડની દૃષ્ટિ ખીજાઓ કરતાં કંઈક જુદી છે. જાતવર પાળવામાં એતે હેતુ દૂધ, માસ કે ઇંડા મેળવવાને નથી. એ તે જાનવરાને નાચવું, કુદવુ, ઊછળવું એવા એવા ખેલ શિખવાડે છે. આ બધુ કેળવણી શાસ્ત્ર અને પશુ-મને વિજ્ઞાનના સિધ્ધાંતા અનુસાર કરવામાં આવે છે.
આજ સુધીમાં બ્રિલેન્ડ, એની પત્ની માનસશાસ્ત્રી સાથીદાર મેરિયને ચાલીસ જાતનાં જાનવર પાળ્યાં છે, જેમાં ભીમકાય વહેલથી લઇ નાના ડુમસ્ટર ઉદરને પણ સમાવેશ થાય છે. એમાં સશ્વર, કૂતરાં, બિલાડી અને મરઘાં તે છે જ, બ્રિલેન્ડ દ’પતી
આજ સુધીમાં લગભગ સાત હાર જાનવરેશને જાહેરખબરની રીતે અને જુદી જુદી જાતના ખેલ શિખવાડી ચૂકયા છે.
બ્રિલેન્ડની આ જાનવરશાળાને આપણે અજાયબ ઘર પણ કહી શકીએ, ·મકે અહીંનાં આ જાનવરા ભાતભાતના ખેલ કરે છે. અહીં મરઘીએ જૂક એકસનું બટન દબાવી ફિલ્મી . કા વગાડે છે ને એના સ્વર પર નાચે છે. મરઘાં ટાળીએ “નાવી બેઝ ખાલની રમત રમે છે. જે કે સવારે બાંગ પાકારવાનું હજુ એમણે બધ નથી કર્યું!.
ખૂન, જેનું શરીર કૂતરા જેવું” અને માઢું સુવ્વર જેવું àાય છે, હૅશિયારીથી ખારકેટ ખેલની
રમત
મે છે. રેન્ડિયર છાપખાનું ચલાવે છે. છતા સમયે સમયે પિંજરામાંથી બહાર : નીકળી પાસે રાખેલ એક ધાતુની.
પ્લેટને ચાંચ મારે છે. આ પ્લેટ યથી

Page #78

૭૬ ]
{ તા. ૧૦–૯–૧૯૬૪
ચાલતા ડડાને સક્રિય બનાવતાં, ઠંડા બાજુમાં પડેલ નગારૂ વગાડવા લાગે છે, સસલાં પિયાને વગાડે છે અને સાત આઠ ફૂટ દૂરનાં નિશાન પર દા ફેંકવાની કસરત પણુ કરૈ છે. એ જ પ્રમાણે બકરીએ, કૂતરાં, સુવ્વર વગેરે જાત જાતને! ખેલ કરી ભુતાવે છે.
.
વાને એક પ્રલેાલન પશુ હૈય છે. એમના ખેલ પૂરૂં થતાં એમને ઇનામ તરીકે કઇક ખાવાનુ આપવામાં આવે છે. એટલે એ ખેલ દેખાડતાં જાય છે તે ઇનામ મેળવતાં જાય છે. માલિકને ખુશ રાખવા એ એમને મન ખૂબ અગત્યનું છે. પણ એક જાનવર એવુંયે છે, જે પેાતાની મરજી મુજબ જ ચાલે છે. એ છે સૂ’સ.
બુદ્ધિપ્રભા
આ ખેલ એમને બ્રિલેન્ડે શિખવાડયા છે. બ્રિલેન્ડની શાળામાંથી કેળવણી પામેલ આ માનવેતર વિદ્યાર્થી-મેરાઇન આની ધણી ટાળીએ આજે અમેરિકાના જુદા જુદા ભાગેામાં પેાતાને ખેલ બતાવી રહી છે.
પેાતાને ખેલ બતાવતાં આ જાન
Phone : 321925
મા • • • 'i]]]]>nide *
મુ. સ. ૧૯૫૫ માં ક્લેરિડાના સ્ટુડિયોએ બ્રિલેડ દંપતીને પેાતાનાં સૂસને કેળવવા માટે રાંકયાં. એ પહેલાં એક જર્મન પશુશિક્ષક અનેક વર્ષોના પ્રયત્ન પછી એમને
ફક્ત એક–એ
ખેલ જ
શિખવાડી
**** નવ
and shu
editat
Manekcal & Sons
WORK SHOP, SHEET-MAETAL AND
*** - th
Gram: KIRTIRAJNI Bombay-Mandvi.
21!!!
WOOD-WORKING
MACHINERY MERCHANTS.
SHOW ROOM & SALES DIVISION ★
277, Nagdevi Street, BOMBAY-3-BR.
ધરમ /H Hom
,128k
HJEE(Euler
:11:

Page #79

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૭૭ શકય હતો. બ્રિલેન્ડે પહેલાં એમને સિક્કો ઊંચકતું જરા ચાલતું, સિકકાને અભ્યાસ કરી શોધી કાઢ્યું કે આ બેંકની આજુબાજુ ઘસતું પણ એમાં જાનવરને કેળવવા માટે સામાન્ય રીત નાખતું નહિ. અનેક વ્યર્થ પ્રયત્નો ઉપયોગી થઈ શકે એમ નથી, કારણ કે પછી પણ બિલેન્ડ એને એ શીખવી એ જાનવર પિતાની ઇચ્છા પ્રમાણે શકયો નહિ, ત્યારે એણે એને બીજુ વર્તનારાં છે. એમને એ જાણવાની કામ શીખવ્યું. પરવા નથી કે એમને માલિક કડક છે કે નરમ, સજજન છે કે દુર્જન ! જાનવરોને કેળવવામાં બિલેન્ડ જે એટલે પશુઓ સાથે નરમાશથી કામ સિદ્ધાંતનો ઉપયોગ કરે છે એ છે લેનાર બિલે આ જાનવરોને સજા કંડીશનીંગ” ને સિદ્ધાંત. એ સિદ્ધાંત કરવાનું નક્કી કર્યું કામ કરો તો પ્રમાણે કોઈપણ પ્રાણીના વ્યવહાર પર ખાવા મળશે, નહિ તે નહિ ! એનું એના વારસાગત ગુણ કરતાં પણ પરિણામ ધાયું આવ્યું. સૂસ સીધાં- વાતાવરણને પ્રભાવ વધારે પડે છે. દોર થઈ ગયાં. બ્રિલે-ડે બતાવી એક વખત એમના મગજમાં એમ આપ્યું કે સૂસ માણસ કરતાં પણ ઠસાવવામાં આવે કે આમ કરવાથી વધુ ચપળ હોય છે.
આમ થશે તે એ ઘણા બદલાઈ જાય કાઈ એવાં પણ જાનવર મળે છે છે. એમને એમ ખબર પડે કે અમુક કે તનતોડ મહેનત કરવા છતાં બ્રિલે કામ કરવાથી ખાવાનું મળશે, તે
ને સફળતા મળતી નતી. એક વાર પછી તેઓ એ કામ કરશે જ, પણ એક રેફનને એણે સિક્કો ઉચકી એમાં ક્યારેક મળતી નિષ્ફળતા એમ બાળકોની બેંકમાં જમા કરે એ બતાવે છે કે આ સિદ્ધાંત સંપૂર્ણ શિખવાડવાનો પ્રયત્ન કર્યો. રેન તો નથી જ.
Brothers Corporation
: Dealers in : G. I. Pipes, Pipefittings, Hardware,
Tools & Sanitary ware. 142, Kika Street, (Gulalwadi) Bombay 4 (BR)

Page #80

૭૮ ]
બુદ્ધિમe [ તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ બ્રિલેન્ડના કહેવા પ્રમાણે સહુથી પિતાની આરામની અને શિકારની કે બુદ્ધિમાન પશુ છે સુવ્વર. એણે કેળ- ચિતા પહેલાં કરે છે. વેલાં સુવ્વર સૂઈ ઊઠયા પછી રેડિયો ઈંટ સ્પ્રિંગને છેડે બ્રિલેન્ડ કેલરની વગાડે છે. મેજ પર બેસી પ્લેટમાં જાનવરશાળા ‘એનીમલ બિહેવિયર ભોજન કરે છે, મેલાં અને ગંદા કપડાં એંટરપ્રાઈઝ ૨૮૦ એકર ભૂમિ પર ઊંચકી ધોવાના મશીનમાં નાખે છે. પથરાયેલી છે. આ સંસ્થાની વાર્ષિક સુવર પછી કૂતરાં, બિલાડી અને
આવક આશરે પાંચ લાખ ડોલર
એટલે કે લગભગ ૨૫,૦૦,૦૦૦) રૂપિયા રેન આવે છે. પરંતુ કુતરા સાથે છે. એમાં ૧૪ માણસો કામ કરે છે. કામ કરવાનું બ્રિલેન્ડને ગમતું નથી.
સંસ્થા પાસે પિતાની પ્રયોગશાળાઓ કૂતરાં એટલા લાગણીશીલ હોય છે કે
પણ છે. બ્રિલેન્ડ પિતાની વાર્ષિક આવપિતાના શિક્ષકને છોડવા તૈયાર નથી કનો મોટો ભાગ આ સંસ્થાના વિકાસ થતાં. બિલાડી દ્વિમુખી હોય છે તે માટે ખર્ચે છે.
1 Tel. No. : 70538
Grams : "MOTORBODY"
RUBY INDUSTRIES
Coach Builders
75 Dr. Annie Besant Road,
Worli, BOMBAY-18.

Page #81

મૃત્યુ તમારી પાસે શરણુ માગે છે....
વિદ્યાભૂષણ શ્રીરાશિમ તમે કહેશે કે, “સાવ બેટી વાત. મૃત્યુ તો માત્ર બે જીવન વચ્ચેની મૃત્યુ કયાં આપણું શરણુ શોધે છે? સીમારેખા જ છે.' ઊલટાના આપણે જીવધારીએ જ જાણીતા માનસશાસ્ત્રી ડો. કેનેથ એનો આશ્રય શોધીએ છીએ ! પણ વોકર પણ કહે છે કે પ્રાણ ફરી ફરી હું વિનમ્ર ભાવે કહીશ કે તમે સમજ- જન્મે છે. પુનર્જન્મને અસ્વીકાર વામાં જરા ભૂલ કરી છે. ખરી રીતે નહીં કરી શકાય. પણ મૃત્યુ અને મૃત્યુ જ તમારી પાસે આશ્રય માગે છે. પુનર્જન્મ વચ્ચે જે તૂટેલી કડી છે અસંખ્ય વર્ષોથી સતત પયત્નશીલ રહેવા તેનું રહસ્ય જ્યાં સુધી વૈજ્ઞાનિકો નહીં છતાં એ તમને તમારા આત્માને પામી શકે ત્યાં સુધી, પુનર્જન્મનાં બધાં હણી શક્યું નથી. સમયના આટલા પાસાં સ્પષ્ટ નહિ થાય.” લાંબા ગાળામાં પણ એ એક આત્માનો
પુનર્જન્મનાં બધાં જ પાસાઓની નાશ કરવામાં સફળ થઈ શક્યું નથી.
બાબતમાં તે ભાસ્તીય તત્ત્વજ્ઞાન પણ તે પછી પરાજય કેને. તમારો કે
અંધારામાં જ છે. હકીકતમાં આ એક મૃત્યુનો ? પહેલાં પાશ્ચાત્ય જગત માનતું એ વિષય છે કે એમાં ગમે તેમ હતું કે મૃત્યુની સાથે જ જીવનને અંત નિ
નિષ્કર્ષ પર ન પહોંચી શકાય, પ્રબુદ્ધ
પર છે; આવી જાય છે–જીવન પર મતને વિચારક ટાવર્ટ હાઇટના શબ્દોમાં વિજય થાય છે, પણ હવે એ પણ
કહીએ તો, આપણું જગત જડ છે કહેવા લાગ્યું છે કે, “જીવન અપરાજેય
અને મૃત્યુ પામેલાઓનું જગત ચૈતન્યના છે. મૃત્યુ પછી પણ જીવન હયાત રહે
અત્યંત વેગને કારણે સૂમ છે. આને છે. એ કયારેય મરતું નથી.'
કારણે આપણી દરિટ પેલા જગત સુધી અદ્યતન ખ્રિસ્તી જગતના વિખ્યાત નથી પહોંચી શકતી. ધર્મ–પ્રચારક નર્મન વિન્સેન્ટ પીલનું અહીં એક પ્રશ્ન થાય છે કે, જે કહેવું છે કે, “પચાસ વર્ષ દરમિયાન માણસ ફરી ફરીને જમે છે તો એને જીવન મરણની સમસ્યાઓને ઉકેલવાનો પોતાનું પાછલું જીવન કેમ યાદ નથી પ્રયત્ન કરતાં મને જે અનુભવ થયા રહેતું? અર્વાચીન સમયના સર્વોત્તમ છે, તેને આધારે હું કહી શકું છું કે, માનસશાસ્ત્રી કોડે એને જવાબ આ મૃત્યુ એ જીવનની સમાપ્તિ નથી, પણ રીતે આપ્યો છે કે, જન્મ સમયની વધુ મોટા વિસ્તારની ઉપલબ્ધિ છે. વ્યથા અને યંત્રણા એટલી તીવ્ર અને

Page #82

૮૦ ]
બુદ્ધિપ્રભા [તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ દુઃખદ હોય છે કે એને કારણે માનસ- સનાતન ગુણ છે. એ માત્ર આવશ્યક પટ હંમેશને માટે શુન્ય થઈ જાય છે. એટલી જ અનુભૂતિઓ અને સાધનજન્મ વેળાની આ વેદના માનસશાસ્ત્રીય સામગ્રીને રહેવા દઈને બાકીનાને નાશ વિશ્લેષણમાં ઘણીવાર ઉપર આવે છે. કરે છે.”
આ જ રીતે યુવાવસ્થામાં પ્રૌઢાવસ્થામાં આમ આ બે પરસ્પર વિરોધી થતો પ્રવેશ પણ અતિ કપરો હોય છે. મતે છે. આમાં સાચું કેણુ છે અને કેટલાય આઘાત એવા લાગે છે, જેથી
સાચી વાત શું છે, એ ચોક્કસપણે કહી પહેલાંની ઘણી વાત સ્મૃતિમાંથી સરી શકવું મુશ્કેલ છે. હકીકતમાં આ હજુ જાય છે.”
વૈજ્ઞાનિક શોધળનો વિષય છે. પણ પણ ડો. વોકર ઈડના આ કથન એટલું નકકી લાગે છે કે આત્મા શરીર સાથે સહમત થતા નથી. તેઓ કહે છે સાથે નાશ પામતો નથી. એ અમર કે જન્મ વેળાએ માનવ–મગજની ર છે અને જરૂર પ્રમાણે પિતાનું શરીર અવસ્થા હોય છે, તેની સાથે ફેઈડની
બદલે છે. સામાન્ય રીતે આત્મા તદ્દન દલીલને મેળ બેસતો નથી. એમને નવો જ દેહ ધારણ કરે છે. પણ કોઈ કહેવું છે કે “જન્મ વેળાએ બાળકને કોઈ વાર એ બીજા આત્માના દેહ મગજ કીડા--પતંગિયા જેવું હોય છે. સાથે પોતાના દેહની અદલ બદલ પણ એ વખતે બાળક માત્ર શારીરિક કાર્યો કરે છે. આ બંનેને લગતાં પ્રમાણે જ કરી શકે છે. દા. ત. કવાસ લેવો. અઘતન જગતને મળ્યાં છે. ગળી જવું, ચૂસવું વગેરે. વિચારો અને પહેલાં ન દેહ ધારણ કરવા વિષે
મૃતિઓ તો ત્યારે એની શકિતની વાત કરીએ. જેને પુનર્જન્મના પક્ષમાં બહાર જ હોય છે. મારા ખ્યાલ પ્રમાણે અત્યંત સબળ પુરાવો ગણી શકાય, તો આપણને પૂર્વજન્મ યાદ નથી રહેતું. એવું એક તથ્ય, આ ક્ષેત્રમાં જાણીતા કારણ કે ચયન કરવું એ પ્રકૃતિને સંમોહન-વિજ્ઞાન-વિશેવેરા મોર બર્સ
Phone : 3611
Oranı : CARTOON
SHANTILAL & Co.
Manufacturers of: All Kinds of Card Board and Corrugated
Boxes and Printers. 39, Banian Road, BOMBAY-3.

Page #83

તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ }
બુદ્ધિપ્રભા
[૧
ટીને રજુ કર્યું છે. આજથી અગિયાર સ્થળે જવાના હતા, પણ એમ ન
વર્ષ પહેલાં, ૧૯૫ર ના નવેમ્બરમાં એમણે રૂથ સિમસ નામની એક સ્ત્રી પર સંમેાહન (હિમ્નેટીઝમ)ના પ્રયાગા કર્યા હતા. ઈ. સ. ૧૯૨૩માં અમેરિકાના આયાવા રાજ્યમાં એ સ્ત્રીને જન્મ થયા હતા. પ્રયાગ વેળાએ એ રૈકસ સિમસ નામના એક વીમા એજન્ટની પત્ની હતી. સ’મેાહનાવસ્થામા એ સ્ત્રી પાતાની ૧૪૬ વર્ષ પહેલાંની, એટલે કે ઈ. સ. ૧૮૦૬ ની અવસ્થામાં પહેાંચી ગઈ અને એણે એ સમયની પેાતાની સ્થિતિ વિષે જે કઈ માહિતી આપી તે અક્ષરશઃ સાચી પુરવાર થઈ. બ્રિટિશ ઈન્ક્રમેન સર્વિસે પણ એ આપેલી માહિંતીને પુષ્ટિ આપી. સંમેાહનાવસ્થામાં એ સ્ત્રીએ કહ્યું કે એ આયરલેન્ડની રહેવાસી હતી. એતુ નામ બ્રાઈડી મર્મી અને પિતાનુ નામ ડંકન મર્કી હતું. તેએ બેરિસ્ટર હતા. એ મિસ સ્ટ્રેનની શાળામાં ભણુતી હતી. એના પતિનુ' નામ શ્રિયન મેકાર્થી હતુ. એ બેરિસ્ટરના દીકરા હતા, તેમજ પેાતે પણ બેરિસ્ટર હતી એ સેટ ટેરેસાના દેવળમાં અર્ચના કરવા જતી. ત્યાંના પાદરીનું નામ ફાધર જોન હતુ. એ પેાતે પ્રોટેસ્ટન્ટ હતી, પણ એના પતિ સ્થાલિક હતા. ૬૬ વર્ષની વયે દાદર પરથી પડી જતાં એનુ મૃત્યુ થયું હતું તે દિવસે રવિવાર હતા. એણે એમ પણ જણાવ્યું કે ફાધર જોનના કહેવા પ્રમાણે એને આત્મા કાઇ વિશુદ્ધ
બન્યું. એટલે મૃત્યુ પામ્યા પછી પણ ફાધર જૈન જીવતા રહ્યા ત્યાં સુધી એ પેાતાના ઘરમાં જ રહી. જ્યારે તે મૃત્યુ પામ્યા ત્યારે એણે એમને કહ્યું કે તેઓ જૂહુ' મેલ્યા હતા. ત્યાર પછી પતિનું વર છેાડી એ પેાતાને પિયર જઇ રહેવા લાગી. છેવટે ઈ. સ. ૧૯૨૩માં આયાવામાં એને જન્મ થયેા. મૃત્યુ પછીના જીવન વિષે એણે કહ્યું કે એ જીવન પૃથ્વી પરના જીવન કરતાં સારૂં નહતું. એ અવસ્થામાં મન ક્રાવે તેમ કરી શકાતુ નહિ. લાંબા સમય સુધી કાર્યની સાથે વાતે પણ કરી શકાતી નહિ. ખાવા-પીવાની પણ જરૂર ન પડતી. આ જીવનમાં એ સ્ત્રી આયરિશ ભાષાથી તદ્દન અજાણ હતી. છતાં સમહનાવસ્થામાં તેણે આયરિશ ભાષામાં વાતા કરી હતી. કેટલાક લેાકેાએ આશકા વ્યક્ત કરી કે કદાચ બ્રાઇડી મર્ફી કે મર્ફી કુટુંબ વિષે કાષ્ઠ પુસ્તક લખાયું હશે અને એને આધારે આ સ્ત્રીએ બધી વાતા કહી હશે. પણ તપાસ કરતાં માલુમ પડયું કે આ રીતનુ કાર્ય પુસ્તક ચારે ય પ્રગટ થયું હેતું. વળી તે કદી આયરલેન્ડ ન ગઈ હેાવા છતાં, કાષ્ટ પુસ્તકમાં પણ ન હૈાય એવી ઝીણવટભરી માહિતી એણે આપી હતી. એના ઘરમાં કેટલા એરડા હતા, રસેાડુ કયાં હતું. ધરની સામે કયાં કયાં વૃક્ષેા હતાં વગેરે પણ એણે કહ્યું હતુ.

Page #84

૮૨]
બુદ્ધિપ્રભા
[ તા. ૧૦–૯–૧૯૬૪
.
પુનર્જન્મ વિષે આથી સબળ પુરાવે સાત વર્ષની વયે આ છેકરીએ રાજ+ ખીજો શું હેાઇ શકે? આ સમુહનના સ્થાનના રાજ્યપાલની સામે પેાતાનુ પ્રયાગે પુનર્જન્મના સિદ્ધાંતના વરા-વેદવિષયક જ્ઞાન વ્યક્ત કર્યું હતું. એને ધીએની દલીલેાને તેડી પાડી. આ ચારે ય વેદમાંઢે છે. વમત્રોના ઉપરથી એટલુ તા સ્પષ્ટ કહી શકાય ઉચ્ચા। બહુ જ મુશ્કેલ છે એ જાણીતું કે દેહત્યાગ પછી આત્મા અહીં-તહીં છે. મહર્ષિ દુર્વાસાના ઉચ્ચારામાં પણ ભ્રમણુ કરતા રહે છે. અને પછી નવુ ભૂલ થયેલી અને સરસ્વતી તેમના પર શરીર ધારણુ કરીને આ જગતમાં પાછે કટાક્ષ પૂર્ણ રીતે હસી હતી. પણુ આવે છે. આટલી નાની બાળાના ઉચ્ચારામાં એકેય ભૂલ નહોતી પડી. જયપુરના કેટલાક પડિતાએ એની પરીક્ષા લેવાના હેતુથી કેટલાક એવા માનેા પણુ ઉલ્લેખ કર્યો હતા. જે સામાન્ય રીતે પ્રચલિત નથી. આ બાળાએ માત્ર એ મત્રો મેલી સંભળાવ્યા એમ નહીં, પણ એ બધા કયા વેદમાં છે એ પણ બતાવ્યું. ત્રામાં ગેાપાલતી તથા અન્ય આશ્રમવાસીઓનું કહેવુ છે કે કલ્પનાને કદી વેદેને! અભ્યાસ કરાવવામાં આવ્યા નથી. ત્રણ વર્ષની વયે વંદે। ભણાવી પણ ન શકાય. ચક્કસ
Phone : 582
મુરાદાબાદમાં સ્વામી ગાપાલતીના આશ્રમમાં વિદ્યાભ્યાસ કરી રહેલ, દસ સાડાદસ વર્ષની બાળા કલ્પના પણ પુનઃજન્મનું એક સારું ઉદાહરણ છે. ઈ. સ. ૧૯૫૩ ના જાન્યુઆરીની છવ્વીસમીએ આ બાળાના જન્મ થય હતા. તે માત્ર ત્રણ વર્ષની હતી ત્યારે જ વેદમત્રાને પદ્મ કરી રહેલા પાતાના ગુરુ સ્વામીજીની ભૂલ એણે સુધારી હતી. કેટલાક મહિના પછી ખીજા બે વિદ્વાનાની ભૂલે પણ એણે પકડી પાડી હતી. ઈ. સ. ૧૯૬૦ માં માત્ર
With Best Compliments From :
हेमेन्द्र मोटर स्टोर्स
HEMENDRA MOTOR STORS * Automotive Specialists *
Dealers in:
Motor Spare Parts, Tyres, Tubes, Accessories, Bearings & Machincry Parts etc., ctc. Chandekat Bhavan, AKOLA (Maharastra)

Page #85

બુદ્ધિપ્રભા
તા. ૧૦–૯–૧૯૬૪]
પેાતાના પુર્વજન્મના અભ્યાસને કારણે જ કલ્પના વેદવેત્તા છે.' સ્વામીજીના આ કથન સાથે ભાગ્યે જ કાને મતભેદ હોય !
i ca
હતી. ત્યારે એ પેાતાનાં સગાં-સબધીઓને આળખતા તહેત અને એમની ભાષા પણ સમજી શકતા નહાતા. પેાતાની માતૃભાષા પ્રશ્નાની અને રશિયન ભાષા કરતાં ક જુદી જ ભાષા એ ખેલતા હતા. જ્યારે એણે અરીસામાં પેાતાનું મેહુ ત્યારે એ ોરથી ચીસ પાડી ઊર્ય! અને ધર મૂકીને ભાગવા લાગ્યા ડાકટરોએ અને ગાંડા જાહેર ક અને એક એરડામાં એને પૂરી દીધે. સ્વાભાવિક રીતે જ આ અદ્ભૂત સમાચાર દાવાનળની જેમ પાસ પ્રસરી ગયા. સરકારી ડાક્ટર એની તપાસ કરવા આવ્યા. હવે ખબર પડી કે તે અંગ્રેજી ભાષા ભેાલતા હતા અને લેટિન લિપિમાં લખતા પણુ હતા. આ પરથી એ ગાંડે! હતા એ માન્યતા ખોટી પુરવાર થઇ એટલે અતે સેન્ટ પીટ્સબર્ગના ચિકિત્સા-વિશ્વવિદ્યાલયમાં જવામાં આળ્યે . ત્યાં એણે
લઇ
આત્માની નવુ શરીર ધારણ કરવા વિષેની વાત આ પ્રસંગથી પણ પુષ્ટિ પામે છે. જો કે કયારેક કયારેક એક આત્મા બીજા આત્માના શરીરમાં પોયું પ્રવેશ કરે છે. ઈ. સ. ૧૮૭૪માં આને એક અત્યંત સબળ પુરાવે મળી આવ્યા હતા. એ વર્ષે રશિયામાં એક અતિ ધનિક યહૂદી માંદા પડી ગયે અને ૨૨મી સપ્ટેમ્બરે તે એની હાલત એટલી ગ ંભીર થઇ કે છેલ્લી ઘડી આવી લાગી એમ માનીને લેાકાએ પ્રાથના વગેરે કરવાનું શરૂ કરી દીધું. પણ ઘેાડી જ વારમાં એની સ્થિતિ સુધારવા લાગી. એણે એક વાર આંખે ખેલીને પછી થાકયે!–પાકયા હોય તેમ સૂઇ ગયા. ખીજે દિવસે જ્યારે એ ઊંધીને ગયેલ ત્યારે એની સ્થિતિ તદ્દન જુદી જ
---
With est Compliments
From
Bharat Waterproof paper_fg., Co.
[2/14 Dariyasthan Street
BOMBAY-3.
-

Page #86

૮૪]
બુદ્ધિપ્રભા (તા. ૧ -૯૬૪ કહ્યું કે-મારી સાથે આ એક કેટલાંક વર્ષો પહેલાં બરાબર વિચિત્ર જાતની રમત રમાઈ ગઈ આવો જ બનાવ ઉત્તરપ્રદેશના અલીગઢ છે. હું ઉત્તર અમેરિકાના બ્રિટિશ જિલ્લામાં બન્યો હતો. આ જિલ્લામાં કોલંબિયાના ન્યુ વેસ્ટ નગરને રહેવાસી હેબતપુર નામનું એક ગામ છે. આ છું. મારું નામ ઈબ્રાહિમ ડરહમ છે, ગામના એક બ્રાહ્મણને છ વર્ષને નહીં કે ઇબ્રાહિમ ચારક. મારી એક પુત્ર રમેશ સખ્ત રીતે માંદો પડયો પત્ની છે અને એક દીકરે છે. પહેલાં અને ઘણી ચિકિત્સા તથા સેવા હું લંગડે હતે. આ શરીર મારું શુશ્રુષા પછી સાજો થયો. પણ હવે નથી. કે જાણે આ બધું શું થઈ એ બાળક એક જ વાત બેલા કરતો ગયું, શાથી થઈ ગયું !” એના આ કે કઈ ભૂતણીએ એના પર જાદુ કરી 'કથનને આધારે ન્યુ વેસ્ટ નગરમાં દીધું છે. એ ઘર પણ એનું નહોતું તપાસ કરતાં માલુમ પડયું કે ત્યાં અને એ શરીર પણ એનું નહોતું. પણ બરાબર આ જ એક બનાવ એણે કહ્યું, “હું રમેશ છું. મારું ઘર બન્યો હતે. ઇબ્રાહિમ ડરહમ નામને ધરમાં છે. (ધર હેમતપુર ગામથી ૭ એક વેપારી ગંભીર માંદગીમાંથી મુક્ત માઈલ દૂર આવેલું એક પરું છે.) થતાં ૨૨ મી સપ્ટેમ્બરે એ જ દિવસે અને હું બાળક પણું નથી. મારી ગાંડ થઈ ગયો હતો. એ પિતાને ઉંમર ૩૧ વર્ષની છે. મારી પત્ની ઇબ્રાહિમ ચારકો તરીકે ઓળખાવત છે, મારાં બાળકે છે. હું અહીં કેવી હતા અને ઇબ્રાની તથા રશિયન રીતે આવી ગયો, બાળક કેવી રીતે ભાષાઓ બેલ હતું. હવે પરિસ્થિતિ થઈ ગયો, કંઈ સમજાતું નથી. એના સ્પષ્ટ થઈ કે એ બન્ને વ્યક્તિઓના ઘરના લોકોએ ધના રમેશની તપાસ આત્માઓએ શરીર બદલ્યાં હતાં. કરી. જે દિવસે આ બાળક લાંબા Phone: 327686 Gram: "CARBOSTEEL” (MD) IMPORTERS & STOCKISTS HIGH SPEED, STAINLESS, I CARBON & ALLOY STEEL TOOL STEEL CO. 92.A, Memonwada Road, Dada Mansion, BOMBAY_3.

Page #87

તા. ૧-૮-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા સમયની માંદગી પછી ભાનમાં આવ્યું હોવાને કારણે એવા કેટલાય લોક હિતે. તે જ દિવસે ધરને રમેશ મૃત્યુ સાથે મારે સંબંધ રહ્યો છે, જેઓ પામ્યો હતે. પણ ખરેખર કેણું મૃત્યુ પ્રેતાત્માઓને સાક્ષાત્કાર કરવાની પામ્યું હતું તે સત્ય તે બાળક રમેશના શક્તિ ધરાવે છે. તેમંન વિસેન્ટ કુટુંબીઓ જ જાણતા હતા. પલ એક વિદ્વાન અને અદ્યતન - આત્માઓનું આ દેહ પરિવર્તન વૈજ્ઞાનિક વિચારો ધરાવતા માણસ છે, એ તથ્ય તરફ અંગુલીનિર્દેશ કરે છે એટલે એમની વાતને અવિશ્વસનીય કે દેહત્યાગ કરીને પણ આત્મા તે માનવાને કારણ નથી. તેઓ કહે છે, જીવિત જ રહે છે. હા, પણ એને કે, પ્રેતાત્માઓના જગતમાં એમને આભાસ આપણને ત્યારે જ મળે છે અપાર સૌદર્યનાં દર્શન થાય છે, જ્યારે એ દેહ ધારણ કરે છે. પણ અને સાથે પરિચિત ચેહરાઓ પણ કેટલાક લોકે એવો દા કરે છે કે દેખાય છે.' તેઓ શરીરહીન આત્માઓ સાથે પણ સંપર્ક સાધી શકે છે. આવા આત્મા- હવે જરા વિચાર કરીને જવાબ ઓને તેઓ “પ્રેતાત્મા” તરીકે ઓળખાવે આપે કે મૃત્યુથી તમે પરાજિત છે છે. નોર્મન વિન્સેન્ટ પીલે એક કે તમારાથી મૃત્યુ પરાજિત છે? જગ્યાએ લખ્યું છે કે એક પાદરી કે કોનું શરણુ શોધે છે ?
galillahili[LI[Li flintelliotifilatinuinniTHIBIaHiImitabilitILATIllumilita Grams: SUKESHI
Phone : 334238 Please Contoct For. ALLOY TOOL STEEL.
AND High Speed Steel
Carbon Steel O. H. N. S. Steel
Nickle Chrome Steel Stainless Steel
(Hot Die Steel High Carbon High Chrome
UNITED STEEL AGENCY
(India) 92, Nagdevi Street, BOMBAY-3. ૩જાIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItalimrailRELIAHIBIfIinindia(IITHiravalli
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM
IIIIIIIII!IBILIIIIII

Page #88

સમાચના
સમાલોચનાની સમાલોચના. સુરેન્દ્રનગરથી નીકળતા “જનેય સાતાહિકના પાન નં. ૯૬ તા. ૪-૨-૬૪ના અંકમાં જૈનેય એક પ્રસ્થાન આગળ ભરે છે. એ વાંચી પ્રથમ નજરે આનંદ અનુભવ્યો. આજે જૈન સમાજ અનેક પ્રકાશને બહાર પાડે છે. એની સમાલોચના કોઈ જાહેરમાં કરે છે તે નિયમિતપણે પત્રમાં થતી રહે એ આનંદની વાત છે. જેનેય એ શરૂઆત કરે છે તે સમાચારથી આનંદ થયો.
પરંતુ જ્યારે એ જ વિભાગમાં પ્રગટ થયેલી વંદના ની સમાલોચના વાંચી ત્યારે મનમાં થયું કે શું આ સમાચના છે કે જે એવીજ સમાચના એ વિભાગમાં પ્રગટ થવાની હોય તે તે નકામા પાના જ ભરવા બરાબર થશે.
વકના ના સમાલોચક લખે છે – જૈન સમાજના ઉગતા શ્રદ્ધા સંપન યુવાન કવિ શ્રી બંસીલાલ શાહે પ્રસ્તુત પુસ્તિકામાં અનંત ઉપકારી તીર્થંકર ભગવંતના ગુણગાન ભાવવાહી શૈલીએ સુંદર સામગ્રીમાં પીરસ્યા છે. ૩૨ પાનાની આ લધુ પુસ્તિકામાં ગઝલ, દુહા, રાસ તથા તથા ચલચિત્રોના પ્રસિદ્ધિ રાગો પરથી સ્તવન સંગ્રહ સચિત્ર રૂપે ગુંથીને પ્રકટ કર્યા છે. મુખપૃષ્ઠ સુંદર ડીઝાઈનથી આકર્ષિત છે. એક વખત હાથમાં લેતા હૈયામાં વસી જાય તેવું રોચક પ્રકાશન છે.”
સાંપ્રત વિવેચન સાહિત્યને કોઈ પણ અભ્યાસી ઉપરોક્ત સમાલોચનાને સમાલોચના તરીકે નહિ સ્વીકારે. કોઈપણ પુસ્તકની સમાલોચનામાં એ પુસ્તકમાં કયા વિષય છે, તેમાં નવીનતા શું છે, સમાજને આપવા માટે એ પુસ્તકમાં શું છે, અગાઉ પ્રગટ થઇ ગયેલા તે જ વિષયના પુસ્તક કરતાં તે પુસ્તકમાં શું વૈવિધ્ય છે, અરે ! એ જ પુસ્તકના લેખકે અગાઉ લખેલા પુરતક કરતાં તેમાં કંઇ નવું પ્રરથાન છે કે નહિ, વિષયને અનુરૂપ ભાષા, કલ્પન કે અલંકાર છે કે નહિ, આ ને આવું બીજું ઘણું પુસ્તકની સમાલોચના વખતે ધ્યાન રાખવું જોઈએ. પ્રસ્તુત “વંદના ની સમાલોચના જે તેવી અભ્યસનીય બની હોત તે વાચકને તે “વના વધુ ઉપયોગી બની રહેત,
પણ કંઇ નહિ, ફરીના પ્રસંગે “જેનેાદય ના સમાચક સમાચના વખતે આ સમાલોચનાની સમાલોચના ધ્યાન રાખશે તે જરૂરથી જેને સમાલોચના વિભાગ સાર્થક બનશે.

Page #89

આભાર અને અભિવાદન બુદ્ધિપ્રભા છેલ્લા પાંચ વરસથી નિયમિત પ્રગટ થતું રહ્યું છે. જો કે તેની પ્રથમ શરૂઆત તે અધ્યાત્મ જ્ઞાન દિવાકર, રોગનિક શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી હયાત હતા ત્યારે જ થઈ હતી. ત્યાર પછી પણ બે ત્રણ વખત “બુદ્ધિપ્રભા” ચાલ્યું અને બંધ પડયું. પાંચ વરસ સુધી એક ધાર્યું ચાલવાનો આ પ્રથમ જ ગાળે છે. તેને સઘળો સુયશ શ્રીમદ્જીના વિદ્વાન શિષ્ય રત્ન આ મ. શાંતમૂર્તિ શ્રી કીર્તિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા. તેમજ તેમના શિષ્ય સમુદાયને ફાળે જાય છે.
છેલા એક વરસથી “બુદ્ધિપ્રભા” અમને પી દીધું છે. છતાં પણ તેની સમ્પ્રવૃત્તિ માટે તેઓ સૌને અમને હમેશ સહકાર અને આશીર્વાદ મળતા રહ્યા છે.
તાજેતરમાં જ જુનાડીસા બિરાજિત થયેલ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્દ કીર્તિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા. તથા મુનિરાજ લોકર્યા સાગરજી મ. સા. ની શુભ પ્રેરણાથી જુનાડીસાના શ્રી સંઘે “બુદ્ધિપ્રભા” ના વધુ પ્રચારાર્થે રૂા. ૨૫૧) ભેટ આપ્યા છે.
સમીના શ્રી ધર્મ ભક્તિ જન જ્ઞાન મંદિરે પણ પૂ. ૫. પ્ર. અનુગાચાર્ય શ્રી મહેદયસાગરજી મ. સા. તથા મુનિરાજ શ્રી અમરેન્દ્રસાગરજી મ. સા.ની શુભ પ્રેરણાને ઝીલીને રૂા. ૨૫૧)ની ઉદાર ભેટ આપી છે.
અને શ્રી ચાણસ્માના શ્રી જન સંઘે પણ રૂા. ૨૫૧)ની મંગળ

Page #90

૮૮)
બુદ્ધિપ્રભા [તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ ઉપહાર “બુદ્ધિપ્રભા”ને આપે છે. આ ઉપહારના પ્રેરક મુનિરાજ શ્રી દુર્લભસાગરજી મ. સાછે.
“બુદ્ધિપ્રભા” ને મળેલા આ ઉપહાર માટે અમે એ પૂજ્ય શ્રમણ ભગવંતના ઋણી છીએ. અને તેમની પ્રેરણા ઝીલનાર એ જુનાડીસા શ્રી સંઘ, સમીને શ્રી ધર્મ ભક્તિ જેન જ્ઞાન મંદિર તેમજ શ્રી ચાણસ્માના શ્રી જૈન સંઘ સમસ્તના અમે આભારી છીએ.
શ્રી સંઘના એ ઉપહાર અને એ શ્રમણ ભગવંતોની શુભ પ્રેરણાને ચગ્ય એ “બુદ્ધિપ્રભા” ને વિકાસ પથે લઈ જવાનું બળ અને બુદ્ધિ મળી રહે એ જ અભ્યર્થના. –સંપાદક,
WITH BEST COMPLIMENTS
FROM
THE KOHINOOR MILLS Co. Ltd.
Manufacturers of QUALITY FABRICS AND SEWING THREADS
Paccommodational
• Managing Agents : Killick Industries Ltd.,
Killick House,
Home Street, BOMBAY 1. అనుభcommonscannom

Page #91

શાળા સીન કેસનો મા ચા H સુર
વાયા અને પારણા જુનાડીસા
પદ્મપૂજ્ય આચાર્ય દેવેશ શ્રીમદ્ કીર્તિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા. તથા પૂ. મુનિરાજ શ્રી વેલેાકયસાગર્જ્જી આદિ ઠાણાની શુભ નિશ્રામાં શ્રી શખેશ્વર પાર્શ્વનાથના અઠ્ઠમ તપની આરાધના થતાં મસે જેટલાં ભાઈએન ઉલ્લાસપૂર્વક જોડાયા હતા. આ તપની વિશિષ્ઠતા એ હતી કે આમાં નાના ભૂલકાંઓ પણ જોડાયા હતા અને ઘણાજ આતંદુથી અર્જુમ તપની આરાધના કરી હતી.. આ તપના અત્તરવાયણાના વહાવે! શેઠશ્રી લહેરચંદ મંગળજીભાઇએ લીધે હતા. જ્યારે પારણાને લાલ શેઠશ્રી શાંતિલાલ ચુનીલાલ વારીયાએ મેળવ્યેા હતેા. ઉપરાંત પણ પર્વની આરાધના નિમિત્ત અત્રે બિરાજમાન પૂ. આ. મ. શ્રી પ્રભાશ્રીજી મ. સા. ૧૦ ઉપવાસ કર્યા છે જ્યારે પૂ. સા. મ. ચંપકશ્રીજીએ અઠ્ઠાઈ કરેલ છે.
તપસ્યાના મોંગલાચરણ-ચાણસ્મા.
અત્રે આ. મ. શ્રી કીર્તિ સાગરસૂરીજી મ. ના સમુદાયના પુજ્ય મુનિરાજ શ્રી દુલ ભસાગરજી મ. સા. ચાતુર્માસ માટે બિરાજમાન છે. તેઓશ્રીની શુભ પ્રેરણાથી વધમાન તપના પાયા નાંખવામાં આવતાં તેમજ અષ્ટ મહાસિદ્ધિ તપની આરાધના કરાવવામાં આવતાં અનેક ભાઈ એનેાએ આ તપની આરાધના કરી હતી.
ચાતુર્માસની ચતુરંગી-આકાલા.
અત્રેના સધન આગ્રહભરી વિનંતી થતાં પૂ. મુનિરાજ શ્રી હિમાશુસાગરજી મ. તથા મુનિરાજ શ્રી અભ્યુદયસાગરજી મ. આદિ ઠાણા ચાતુર્માસ માટે સ્થિરવાસી બન્યા છે. પૂજ્ય મુનિશશ્રી

Page #92

PEDRACHES Cons
242189 Cables : "COZILEAD” Piones : 242317
BALDOTA BROTHERS
" BALDOTA BHAVAN" 117, Queen's Road, Bombay 1. (India)
caraksFOLIO CONDADO
IMPORTS: Non-ferrous Metals such as COPPER,
ZINC, LEAD & TIN, CHEMICALS
& LUBRICA'IING OILS. FXPORTS : IRON ORE, MANGANESE,
MINERALS, IRON & STEEL
SCRAP, ETC. TOCKIST OF ALUMINIUM INGOTS
ZER DOES NOTE
SEMI-MANUFACTURES such as :1. E.C. Grade Wirebars 2. 3/8" Aluminium Rods for ACSR/AAR
Conductors 3. Aluminium Sheets in all gauges and sizes 4. Special enquiries entertained for Container
Shects, Foils, Sections etc.

Page #93

તા. ૧૨-૯-૧૯૬૪
બુદ્ધિપ્રભા
[ ૯૧
અભ્યુઢચસાગરજી મ. એક સરસ વક્તા છે. તેમની પ્રેરક વાણીથી અત્રેના સમસ્ત સંઘમાં જાગૃતિ આવતાં, મેાક્ષ તપની આરધના તેમજ શખેશ્વર પાર્શ્વનાથના અડૂમ તપની આરાધનામાં ઘણી એટી સંખ્યાએ લાલ લીધે હતા. પૂ. મુનિરાજ ઉપરાંતઅત્રે પૂ. સા. મ. શ્રી પદ્મલત્તા શ્રીજી મ. તથા પૂ. સા. મ. શ્રી મયણાશ્રીજી મ. પણ બિરાજમાન છે, પૂ. સા. મે. શ્રી મયણાશ્રીજી મ. વિદુષી સાધ્વી, પ્રવકતા તેમજ તપસ્વીની પણ છે. તેએશ્રીએ માસખમણુ કર્યુ હતું. દરરાજ તેઓશ્રી એનેને પ્રેરક ઉપદેશ આપે છે અને ફાજલ સમયમાં સાહિત્યની સર્જન પણ કરે છે. ‘સુધાષા’ તેમજ કલ્યાણ’માં અવરનવર તેઓશ્રીના લેખ, વાર્તા વિ. પ્રસિદ્ધ થાય છે.
એકતાના એકડા ચૂંટાય છે (ખંભાત)
ભારતભરના
બિહાર સરકારે સમેતશિખરના કબ્જે લઈ ને જૈનાની લાગણી પર કારમે કારડો વીંઝચે છે. તેથી ભારતભરના જૈને જાગી ગયા છે. ખભાત પણ એ જાગૃતિથી આકાત નથી રહ્યું. તા. ૩૦-૮-૬૪ ના રાજ અત્રેના શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘના તમામે પૂજ્ય શ્રમણ ભગવતે તેમજ સાધ્વીજી મહારાજ અને સારાય જૈન સમાજના સભાસદે ભેગા મળ્યા હતા. અને સર્વાનુમતિ ઠરાવ કરી બિહાર સરકારના એ કાયદાને અન્યાયી અને ધાર્મિક લાગણી દુઃભવનારો કહ્યો હતે. સૌ પ્રથમવાર જ તમામ શ્રમણ ભાવ તે એક મંચ પર ભેગા મળેલા હાઈ આ સભા ખૂબ જ યાદગાર બની હતી. આ નિમિત્તે તે દિવસે ૩૦૦ ભાઈ બેનાએ આયખિલ કર્યાં હતાં.
એકતાના મડાણુ (મુંબઇ)
તા. ૯-૮-૧૯૬૪ના રાજ મુબઈ જૈન ગોડીજી ઉપાશ્રયમાં, મુંબઈ તેમજ પરામાં વસતા પૂજ્ય શ્રમણ ભગવતાની નિશ્રામાં એક ચાદગાર સભા મળી હતી. આ સભા જૈન શ્વેતાંબર કેન્ફરન્સ તેમજ સુખઈની ૬૭ જેટલી જૈન સંસ્થાના આશ્રયે ચેડજાઈ હતી.

Page #94

કર!
બુપ્રિભા તા. ૧૦-૯-૧૯૬૪ વિરાટ મેદની વચ્ચે અનેક પ્રવકતાઓએ એ વાત ભારપૂર્વક કહી હતી કે સમેતશિખરને પહાડ એ જગલ કે નરી જમીન નથી. અનારી એ તીર્થભૂમિ છે. સરકારને તેમાં કઈ જ હસ્તક્ષેપ કરવાને હક્ક નથી. આ સભાએ તીર્થરક્ષા સમિતિની રચના કરી હતી. અને બિહાર સરકારે બહાર પાડેલા હુકમને પડકાર આપવા તેમજ આપણે
એ તીર્થ પર હકક પાછું મેળવવા ઘટતું કરવા સર્વાનુમત સંમતિ આપી હતી. આ સમિતિના પ્રમુખ શેઠશ્રી માણેકલાલ ચુનીલાલ નીમાયા છે. જ્યારે તેમની મદદ માટે ચા મંત્રીઓ નીમવામાં આવ્યા છે.
પ.
-
REGAતો તમામ
saga
Hite
Iith Best Compliments
From :
Ms. BIPIN INDUSTRIES Stainless Steel Merchant
Bada Mandir Gaushala
3rd Bhoiwada, BOMBAY - 3. ALUVULLLLLL1013
માલિક, મુદ્રક અને પ્રકાશક: ઈદિ ગુણવંતલાલ શાહ મૃણાલય : “જેન વિજય” પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, ગાંધી–સૂરત.

Page #95

બુદ્ધિપ્રભાનું માહે ઓકટોબર ૧૯૬૪ માં આપનું લવાજમ પૂરું થાય છે.
માનવતા વાચકે,
જય જિનેન્દ્ર.
વિ. વિ. સહ જણાવવાનું કે જે ભાઈ–બેનાએ બુદ્ધિપ્રભાના પ્રથમ વરસની શરૂઆતમાં તેમજ જે ભાઈ-બેનાએ બુદ્ધિપ્રભાના ચોથા વ૨સની શરૂઆતમાં લવાજમ ભચુ હોય તેઓનું લવાજમ માહે એકબર ૧૯૬૪ માં પૂરું થાય છે.
- આજ સુધી આપે જે ઉમદા સહકાર આપ્યો છે તે બદલ અમે આપના આભારી છીએ. અને અમે આશા રાખીએ છીએ કે તેવો ને તે જ આ પનો સહદય સહકાર છઠ્ઠા વરસ માટે પણ મળી જ રહેશે. | ‘બુદ્ધિપ્રભા’નું કાર્યાલય સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૪ થી બદલવામાં આવ્યું છે તે આ પનું લવાજમ નીચેના સરનામે સમયસર મોકલી આપી આભારી કરશોજી.
લિ. તંત્રીઓ.
આપનું લવાજમ નીચેના સ્થળે જમા કરાવે.
- બુદ્ધિપ્રભા Co| શ્રી જયકુમાર શાંતિલાલ દ ૧૨/૧૬, ત્રીજો ભેયવાડા, ૧ મા
મુંબઈ-૨.

Page #96
the tptember 1964 BUDDHIPRABHA Regd No. G. 472 (\/\/\/\/\/\/\\\/\/\/\/\/\/\/\/\/) જોજે પાછળથી પસ્તાવું ન પડે બુદ્ધિપ્રભાનું લવાજમ આજે જ ભરો કારણ બુદ્ધિપ્રભા હવે બને છે જૈન ડાયજેસ્ટ દર અ‘કે તેથી વધુ પનાં, મૌલિક તેમજ અનુદિત વાર્તાઓ, પૂજ્ય શ્રમણ ભગવડતાના પ્રેરણાદાયી પ્રવચન, સાહિત્યિક તેમજ સામાજિક લે છે, પ્રાચીન જૈન ભક્તિ ગીતાનું રસીલું રસદર્શન, સ્ત્રીની નજરેપુરુષની નજરેની કટાક્ષ કટાર, ચિંતન કણિકા, પ્રેમગીતા, તીર્થો અને શિ૯૫ની તસ્વીરા, શાસન સમાચાર અને આકર્ષક રંગબેરંગી મુખપૃષ્ઠ. MMMMMMMMMMMMMMMMMMMM WNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN બુદ્ધિપ્રભા જૈન ડાયજેસ્ટના પ્રથમ અંક માહે નવેંબર 1964 માં પ્રગટ થશે. વાર્ષિક લવાજમ રૂપિયા પાંચ વધુ માટે લખો : બુદ્ધિપ્રભા શ્રી જયકુમાર શાંતિલાલ દંતારા, , 6, ત્રીજે ભયવાડા, 1 માળે, મુંબઈ-૨, MMMMMMMMMMMM " : ઉષા પ્રિન્ટરી (ખા.) લી. 1 * સંબઈ-૨.