________________
ભૂમિકાથી નીચી કક્ષાના બાળાદિ જીવોને (બાળ-મધ્યમ જીવોને) ઉપકાર કરનારું બને છે. તે કારણથી.
અહીં અપિ શબ્દનો અર્થ એમ સમજવો કે પરિપૂર્ણ વિધિવાળું અનુષ્ઠાન તો બાલાદિને ઉપકારક બને જ છે. પરંતુ આવું વિકલાનુષ્ઠાન પણ બાલાદિને ઉપકારક બને છે.
બાલાદિમાં જે આદિ શબ્દ છે તેનો અર્થ એવો છે કે જે પંડિત-વિદ્વાન પુરષ છે તે તો સ્વપ્રજ્ઞાથી જ નિપુણયત્ન કરે છે. પરંતુ તેવી પ્રજ્ઞા વિનાના બાળ અથવા યત્કિંચિત્ પ્રજ્ઞાવાળા મધ્યમ જીવોને આ વિધિપાક્ષિક ક્રિયા કરતો જીવ ઉપકારક બને છે. તે કારણથી પરિપૂર્ણ વિધિયુક્તાનુષ્ઠાનની ઈચ્છા યોગવાળા પરંતુ સંધયણબલાદિના કારણે તેવી આચરણા નહિ કરી શકવાના કારણે વિકલાનુષ્ઠાનવાળા એવા પણ ગીતાર્થ પુરુષોએ જ્યારે સિદ્ધાન્તની વિધિની પ્રરૂપણા કરવાનો પ્રસંગ આવે ત્યારે પોતે હીનક્રિયાવાળા હોવા છતાં પણ) વિધિની જ પ્રરૂપણાનો નિર્ભર = અત્યંત આગ્રહ રાખવો જોઈએ, કારણ કે પોતે હીન હોવાથી આ કાળે અવિધિ પણ ચાલે, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળને સમજીને આમ પણ ચલાવી લેવું જોઈએ એવી પ્રરૂપણા જો કરે તો પોતે પણ વિધિના મંદ પક્ષપાતી બને, સાંભળનારાઓને પણ વિધિ પ્રત્યે તીવ્ર રુચિની અનુત્પત્તિ થાય, સન્માર્ગનો કાળાન્તરે નાશ થાય, ઉસૂત્રભાષણ થાય, પોતાને અવિધિનો રસ વધતો જાય ઇત્યાદિ ઘણા દોષો લાગે. માટે પ્રરૂપણા વખતે વિધિમાર્ગની જ પ્રરૂપણાનો અતિશય આગ્રહ રાખવો. જેથી પોતાની પણ રૂચિ વિધિ પ્રત્યે વિશિષ્ટ-વિશિષ્ટતર બને. શ્રોતાને પણ વિધિનો પક્ષપાત વધે. વિધિવાળાઓ પ્રત્યે બહુમાન વધે. તેથી જ વક્તાનો “અવિધિદોષ” નિરનુબંધ બને.
તે કારણથી ત = વિધિની જ પ્રરૂપણા કરવાનો તે આગ્રહ જ તે યત્કિંચિત્ અવિધિદોષવાળા છઠ્ઠા-સાતમા ગુણઠાણાવાળા વર્તમાનકાલીન જીવોને સર્વકલ્યાણનો સંપાદક બને છે. માટે પોતે કદાચ હીનવિધિયુક્ત હોય તોપણ પ્રરૂપણા વિધિની જ કરવી. તે જ સાચો કલ્યાણનો માર્ગ છે.
આ કારણથી ગચ્છાચાર પ્રકીર્ણકમાં (ગચ્છાચાર પન્નામાં કહ્યું
| શ્રી યોગવિશિા જ 10 /
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
