________________
વિનય દ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧ અવતરણિકા :
વિનયનું સ્વરૂપ બતાવે છે – બ્લોક :
कर्मणां द्राग्विनयनाद्विनयो विदुषां मतः ।
अपवर्गफलाऽऽढ्यस्य मूलं धर्मतरोरयम् ।।१।। અન્વયાર્થ :
વળાંકકર્મોને દ્રા=શીધ્ર વિનયનાન્સવિનયન કરનાર હોવાથી વિદુષi વિનય મતિ =વિદ્વાનોને વિનય સંમત છે. પવનડડઢચસ્થ અપવર્નરૂપી ફલથી આઢ્ય એવા થર્મતરો =ધર્મરૂપી વૃક્ષનું સમ્મૂન =આ મૂળ છે=વિનય મૂળ છે. ૧il. શ્લોકાર્ચ - કર્મોને શીધ્ર વિનયન કરનાર હોવાથી વિદ્વાનોને વિનય સંમત છે. વળી, તે વિનય કેવો છે ? તે સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે –
અપવર્ગરૂપી ફળથી આવ્ય એવા ધર્મરૂપી વૃક્ષનું આ મૂળ છે વિનય ધર્મવૃક્ષનું મૂળ છે. [૧] ટીકા -
कर्मणामिति-कर्मणां-ज्ञानावरणीयादीनां द्राक्-शीघ्रं विनयनात् अपनयनात् विदुषां विनयो मतः । अयमपवर्गफलेनाढ्यस्य-पूर्णस्य धर्मतरोर्मूलम् ।।१।। ટીકાર્ય :
કર્ષri ... ઘર્મતરોક્તમ્ જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મોનું શીધ્ર વિનયન થતું હોવાથી અપનયન થતું હોવાથી, વિદ્વાનો ‘વિનય' કહે છે. આ વિનય, અપવર્ગફળથી યુક્ત=મોક્ષરૂપ ફળથી પૂર્ણ, એવા ધર્મરૂપી વૃક્ષનું મૂળ છે. ૧૫ ભાવાર્થ - ગુણવાન પુરુષમાં વર્તતા ગુણોને અવલંબીને કે યોગમાર્ગના ગુણોને અવલંબીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
