________________
વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૧૭–૧૮
} અન્વયાર્થ :
વિનયેન વિના=વિલય વગર, નિનપ્રવચનોન્નતિઃ ન સ્વા=જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ થાય નહિ. વિં વા=શું, પયઃસે વિના=પાણીના સિંચન વગર, મુવિ પાવપઃ વર્ઘતે=ભૂમિમાં વૃક્ષ વૃદ્ધિ પામે ? અર્થાત્ વૃદ્ધિ પામે નહિ. ।।૧૭।। શ્લોકાર્થ :
વિનય વગર જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ થાય નહિ. શું પાણીના સિંચન વગર ભૂમિમાં વૃક્ષ વૃદ્ધિ પામે ? અર્થાત્ વૃદ્ધિ પામે નહિ. [૧૭|| ભાવાર્થ :
ચતુર્વિધ સંઘમાં રહેલા જીવોમાં જેટલા અંશે શ્રુતજ્ઞાન અને આચરણા પરિણમન પામે, તે જિનપ્રવચન છે, અને તે જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ વિનય કરવાથી થાય છે અર્થાત્ ચતુર્વિધ સંઘમાં રહેલા જીવો તીર્થંકર આદિના ગુણનું અવલંબન લઈને જે વિનયની પ્રવૃત્તિ કરે, તેનાથી તેઓમાં વર્તતું જિનપ્રવચન અતિશયવાળું થાય છે. તેથી વિનયથી જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ થાય છે, અને વિનય વગર જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ થતી નથી.
જેમ ભૂમિમાં બીજ વાવેલું હોય અને પાણી સિંચન કરવામાં ન આવે અથવા વૃક્ષ કાંઈક વૃદ્ધિ પામેલું હોય અને પાણી સિંચન કરવામાં ન આવે તો વૃક્ષ વૃદ્ધિ પામતું નથી, તેમ ઉચિત વિનયની પ્રવૃત્તિ કરવામાં ન આવે તો જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ થતી નથી. વળી, ઉચિત વિનયની પ્રવૃત્તિ જોઈને અન્ય જીવો પણ ભગવાનના શાસનને પામે છે. તેથી નવા જીવોને ધર્મની પ્રાપ્તિ થવારૂપ જિનપ્રવચનની ઉન્નતિ પણ વિનયથી થાય છે. I૧૭ના
અવતરણિકા :
વળી, વિનયનું જ મહત્ત્વ બતાવતાં કહે છે
૩૯
----
શ્લોક ઃ
विनयं ग्राह्यमाणो यो मृदूपायेन कुप्यति । उत्तमां श्रियमायान्तीं दण्डेनापनयत्यसौ ।। १८ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use'Only
www.jainelibrary.org
