________________
૪૩
વિનય દ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૧-૨૨ ભાવાર્થ :
ચિત્ત સંસારના ભાવોથી નિવૃત્તિ પામીને આત્મભાવોમાં વિશ્રાંતિ પામે તે સમાધિ છે, અને તે સમાધિ શાસ્ત્રકારોએ ચાર પ્રકારની બતાવી છે :
(૧) વિનયવિષયક, (૨) શ્રતવિષયક, (૩) તપવિષયક અને (૪) આચારવિષયક : આ ચારે સમાધિનું સ્વરૂપ સ્વયે ગ્રંથકાર આગળના શ્લોકોમાં બતાવે છે. પરવા શ્લોક :
शुश्रूषति विनीतः सन् सम्यगेवावबुध्यते ।
यथावत् कुरुते चार्थ मदेन च न माद्यति ।।२२।। અન્વયાર્થ :
વિનીતઃ સ—વિનંયવાળા છતા સાધુ શુકૂતિ=સાંભળે છે=શાસ્ત્રો સાંભળે છે, (તેથી) સચવાવનુષ્યતૈ=સમ્યફ જ બોધને પ્રાપ્ત કરે છે જે પ્રમાણે સાંભળ્યું છે તે પ્રમાણે તે બોધને સમ્યફ પરિણામ પમાડે છે, =અને યથાવત્ ર્થ તૈયથાવત્ અર્થને કરે છે શાસ્ત્રોના અર્થો યથાર્થ કરે છે, જ ન મન સ્થિતિ અને મદને પામતા નથી. ૨૨ાા શ્લોકાર્ચ -
વિનયવાળા છતા સાધુ-શાઓ સાંભળે છે, (તેથી) સમ્યફ જબોધને પ્રાપ્ત કરે છે જે પ્રમાણે સાંભળ્યું છે તે પ્રમાણે જ બોધને સમ્યક પરિણામ પમાડે છે, યથાવત્ અર્થને કરે છે શાસ્ત્રોના અર્થો યથાર્થ કરે છે અને મદને પામતા નથી. Il૨૨l. ભાવાર્થ :
ચાર પ્રકારની વિનય સમાધિ દશવૈકાલિક સૂત્રમાં કહેલ છે, તેને સામે રાખીને ગ્રંથકારે પ્રસ્તુત શ્લોક રચેલ છે. દશવૈકાલિક સૂત્રમાં ચાર પ્રકારની વિનય સમાધિનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે બતાવેલ છે –
(૧) ગુરુ દ્વારા અનુશાસન કરાયેલ સાધુ શાસ્ત્ર સાંભળે છે, તે વિનય સમાધિનું પ્રથમ પદ . (૨) શાસ્ત્ર સાંભળીને સમ્યમ્ અવબોધ કરે છે, તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
