________________
૫૮
વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૨૯-૩૦
અનાદર થવાથી શ્રુતની આશાતનાના કારણે દીર્ઘ સંસારના પરિભ્રમણની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે સર્વ કલ્યાણનું એક કારણ વિનય છે, તેથી કલ્યાણના અર્થીએ વિનય માટે ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. I૨૯II
અવતરણિકા :
યોગમાર્ગમાં વિનયની પ્રધાનતાને બતાવવા અર્થે કહે છે
શ્લોક ઃ
विनयस्य प्रधानत्वद्योतनायैव पर्षदि ।
तीर्थं तीर्थपतिर्नत्वा कृतार्थोऽपि कथां जगौ ।। ३० ।। અન્વયાર્થ :
www
વિનવસ્યપ્રધાનત્વદ્યોતનાયેવ=વિનયનું પ્રધાનપણું બતાવવા માટે જ, કૃતાર્થોઽપિ તીર્થપતિઃ-કૃતાર્થ પણ તીર્થંકરો, પર્ણવિ=પર્ષદામાં તીર્થ નત્વા=તીર્થને તમીને થાં નૌ=ધર્મદેશના આપે છે. ।।૩૦।।
શ્લોકાર્થ :
વિનયનું પ્રધાનપણું બતાવવા માટે જ કૃતાર્થ પણ તીર્થંકરો પર્ષદામાં તીર્થને નમીને ધર્મદેશના આપે છે. II3II
ભાવાર્થ :
તીર્થંકરના જીવો કોઈક તીર્થમાં ઉત્પન્ન થઈને ધર્મની સાધના કરીને તીર્થંકર નામકર્મ બાંધે છે. તેથી તીર્થંકરની નિષ્પત્તિનું બીજ કોઈક તીર્થંકરે સ્થાપેલું તીર્થ છે. માટે પોતાની તીર્થંકરપણાની પ્રાપ્તિનું બીજ જે તીર્થ છે, તેનો વિનય કરવો તીર્થંકરને પણ ઉચિત છે. વળી તીર્થનું સ્થાપન કરનારા તીર્થંકરો પણ જે તીર્થનો વિનય કરે છે, તે તીર્થ પ્રત્યેનો વિનય “કલ્યાણનું પ્રધાન કારણ છે” તેવો લોકોને બોધ કરાવવા માટે કૃતાર્થ એવા પણ તીર્થંકરો પર્ષદામાં ‘નમો તિસ્થસ’ એમ કહીને તીર્થને નમસ્કાર કરે છે, અને ત્યારપછી દેશના આપે છે. તેથી વિનય સર્વ યોગમાર્ગમાં પ્રધાન કારણ છે, એમ ફલિત થાય છે. II૩૦ના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
