________________
વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૨૬-૨૭
ભાવાર્થ :
શ્લોક-૨૧થી ૨૪માં વિનય, શ્રુત, તપ અને આચારસમાધિના ચાર ચાર ભેદો બતાવ્યા. તે સમાધિમાં સમ્યક્ યત્ન કરીને શાસ્ત્રઅધ્યયન કરવાથી સાધુને સમ્યક્ બોધ થાય છે અને તે બોધ અનુસાર સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિ થાય છે જે પ્રવૃત્તિ માત્ર પ્રવૃત્તિરૂપ બનતી નથી, પરંતુ ભગવાને શ્રુતથી જે ભાવો નિષ્પન્ન કરવાના કહ્યા છે, તે ભાવો સાથે તન્મયીભાવવાળી બને છે, જેથી સ્પર્શ નામના જ્ઞાનની પરિણતિ પ્રગટે છે અર્થાત્ તત્ત્વને સ્પર્શનાર એવો જ્ઞાનનો પરિણામ પ્રગટે છે. અને તે સ્પર્શ નામનો જ્ઞાનનો પરિણામ અક્ષેપફળને દેનારો છે અર્થાત્ અવિલંબથી વીતરાગભાવની પ્રાપ્તિનું કારણ બને છે. જેમ તામ્ર ઉપર સિદ્ધરસ નાખવામાં આવે તો તે સિદ્ધ૨સ તામ્ર સાથે એકમેક ભાવને પામે છે, જેથી તે તામ્ર સુવર્ણભાવને પામે છે, તેમ સ્પર્શ નામની જ્ઞાનની પરિણતિથી યોગીનો આત્મા વીતરાગ સાથે તન્મયભાવવાળો બને છે, તેથી તે યોગી શીઘ્ર વીતરાગભાવને પામે છે. ||૨||
અવતરણિકા :
અત્યાર સુધી પાંચ પ્રકારના વિનયોનું સ્વરૂપ અને તેનું ફળ વિસ્તારથી બતાવ્યું. તેનાથી શું ફલિત થાય છે ? તે બતાવે છે
શ્લોક ઃ
इत्थं च विनयो मुख्यः सर्वानुगमशक्तितः । मिष्टान्नेष्विव सर्वेषु निपतन्त्रिक्षुजो रसः ।। २७ ।।
૫૩
–
Jain Education International
અન્વયાર્થ:
રૂત્યું ==અને આ રીતે=પૂર્વશ્લોકોમાં પાંચ પ્રકારના વિનયનું સ્વરૂપ અને તેનું ફળ બતાવ્યું એ રીતે, સર્વાનુમવિતતઃ=સર્વમાં અનુગમશક્તિને કારણે=યોગમાર્ગની સર્વ પ્રવૃત્તિમાં વિનયની અનુસરણશક્તિ હોવાને કારણે, વિનયો મુક્યઃ=વિનય મુખ્ય છે=યોગમાર્ગની સર્વ પ્રવૃત્તિઓમાં વિનય મુખ્ય છે, મિષ્ટાન્નેષુ રૂવ સર્વેષુ=જેમ સર્વ મિષ્ટાન્નોમાં, નિપતન્ રૂક્ષુનો રો=પડતો એવો ઇક્ષુનો રસ મુખ્ય છે.
112911
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
