________________
વિનયદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૯ અરિહંત આદિ તેર પદોમાં જ્ઞાનાદિ ગુણો અન્યોચ અનુવિદ્ધ છે એ રીતે, હીલતાના વિષયીભૂત જ્ઞાનાદિનો સંબંધ સર્વત્ર અવિશેષ હોવાના કારણે અરિહંતાદિ તેર પદોમાં જ્ઞાનાદિનો સંબંધ અવિશેષ હોવાના કારણે, એકની હીલનામાં સર્વની હીલતાની આપત્તિ હોવાથી, દારુણ વિપાકનું અવધારણ કરીનેaહીલનાના મહાવિડંબનારૂપ ફળનો નિર્ણય કરીને કોઈની પણ હીલના કરવી જોઈએ નહિ, એ પ્રકારનો ભાવ છે. II ભાવાર્થ -
શ્લોક-૭માં કહેલ તેર સ્થાનોનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ વિચારીએ તો યોગમાર્ગ, યોગમાર્ગના સ્થાપક તીર્થકરો, યોગમાર્ગનું ફળ સિદ્ધ અવસ્થા અને યોગમાર્ગમાં પ્રસ્થિત એવા આચાર્યાદિ સર્વ જીવોનો સંગ્રહ થાય છે, અને તે સર્વ જ્ઞાનાદિ ગુણોથી પરસ્પર અનુવિદ્ધ છે; કેમ કે જે એકનું જ્ઞાન છે, તે જ બીજાનું જ્ઞાન છે. ' તેથી તે તેર પદોમાંથી કોઈ એક પણ પદની આશાતના કરવામાં આવે તો તત્ત્વથી બધાની આશાતના થાય; કેમ કે હીલનાના વિષયભૂત જ્ઞાનાદિ પરિણતિરૂપ યોગમાર્ગ સર્વત્ર સમાન છે. તેથી યોગમાર્ગની હીલના કરવાથી ઘણા ભવો સુધી યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિને અનુકૂળ ઉત્તમ ભાવો પણ મળે નહિ, અને યોગમાર્ગ પણ મળે નહિ, પરંતુ સંસારના ખરાબ ભવોની પરંપરાની પ્રાપ્તિ થાય. માટે શ્લોક-૭માં કહેલા તેર સ્થાનોમાંથી કોઈપણ સ્થાનની હીલના કરવી જોઈએ નહિ.
અહીં વિશેષ એ છે કે જ્ઞાન શબ્દથી મતિ આદિ પાંચ જ્ઞાનો ગ્રહણ કર્યા, તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે મોક્ષમાર્ગને અનુકૂળ એવું જે મતિજ્ઞાન છે, તે જ પ્રકર્ષને પામીને કેવળજ્ઞાનમાં વિશ્રાંત થાય છે. તેથી મતિજ્ઞાનની આશાતના કરવાથી અર્થથી કેવળજ્ઞાનની પણ આશાતના થાય છે. તેથી યોગમાર્ગને સેવનારા જે યોગીઓ છે, તેઓમાં વર્તતું મોક્ષમાર્ગને અનુકૂળ એવું મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન પણ કેવળજ્ઞાનનું કારણ છે. તેથી કોઈ યોગીની આશાતના કરવામાં આવે તો તેમનામાં વર્તતા મતિ આદિ જ્ઞાનની આશાતના થાય છે, અને અર્થથી તે આશાતના કેવળજ્ઞાનીની અને સિદ્ધની પણ થાય છે. આથી જ કોઈ છદ્મસ્થ સાધુ યોગમાર્ગની આરાધના કરતા હોય, અને તેમના પ્રત્યે ઉપાસકને ભક્તિનો પ્રકર્ષ થાય તો ભક્તિ કરનાર ઉપાસકને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે, અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
