________________
૨૦
વિનય દ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૭-૮, ૯ વળી, ક્રિયા અસ્તિવાદરૂપ છે=ભગવાને બતાવેલ ઉચિત કૃત્યોરૂપ જે ક્રિયા તે જીવની વાસ્તવિક અવસ્થાની પ્રાપ્તિનું કારણ છે. તેથી તે ક્રિયા અસ્તિવાદરૂપ છે, અને જે ક્રિયા જીવને ચારગતિના પરિભ્રમણનું કારણ છે, તે ક્રિયા નાસ્તિવાદરૂપ છે. આ રીતે ક્રિયાનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ વિચારવાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ભગવાને બતાવેલી અસ્તિવાદરૂપ સર્વ ક્રિયાઓ આત્મામાં વીતરાગભાવને અભિમુખ ઉત્તમ સંસ્કારો આદાન કરે છે, માટે જીવનું એકાંત હિત છે. એ પ્રકારે તેના સ્વરૂપનું આલોચન કરીને અનાશાતનાદિ ચાર પ્રકારથી વિનય કરવામાં આવે તો કર્મનું વિનયન થાય છે.
વળી, ધર્મ, શ્રત અને ચારિત્રરૂપ છે. શ્રતધર્મ જીવને તત્ત્વનો બોધ કરાવનાર છે, અને ચારિત્રધર્મ જીવના પારમાર્થિક સ્વરૂપને પ્રગટ કરવાના યત્ન સ્વરૂપ છે, અને તે શ્રુત-ચારિત્રરૂપ ધર્મ જ સર્વ કલ્યાણનું કારણ છે, તે પ્રકારે ધર્મના સ્વરૂપનું ચિંતવન કરીને અનાશાતનાદિ ચાર પ્રકારથી વિનય કરવામાં આવે તો કર્મનું વિનયન થાય છે.
વળી, મતિ આદિ પાંચ જ્ઞાનો છે. તે પાંચ જ્ઞાનો સર્વ કલ્યાણોની પરંપરાનાં કારણો છે. તે પ્રકારે પાંચ જ્ઞાનોનું સ્વરૂપ સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિચારીને અનાશાતનાદિ ચારે પ્રકારે તેનો વિનય કરવામાં આવે તો કર્મનું વિનયન થાય છે.
વળી, જ્ઞાની=મતિ આદિ પાંચ જ્ઞાનવાળા પુરુષો. જેમ જ્ઞાનનો અનાશાતનાદિથી વિનય થાય છે, તેમ તે જ્ઞાનવાળા પુરુષોનો પણ અનાશાતનાદિથી વિનય કરવામાં આવે તો કર્મનું વિનયન થાય છે.
વળી, ગણિ=ગણના અધિપતિ અર્થાત્ સાધુના સમુદાયરૂપ જે ગણ તેના અધિપતિ તે ગણિ એવા સાધુ, ઘણા યોગ્ય સાધુઓને યોગમાર્ગમાં પ્રવર્તાવીને કલ્યાણની પરંપરાનું કારણ બને છે. તેવા ગણિ સાધુના ગુણોનું સ્મરણ કરીને અનાશાતનાદિ દ્વારા વિનય કરવાથી કર્મનું વિનયન થાય છે. ll૭-૮ અવતરણિકા :
શ્લોક-૭ અને ૮માં અરિહંત આદિ તેરને આશ્રયીને બાવન પ્રકારનો અનાશાતનાત્મક ઔપચારિક વિનય બતાવ્યો. હવે તે બાવન ભેદના વિષયભૂત અરિહંત આદિ તેર વસ્તુઓ પરસ્પર અતુવિદ્ધ છે, એમ બતાવીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
