________________
૧૦
વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૪
ઉપનયન કરે=પીઠિકા આદિનું સ્થાપન કરે.
(૩) અભ્યુત્થાન :- બેઠેલ શિષ્ય ગુરુના સહસા દર્શનથી ઊભો થાય તે
અભ્યુત્થાન.
=
(૪) અંજલિગ્રહ :- પ્રસ્તાદિમાં અંજલિનો ગ્રહ–બે હાથ જોડીને પૃચ્છા. (૫) કૃતિકર્મ :- વંદન.
(૬) શુશ્રૂષા :– વિધિપૂર્વક અદૂર અને અનાસન્નપણાથી ગુરુ આદિનું સેવન.
(૭) પશ્ચાત્ગતિ :- જતા એવા ગુરુની પાછળ ગમત.
(૮) સન્મુખ ગતિ :- આવતા એવા ગુરુની સન્મુખ ગમન. * ‘તિ' શબ્દ આઠ ભેદોની સમાપ્તિ માટે છે. IIII
ભાવાર્થ :
કાયિક ઉપચાર વિનય :
(૧) અભિગ્રહ :- ગુણવાન ગુરુના ગુણો પ્રત્યેના આદરથી ગુરુસંબંધી ઉચિત વ્યાપાર કરવાની અભિસંધિ તે અભિગ્રહ છે અર્થાત્ ગુણવાન ગુરુની ભક્તિ કરવાનો સંકલ્પ છે, અને તે સંકલ્પપૂર્વકની તેને અનુરૂપ સર્વ પ્રવૃત્તિ તે પ્રથમ પ્રકારનો કાયિક વિનય છે. આ કાયિવિનયકાળમાં ગુણવાન ગુરુના બહુમાનની વૃદ્ધિને અનુકૂળ પરિણામપૂર્વક સર્વ કાયિક ક્રિયામાં ઉચિત યતના વર્તતી હોય તો જીવમાં ગુણવૃદ્ધિને અનુકૂળ અંતરંગ વ્યાપાર થાય છે, તેથી અભિગ્રહ વિનય બને છે. અને તેવા પ્રકારનો અંતરંગ વ્યાપાર ન હોય અને બાહ્ય ક્રિયા કરવામાં આવે અથવા પોતે ગુરુનું કૃત્ય નહિ કરે તો પોતાનું ખરાબ દેખાશે ઇત્યાદિ જે તે અભિસંધિથી કૃત્ય કરે, તો તે અભિગ્રહ સ્થૂલથી અભિગ્રહ ગણાય, પરંતુ કર્મના વિનયનનું કારણ નહિ હોવાથી અભિગ્રહ વિનય બને નહિ.
(૨) આસનત્યાગ :- ગુણવાન ગુરુ કોઈક નિમિત્તે સન્મુખ આવેલા હોય તો પોતાના આસનનો ત્યાગ કરીને ગુરુને બેસવા માટે આસન અને પીઠિકા આદિનું સ્થાપન કરે, તે વખતે ગુણવાન ગુરુના વધતા જતા બહુમાનથી યુક્ત પોતાના આસનત્યાગની ક્રિયા તે કાયિક ઉપચાર વિનય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
