________________
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ હવે તે છ નિક્ષેપોને વિભક્તિની સાથે વિશેષાર્થથી ઘટાવતા પ્રથમ નામવિભક્તિનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે – तत्थ य नामविभत्ती, जस्स अजीवस्स अहव जीवस्स । कीरइ विभत्तिनामं, जहा सियाई तियाई य ॥५॥
ભાવાર્થ–જેમ સ્વાદિ અને ત્યાદિ પ્રત્યયોને વિભક્તિ કહેવામાં આવે છે, તેમ કોઈ જીવ અથવા અજીવ દ્રવ્યનું વિભક્તિ એવું નામ કરવામાં આવે તે નામવિભક્તિ કહેવાય છે. અર્થાત્ તે નામ તે શબ્દના અર્થની અપેક્ષા વગરનું અને તે શબ્દના અર્થવાળા બીજા શબ્દોથી ન કહી શકાય તેવું હોવું જોઈએ પા.
સ્થાપનાવિભક્તિનું સ્વરૂપ – ठवणविभत्ती पुण तत्थ, जत्थता एव लिंग(गी०)धाऊण । पुरओ ठाविज्जती, पुत्थयपत्ताइनत्था वा ॥६॥
ભાવાર્થ-વિભક્તિના જે સ્વાદિ તથા ત્યાદિ પ્રત્યયો નામ તથા ધાતુની આગળ મૂકવામાં આવે અથવા તે પ્રત્યયો પુસ્તક અગર પત્ર વગેરે ઉપર લખવામાં આવે તેને સ્થાપના-વિભક્તિ કહેવામાં આવે છે .દી जीवाजीवासहावा, दव्वविभत्ती उ कित्तिया सुत्ते । जीवा हवंति दुविहा, मुत्ता संसारिया चेव ॥७॥
ભાવાર્થ-દ્રવ્યવિભક્તિ એટલે દ્રવ્યના વિભાગ. તે દ્રવ્યના વિભાગ શાસ્ત્રમાં જીવ એટલે સચેતન અને અજીવ એટલે અચેતન એમ બે સ્વભાવે કરીને બે પ્રકારના કહેલા છે. તે
