________________
૪૩
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ ચોવીસમા તીર્થંકર ઉત્પન્ન થાય છે. અર્થાત્ માતાની કુક્ષિમાં આવે છે તેટલી.
ક્યાં ક્યાં કાલચક્રની પ્રવૃત્તિ અને ક્યાં સદા અવસ્થિત કાલ હોય તે બતાવે છે – भरहेरवएसुं चिय, पवत्तए कालचक्कमेयं च । जम्हा विदेहमाइसु, खेत्तेसु अवढिओ कालो ॥१०॥
ભાવાર્થ—અવસર્પિણી તથા ઉત્સર્પિણીસ્વરૂપ કાલચક્ર તો પાંચ ભરત અને પાંચ ઐરાવતક્ષેત્રમાં જ પ્રવર્તે છે, કારણ કેમહાવિદેહ વગેરે બીજાક્ષેત્રોમાં તો સદા અવસ્થિતકાલ છે. એટલે કે પાંચ મહાવિદેહમાં સદા ચોથાઆરા સરખો કાલ, પાંચ હૈમવત અને પાંચ ઐરણ્યવત ક્ષેત્રોમાં સદા ત્રીજા આરા સરખો કાલ, પાંચ હરિવર્ષ અને પાંચ રમ્યકક્ષેત્રોમાં સદા બીજા આરા સરખો કાલ તથા પાંચ દેવકુરુ અને પાંચ ઉત્તરકુરુમાં સદા પહેલા આરા સરખો કાલ છે. તેમજ લવણસમુદ્રમાં આવેલા છપ્પન અંતરદ્વીપમાં પણ કાયમ યુગલિક મનુષ્યો વસતા હોવાથી ત્યાં પણ એક સરખો કાલ પ્રવર્તે છે ૯૦
સમય-આવલિકા આદિ આશ્રયી કાલવિભક્તિનો ત્રીજો પ્રકાર – समयावलियाईओ, कालो जइ वा वि तेरसपयारो। निज्जुत्तीए आवस्सयस्स, भणियं जओ एवं ॥११॥
