________________
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ
કાલપુદ્ગલપરાવર્ત કહેવામાં આવે છે.
અસંખ્યાત લોકાંકાશના જેટલા પ્રદેશો છે તેટલા અનુભાગબંધના અધ્યવસાય સ્થાનો છે. હવે તે સઘળા અધ્યવસાયના સ્થાનોને એક આત્મા મરણે કરીને કોઇપણ જાતના ક્રમવગર સ્પર્શે એટલે એક પછી એક એમ સઘળા અધ્યવસાયના સ્થાનવાળો થઇને મરણ પામે. આ રીતિયે સઘળા અધ્યવસાયના સ્થાનોને મરણે કરીને સ્પર્શતાં જેટલો કાળ જાય તેને બાદરભાવપુદ્ગલપરાવર્ત કહેવામાં આવે છે. તેના તેજ અધ્યવસાય સ્થાનોને જ્યારે ક્રમશઃ મરણે કરીને પ્રથમ પહેલું સ્થાન ત્યાર પછી બીજું સ્થાન એમ અનુક્રમે સઘળા અધ્યવસાય સ્થાનોને મરણે કરીને સ્પર્શવામાં આવે ત્યારે તે પ્રમાણે સ્પર્શવામાં જેટલો કાલ જાય તેને --સૂક્ષ્મભાવપુદ્ગલપરાવર્ત કહેવામાં આવે છે. અહીં પણ ઉપરની માફક સમજી લેવાનું છે કે પહેલા સ્થાને મરણ પામ્યા પછી બીજા સ્થાને મરણ પામતાં વચમાં બીજા ગમે તેટલા મરણો બીજાસ્થાન સિવાયના અધ્યવસાયસ્થાનમાં રહીને થયા હોય તે ગણત્રીમાં આવે નહિ.
૫૨
અહીં પુદ્ગલપરાવર્તશબ્દ દ્રવ્યપુદ્ગલપરાવર્તમાં ઘટી શકે. કારણકે દ્રવ્યપુદ્ગલપરાવર્તમાં વર્ગણાના પુદ્ગલોને પરિણામ પમાડવાનું હોય છે, તેથી પુર્વીતાનાં પરાવર્ત્ત:-પળિમાં એ વ્યુત્પત્તિઅર્થ તેમાં ઘટી શકે છે. જ્યારે ક્ષેત્ર, કાલ અને ભાવમાં તો પુદ્ગલોનું પરાવર્ત નહિ હોવાથી વ્યુત્પત્તિઅર્થ ઘટી શકતો
