________________
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ
૫૪ સૂક્ષ્મક્ષેત્રપુગલપરાવર્તને જ ક્ષેત્રથી માર્ગણામાં સિદ્ધાંતમાં ગ્રહણ કરેલો છે એમ જીવાજીવાભિગમ વગેરે સૂત્રોમાં કહેલ છે. તેથી જ્યાં જ્યાં કોઈ પણ જાતની વિશેષ વિવક્ષા કર્યા વગર પુદ્ગલપરાવર્તનો કાલ કહેવામાં આવ્યો હોય ત્યાં પ્રાય સૂક્ષ્મક્ષેત્રપુગલપરાવર્તનો કાલ સમજવો એવી સંભાવના થાય છે, પરન્તુ તત્ત્વ તો બહુશ્રુતો જાણે. આ પ્રમાણે લોકપ્રકાશ અને પ્રવચનસારોદ્ધારાદિગ્રન્થોમાં વિસ્તારથી જણાવેલ છે. માટે વિસ્તારથી જાણવાની ઇચ્છાવાળાઓએ ત્યાંથી જોઈ લેવું ૧૦૮.
કાલવિભક્તિ કહ્યા પછી હવે ભાવવિભક્તિ કહેવામાં આવે છે – कालो भणिओ एवं, भावविभत्तीए अवसरो इण्हि । जीवाजीवगयत्ता, भावा य भवंति दुविगप्पा ॥१०९॥
ભાવાર્થ-આ પ્રમાણે જુદી જુદી રીતે કાલવિભક્તિ કહેવામાં આવી. હવે ભાવવિભક્તિનો અવસર છે. ભાવો જીવગત અને અજીવગત હોવાથી બે પ્રકારનો છે૧૦૯ ओदइय१ ओवसमियार, खाइय३ खाओवसमिय४ परिणामा५ । तह चेव सन्निवाइय, ६ एवं जीवाण छन्भावा ॥११०॥
ભાવાર્થઔદયિક ૧, ઔપશમિક ૨, ક્ષાયિક ૩, લાયોપથમિક ૪, પારિણામિક ૫ તથા સાન્નિપાતિક ૬. એમ જીવોના છ ભાવો છે ૧૧ના
