________________
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ जायंति अहोलोए, भवणवई नारया तिरिक्खा य । वंतर-तिरिच्छ-माणुस-जोइसिया तिरियलोगम्मि ॥५४॥ वेमाणिया य तिरिया य, उद्दलोगे लहंति उप्पत्तिं । तत्थेव य विज्जंते, इंदिय-जाई-भवाईया ॥५५॥
ભાવાર્થ–અધોલોકમાં ભવનપતિદેવો, નારકીઓ અને હજારજોજન ઊંડા અને સમુદ્રોમાં મત્સ્ય વગેરે તિર્યંચો ઉત્પન્ન થાય છે. અને વિષ્ણુલોકમાં વ્યન્તર-વાણવ્યન્તર દેવો, તિર્યંચો, મનુષ્યો અને જ્યોતિષ દેવો-સૂર્ય, ચન્દ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્ર અને તારા-ઉત્પન્ન થાય છે .પ૪ll
ઊર્ધ્વલોકમાં વૈમાનિકદેવો બારદેવલોક, નવરૈવેયક અને અનુત્તરવિમાનમાં તથા તિર્યંચો પાંડુકવનની વાવડીઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ઉપર ઇન્દ્રિય, જાતિ અને ભવ એ ત્રણ પ્રકારની સંસારીજીવોના જે ત્રણભેદો બતાવવામાં આવ્યા છે તે ત્રણે પ્રકારના સંસારીજીવો આ અધો, તિચ્છ અને ઊર્ધ્વલોકમાં જ હોય છે. તે સિવાય બીજે એટલે લોકની બહાર અલોકમાં હોતા નથી પાણી
હવે ચૌદરાજ પ્રમાણ ક્ષેત્રલોકમાં ધર્માસ્તિકાયાદિ પાંચ અજીવદ્રવ્યોનું સ્થાન બતાવવામાં આવે છે – धम्माधम्म-नभो-पोग्गला उ, सव्वत्थ संति लोगम्मि । कालो नरखेत्ते च्चिय, दिणयरकिरियाभिवंगु त्ति ॥५६॥ जो वत्तणासरूवो, माणुसखेत्ता बहिं पि किल कालो । सो तग्गयवत्थूणं, पज्जाओ न उ पुढो दव्वं ॥५७॥
