________________
તે યુવાન મુનિરાજે સૌમ્ય ભાષામાં કહ્યું કે - ભાગ્યશાળી ! દેખાય તે જ માનવું અને ન દેખાય તે ન જ માનવું, તેવી પ્રતિજ્ઞા કરવા શું તમે તૈયાર છો?
બેરીસ્ટર : હા ! તેમાં શું વાંધો ? ન દેખાય તેવી ચીજને અમે કદી માનતા જ નથી ને ?
મુનિરાજ : શાબાશ ! તો તો તમને આત્માનું દર્શન કરાવવામાં મને અનુકૂળતા રહેશે. આત્મદર્શન એ ખૂબ જ ઊંચી ચીજ છે. તે કોઈ મામૂલી વ્યક્તિને ન કરાવાય. તે તો બુદ્ધિશાળી વ્યક્તિને જ કરાવાય. તો ભાગ્યશાળી ! પહેલાં મને એ જણાવો કે તમે બુદ્ધિશાળી તો ખરા ને ?
બેરીસ્ટર : ઑફકોર્સ ! હું બેરીસ્ટર એમને એમ થોડો બન્યો હોઈશ ? મારા તમામ મિત્રો મને બુદ્ધિશાળી માને જ છે.
મુનિરાજ : તો મને જરા તમારી બુદ્ધિ હથેળીમાં લઈને બતાડોને? જેવા તમે મને હથેળીમાં બુદ્ધિ બતાડશો કે તરત જ હું પણ તમને હાથમાં આત્માને બતાડીશ.
પેલો બેરીસ્ટર તો આ સાંભળીને સ્તબ્ધ થઈ ગયો. કાપો તો ય લોહી ન નીકળે તેવી તેની સ્થિતિ થઈ. કારણ કે બુદ્ધિ ન દેખાડી શકે તો તેનામાં બુદ્ધિ જ નથી તેમ સાબિત થઈ જાય
પરન્તુ જૈન શાસનને પામેલા આ મહાત્માએ અત્યંત સૌમ્ય ભાષામાં તે બેરીસ્ટરને કહ્યું કે – ભાગ્યશાળી! બુદ્ધિ તમે હથેળીમાં ન બતાડી શકો તેથી તમારામાં બુદ્ધિ નથી, તેમ ન મનાય. બુદ્ધિ એ હથેળીમાં દેખાડી શકાય તેવી ચીજ જ નથી. છતાં બુદ્ધિ તમારામાં છે જ. તમે બુદ્ધિશાળી છો જ. તમારી બેરીસ્ટર તરીકેની ખ્યાતિ, તમારા કાર્યો વગેરે તમારામાં રહેલી બુદ્ધિનું બધાને અનુમાન કરાવે છે.
આમ, બુદ્ધિ દેખાતી ન હોવા છતાં અનુમાનથી મનાય છે, તે જ રીતે આત્મા પણ દેખાતો ન હોવા છતાં અનુમાનથી તે માની શકાય છે.
મડદામાં સુખ-દુ:ખના સંવેદન કેમ નથી થતાં ? કારણ કે તેમાં આત્મા નથી. જીવતા માણસના શરીરમાં સુખ-દુ:ખના સંવેદનો થાય છે, માટે જીવતા માણસના શરીરમાં આત્મા હોવો જોઈએ તેમ અનુમાન કરી શકાય છે.
રોડ ઉપર સડસડાટ ગાડી પસાર થઈ ગઈ. આપણે તેમાં બેઠેલ ડ્રાઈવરને જોયો જ નથી, છતાં ય ગાડીની ગતિ ઉપરથી આપણે ગાડીમાં ડ્રાઈવર હોવો જ જોઈએ તેવું અનુમાન ક્યાં નથી કરતા ? કરીએ જ છીએ ને ! છે
તે જ ર જ ૧૦ જ કે જ છે કે જે
