________________
હોય તેમ દેખાય છે. આજની નવી બૂમ અને આજનું નવું ભાન મનુષ્ય મનુષ્યના સંબંધો સુધારવા એ છે, માટે સંસ્કૃતિની એ નવી દિશા કહેવા
સંસ્કૃતિની ક્રિયાનું સ્વરૂપ. સંસ્કૃતિની ક્રિયાના સ્વરૂપનું લક્ષણ હમેશા અજ્ઞાતમાંથી જ્ઞાતમાં જવાનું રહે છે. મનુષ્યના જ્ઞાનનો આખો ઈતિહાસ એના આગળ વધતા ભાનનો ઇતિહાસ છે. માનવસંસ્કૃતિને ઇતિહાસ એ એની જાગૃત થતી ચેતનાને સળંગ ઈતિહાસ છે. આજે જે એને સમજાતું નથી તે આવતી કાલે એના આગળ સ્પષ્ટ થાય છે. એની આંખ આગળ નવાં નવાં સત્યો ઊઘડતાં જાય છે. એને નવા નવા નિયમો ઓળખાતા જાય છે. એના વિકાસની સીમા આગળ ને આગળ મર્યાદિત ને વિસ્તાર પામતી જાય છે. અને તે પણ મનુષ્યનું આજનું ભાન કેટલું બધું ઓછું છે ? જેમ મહાસાગરની સપાટીનીચે અગાધ ઊંડાણે પડયાં હોય છે તેમ આજે એના ભાનની સપાટી નીચે અમાપ અને અગાધ અજ્ઞાત પરિબળો પડ્યાં છે. એની સંસ્કૃતિની આ બી ક્રિયા એ અજ્ઞાતને જ્ઞાત કરવાની ક્રિયા છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
