________________
૨૬
સમ્યગ્દર્શન કેવી રીતે પ્રગટે ?
ગતિએ પ્રાપ્ત થતી રહી અને તેને લઈને અનંત દુઃખ જીવાત્માએ અનેક ગતિએમાં ભેગળ્યું તે દર્શાવવા અને આત્મલક્ષ કરાવવા માટે જીવની અશુદ્ધઅવસ્થાએના ભાંગા શાસ્ત્રામાં વર્ણવ્યા છે, પરંતુ તે ભાંગા કાંઈ આશ્રય કરવા માટે વર્ણવ્યા નથી. જીવની અશુદ્ધઅવસ્થા અવલ`બન લેવાયેાગ્ય નથી. આ અવસ્થા વ્યવહારનયથી કહેવામાં આવી છે.
વળી જીવની અશુદ્ધાવસ્થાના ભેદો જાણવાથી, જીવની અવસ્થાએ અને તેના સ્થાનાની જાણકારી થાય છે તેથી તેમની દયા થાય, ત્રિરાધના ન થાય. જો જીત્રના સ્થાને જાણ્યા જ નહિ, તે “સદ્વેષુ મૈત્રી” કેાની કરશે? અનુકપા કોની કરશે ? વિરાધનાથી કેમ ખચી શકાશે?
તે ઉપરાંત પ્રમાણજ્ઞાન દ્વારા જીવનુ સામાન્ય અને વિશેષ સ્વરૂપ જાણવું જોઈએ. નય તે એક દેશને જાણનાર છે, પટ્ટાના એક ધમ નું મુખ્યતાથી જ્ઞાન કરાવે છે. પ્રમ ણુ જ્ઞાન વસ્તુના બધા અંશેને ગ્રહણ કરે છે. દ્રવ્યાર્થિ ક અને પર્યાયાધિક અને નયેથી આત્મસ્વરૂપ જાણવું જોઇએ. એ જાણીને જે અશુદ્ધ સ્વરૂપ છે તે સ’સારાવસ્થા છે માટે હેય (ત્યાગવાયેાગ્ય) છે અને મારૂ' શુદ્ધસ્વરૂપ છે તે જ ઉપાદેય (અંગીકાર કરવાયાગ્ય) છે, એમ નિશ્ચય કરીને, શુદ્ધવરૂપનું અવલંબન લઈને, તે પ્રગટાવવાને પુરુષાર્થ ઉપાડવા એવા કારણેાથી શાસ્ત્રોમાં જીવનુ' અશુદ્ધ સ્વરૂપ પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
