________________
સમ્યત્વના ત્રણ ભેદ .
સમ્યકત્વમેહનીય પ્રકૃતિ દેશઘાતી છે. તેને ઉદય હેવા છતાં પણ સભ્યત્વને ઘાત થતો નથી. કિંચિત્ મલિક નતા કરે પણ મૂળથી ઘાત ન કરે એનું નામ દેશઘાતી છે.
તેથી ચળ, મલિન તથા અગાઢ દેશો જેમાં હોય છે એવું જે સમળતત્વાર્થથદ્વાન છે તે વેદક કે ક્ષયોપશમસમકિત છે.
અહીં મળ લાગે છે તેનું તારતમ્ય સ્વરૂપ તે કેવળ જ્ઞાની જાણે છે. છતાં દષ્ટાંતથી આ પ્રમાણે દર્શાવી શકાયવ્યવહારમાત્ર દેવાદિકની પ્રતીતિ તો હેય, પરંતુ સમાન અનંતશક્તિના ધારક અહેતો કે તીર્થકમાં “આ મારા છે, આ અન્યના છે”—ઈત્યાદિ ભાવ તે ચલપણું છે. સંકદિ મળ લાગે તે મલિનપણું છે. શ્રી શાંતિનાથજી શાંતિકર્તા છે -ઈત્યાદિભાવ તે અગાઢપણું છે. આ ઉદાહરણ વ્યવહારમાત્ર દર્શાવ્યા છે, પરંતુ નિયમરૂપ નથી. આ સમ્યકત્વમાં નિયમરૂપ જે મળ લાગે છે તે તો કેવળગમ્ય છે.
* ક્ષપશમ-સમકિતને જઘન્ય કાળ અંતમુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટ કાળ સાધિક ૬૬ સાગરેપમ છે. ચેથા ગુણસ્થાનથી સાતમા ગુણસ્થાન સુધી આ સમ્યકત્વ હેય છે. આ ક્ષયોપ શમસમક્તિ સમલ હોવા છતાં પણ કર્મક્ષપણનું કારણ છે. ! ક્ષપશમસમક્તિ ઊગતા સૂર્યની પેઠે કાંઈક મળ સહિત છે.
