________________
૮૦
- સમ્યગ્દર્શન કેવી રીતે પ્રગટે? જુદો હશે ? આત્મા શરીરનું કાર્ય કરતા હશે કે નહિ કરતે હેય ? આવી રીતે તેને સ્વરૂપને નિર્ણય હેતે નથી, તેથી સંશયષવાળે છે.
૨. વિમેહ - આ વિમેહવાળા પુરૂષને છીપ લાવીને બતાવવામાં આવે અને પૂછવામાં આવે કે-કહે, આ શું વસ્તુ છે ? છીપ છે કે રૂપું છે ?
તે માણસ ઉત્તર આપે કે-જુઓ ભાઈ ! આ કાંઈક વસ્તુ તે છે, પણ શું છે તે હું જાણતા નથી. રૂપે કેને કહેવાય અને છીપ કેને કહેવાય તેની મને કાંઈ સૂઝસમજ નથી. અથવા તે કાંઈ ઉત્તર ન આપતાં તે ચૂપ જ રહે.
આ દષ્ટાંટ પ્રમાણે વિમેહવાળે મનુષ્ય એ જાણત નથી કે-સ્વભાવ શું છે? પરભાવ શું છે ? આત્મા માટે મોક્ષમાર્ગ કયે છે ? આત્માને સંસારમાં ભમાવનાર એ બંધમાર્ગ શું છે? તેને કોઈ પ્રકારની સ્પષ્ટ સમજ નથી, તત્વને નિર્ણય નથી. નિશ્ચયમેક્ષમાર્ગ શું ? વ્યવહારમેક્ષમાર્ગ શું ? તેની કાંઈ સમજ કે સૂઝ નથી. નિશ્ચયમેક્ષમાર્ગ વિષે સાંભળવામાં આવે તે તેને લાગે કે આ બરાબર હશે. આ નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગ સાચે હશે. તેમાં પ્રવર્તવાથી મેક્ષ પ્રાપ્ત થશે. વ્યવહારક્ષમાર્ગ સંબંધી સાંભળે તે એમ લાગે કે વ્યવહારક્ષમાર્ગ સાચે છે, તેથી મેક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. આમ કઈ પણ પ્રકારની સ્પષ્ટ સમજ વિમેહવાળાને” હેતી નથી.
