________________
સમવસરણ
સર્વે શાંતિપૂર્વક ધર્મ શ્રવણ કરે છે. ભગવાનની સૌમ્ય મૂતિ અને શાંત સ્વભાવ જોઈને હિંસક પશુઓ પણ સ્વભાવગત વર–વિરોધ તથા કરતા છોડીને સામ્યભાવ ધારણ કરે. છે. સિંહ અને બકરી સાથે બેસીને ધર્મશ્રવણ કરે છે. કોઈ કેઈને બાધા કરતું નથી. સમવસરણનું વાતાવરણ સહજ : શાંતિમય બની ગયેલું હોય છે.
આ સમવસરણની રચના અદ્દભુત હોય છે. જ્યાં સ્વયં તીર્થંકરદેવ બિરાજમાન હોય અને તેમને દિવ્યદેવનિ છૂટતે હોય, તથા જેની વ્યવસ્થા સ્વંય ઈંદ્ર કરાવી હોય તે સમવસરણનું વર્ણન શબ્દોમાં તે થઈ શકે એવું નથી; આ બધા બાહ્ય સંગે તીર્થકરદેવના ઉત્કૃષ્ટ પુણ્યને લઈને થાય છે.
ધર્મોપદેશ તીર્થકરદેવની દિવ્યવાણી શ્રવણ કરીને સમસ્ત પ્રાણુ જગત હર્ષાયમાન બની ઊઠે છે. ભગવાનના દિવ્યદેવનિમાં શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ પ્રતિપાદન થયેલું હોય છે. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર છે. પ્રત્યેક આત્મા સ્વતંત્ર છે. કોઈ દ્રવ્ય કેઈ દ્રવ્યને આધીન હેતું નથી. કેઈ આત્મા કે જડ પદાર્થ કેઈ પણ આત્માને દુઃખી કરવા કે સુખી કરવા સમર્થ નથી. આત્મા સ્વયં પિતાની ભૂલથી દુઃખી થાય છે. એ ભૂલ એક જ છે કે “પોતાનું સ્વરૂપ ભૂલી જવું તે, પિતાના સ્વરૂપનું અજ્ઞાન આત્માનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણવાથી એ મહાન ભૂલ મટે છે અને આત્માને મેક્ષમાર્ગ પ્રાપ્ત થાય છે.
