________________
સમ્યગ્દર્શનના આઠ અંગ
૭૩
જ્ઞાયક ભાવમયપણાને લીધે, સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા સમસ્ત શક્તિમાં વધારે કરતા હોવાથી ઉપબૃહક અર્થાત્ આત્મશક્તિના વધારનારા છે. એ રીતે સમ્યગ્દષ્ટિને પોતાની આત્મશક્તિની વૃદ્ધિ થતી હોવાથી, જીવની શક્તિની નિર્બળતાથી (મંદતાથી) થત બંધ હેતે નથી, પરંતુ નિર્જરા જ છે.
૬. સ્થિરિકરણગુણજે કઈ મુનિ-શ્રાવક વગેરે દર્શન અને ચારિત્રમેહના ઉદયથી દર્શન, જ્ઞાન કે ચારિત્રને ત્યાગ કરવા ઇછે તે તેને આગમથી અવિરૂદ્ધપણે, શક્તિ અનુસાર, ધર્મશ્રવણથી કે અન્ય કેઈ પ્રશસ્ત ઉપાયથી ધર્મમાં સ્થિર કરવામાં આવે છે તે વ્યવહારથી સ્થિરિકરણ છે. નિશ્ચયથી પિતાને આત્મા સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ મેક્ષમાર્ગથી અર્થાત્ ધર્મથી ચૂત થાય, ઉન્માર્ગે જાય તે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા તેને માર્ગમાં જ સ્થિર કરતા હોવાથી, સ્થિતિકારી છે, તેથી તેમને માર્ગથી ચુત થવાના કારણે થતો બંધ હોતો નથી, પરંતુ નિર્જરા જ છે.
૭. વાત્સલ્યગુણ–વાત્સલ્ય એટલે પ્રીતિભાવ. નિશ્ચયથી વસ્વરૂપમાં પ્રેમ રાખ કે સ્વસ્વરૂપની ઉપાસના કરવી તે વાત્સલ્યગુણ છે. મિથ્યાત્વ-રાગાદિ સમસ્ત શુભાશુભ બહિર્ભાવમાં પ્રીતિ છેડીને, રાગાદિ-વિકલ્પની ઉપાધિ રહિત થઈને, પરમ સ્વાસ્થના સંવેદનથી ઉત્પન્ન નિત્ય આનંદ નું લક્ષણ છે એવા સુખામૃતના રસાસ્વાદમાં પ્રીતિ કરવી તે વાત્સલ્યગુણ છે. -
