________________
આત્માનુભૂતિ
૪૩
સાથે અનંત ગુણ્ણાનું નિળ પરિણમન શરૂ થાય છે, તેથી જ કૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ કહ્યું કે-“સર્વ ગુણાંશ તે સમ્યક્ત્વ ” આવા સ્વસ'વેદનવડે આત્માને અગ્નિ'ત્ય વૈભવ ખૂલી જાય છે. પર્યાયને અંતરે ત્સુખી કરીને જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવને ભેટતાં જે આનના અશ પ્રગટયા, તેમાં આકુળતાના અભાવ હાય છે. તે આનંદાંશના પ્રાગટયની સાથે જ સંપૂર્ણ આનંદ પ્રગટાવવાના બીજ વવાઈ ગયાં. જ્ઞાન— આનંદરૂપ ખીજના ચંદ્રમા ઊગ્યા તે વધીને કેવળજ્ઞાન અને અનંત આન ંદરૂપ પૂર્ણિમા થવાની છે તે નિશ્ચિત થઇ ગયું.
જેમ દહીં વલેાવવાથી માખણુ કયારેક કયારેક નીકળે છે તેમ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપની ભાત્રના કરતાં સ્વાનુભૂતિ કયારેક થડી ક્ષણ માટે થાય છે. સ્વાનુભવ સમયે શુદ્ધનયનુ અવલંબન પણ છૂટી જાય છે. આ સ્વાનુભૂતિની સાથે જ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. સ્વાનુભૂતિ વિના શુદ્ધ અર્થાત્ નિશ્ચયસમ્યગ્દર્શન હેાતું જ નથી, જ્યારે ઉપયાગ આત્મામાં સ્થિરતા પામે છે, ત્યારે ન તે ઇંદ્રિયાના વિષયાનુ ધ્યાન હાય છે કે ન મનની અંદર સકલ્પ–વિકલ્પ હાય છે.
સ્વાનુભવમાં આત્મા એવા સ્થિર થઇ જાય છે કે સાધક –સાધ્યના, ધ્યાતા-ધ્યેયના, જ્ઞાતા જ્ઞેયના સઘળા દ્વૈતભાવ સ્વાનુભવમાં લય પામી જાય છે, કે જે દશા વચન અને મનથી અગાચર છે. ત્યારે આત્મા સ્વય અનુભવના રસાસ્વાદને પ્રત્યક્ષ રૂપે વેઠે છે, સ્વાનુભવ કે આત્માનુભૂતિ પ્રત્યક્ષ
