Book Title: Sambodhi 1989 Vol 16
Author(s): Ramesh S Betai, Yajneshwar S Shastri
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Previous | Next

Page 179
________________ વિધાયક અને ગ્રાહ્ય અંશોથી તેમજ નબળા, ત્યાજ્ય અંશથી પણ તેમને માહિતગાર કરવા. શિક્ષણને આ બેવડા કાર્યની સ્પષ્ટતા કરતાં રાધાકૃષ્ણનું 40 :"Education is the process by which we conserve valuable elements in our culture and discard the wasteful. It is both a stabilising influence and an agent for change". 10 આ સાથે તેમનામાં એ વિવેક પણ જાગ્રત કરવો કે જેને લઈને તેઓ પિતાની મેળે ગ્રાહ્ય અને ત્યાજય અંશને ભેદ તારવી શકે, અને પ્રાણવાન, વિધાયક અંશેને પિતાના જીવનમાં આચરણ દ્વારા અપનાવીને આત્મસાત કરી શકે. કારણ કે કોઈ પણ સંસ્કૃતિના પ્રાણવાન અંશોનું રક્ષણ અને સંવર્ધન સ્વ-આચરણ દ્વારા તેનું અનુષ્ઠાન કરવાથી જ થઈ શકે અને તે જ તે સંસ્કૃતિ પણ ટકી શકે. અન્યથા ગમે તેટલી પ્રાણવાન સંસ્કૃતિ પણ કાળક્રમે તહસ-નહસ થતાં વાર લાગતી નથી. ઈતિહાસના પરિપ્રેક્ષ્યમાં ભારતીય સંસ્કૃતિનું જે અવલોકન કરવામાં આવે તે એ સ્પષ્ટ થાય છે કે, ભારતની ચેતના ભૂતકાળમાં અનેકવાર આકમિત થઈ હોવા છતાં આજે પણ હજાર વર્ષથી તે જીવંતપણે ટકી રહી છે, નાશ નથી પામી. આ હકીકત આપણી સંસ્કૃતિનું વીર્ય, તેની આંતરિક શક્તિ સૂચવે છે. આ શક્તિએ જ અનેક પરદેશી આક્રમણ સામે આપણી સંસ્કૃતિને નામશેષ નહીં થવા દેતાં અદ્યાવધિપર્યત ટકાવી રાખી છે. આવી પ્રાણવાન સંસ્કૃતિમાં એ સામર્થ્ય છે, કે તેની ચેતના સાથે જે આપણી ચેતનાને સાંકળીએ, તે તે જરૂર આપણને નષ્ટ થવા ના દે. આ દષ્ટિએ આપણા યુવકે એ આપણી સંસ્કૃતિક ચેતના સાથે ભાવાત્મક એકતાના સંબંધથી જોડાવું પડશે. જેટલે અંશે આપણે આ ભાવાત્મક સંબંધ કેળવીને આપણી સાંસ્કૃતિક ચેતના સાથે ઓતપ્રોત રહીશું, તેટલા જ પ્રમાણમાં રાષ્ટ્ર તરીકે આપણે શક્તિશાળી અને વીર્યવાન બની શકીશું, એ રાધાકૃષ્ણનની દઢ શ્રદ્ધા છે. સમસ્યા : ૫ વર્તમાન શિક્ષણ પદ્ધતિને એકાંગી અભિગમઃ નિરૂપણું : વર્તમાન શિક્ષણની તાસીર જોતાં એમ કહી શકાય કે, આપણું વર્તમાન શિક્ષણ એટલે ખંડિત માનવીને ખંડિત દૃષ્ટિથી અપાતું શિક્ષણ. મનુષ્યના માત્ર બૌદ્ધિક પાસાને જ તે સ્પર્શતું હોવાથી સંપૂર્ણ માનવીના સર્વાંગી વિકાસને તેને અભિગમ હોય, એવું જણાતું નથી. પરિણામે વ્યક્તિત્વનાં અન્ય પાસાંઓ તેમાં ઉપેક્ષિત જ રહી જતાં જણાય છે. આથી પ્રશ્ન એ થાય છે કે જે શિક્ષણ વ્યક્તિને પિતાના સમગ્ર વ્યક્તિત્વ સાથે જે જોડી શકતું ન હોય, તો તે વ્યક્તિને પિતાના પર્યાવરણ સાથે કે સમાજ સાથે, રાષ્ટ્ર સાથે કે વિશ્વ સાથે કેવી રીતે સાંકળી શકે છે. અને આવું એકાંગી

Loading...

Page Navigation
1 ... 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309