Book Title: Paniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 01
Author(s): Sudarshanacharya
Publisher: Bramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
View full book text
________________
द्वितीयाध्यायस्य द्वितीयः पादः
३६३ सिद्धि-राजपुरुषः । राजन्+डस्+पुरुष+सु। राजन्+पुरुष। राजपुरुष+सु । राजपुरुषः।
यहां नलोप: प्रातिपदिकान्तस्य' (८।२।७) से राजन् पद के न का लोप होता है। षष्ठीतत्पुरुषः
(२) याजकादिभिश्च।६। प०वि०-याजक-आदिभि: ३।३ च अव्ययम् । स०-याजक आदिर्येषां ते याजकादय:, तै:-याजकादिभिः (बहुव्रीहिः)। अनु०-'षष्ठी' इत्यनुवर्तते।
अर्थ:-षष्ठ्यन्तं सुबन्तं याजकादिभि: समर्थैः सुबन्तै: सह विकल्पेन समस्यते, तत्पुरुषश्च समासो भवति ।
उदा०-ब्राह्मणस्य याजक इति ब्राह्मणयाजक: । कृष्णस्य पूजक इति कृष्णपूजकः।
याजक। पूजक। परिचायक। परिषेचक। परिवेषक। स्नातक । अध्यापक। उत्सादक। उद्वर्तक। हर्तृ। वर्तक। होतृ। पोतृ। भर्तृ। रथगणक । पत्तिगणक। इति याजकादयः ।
आर्यभाषा-अर्थ:-(षष्ठी) षष्ठी-अन्त सुबन्त का (याजकादिभिः) याजक आदि समर्थ सुबन्तों के साथ (विभाषा) विकल्प से समास होता है और उसकी (तत्पुरुषः) तत्पुरुष संज्ञा होती है।
उदा०-ब्राह्मणस्य याजक इति ब्राह्मणयाजकः । ब्राह्मण का यज्ञ करानेवाला ऋत्विक् । कृष्णस्य पूजक इति कृष्णपूजकः । कृष्ण की पूजा करनेवाला अर्जुन।
षष्ठीतत्पुरुषप्रतिषेधः षष्ठी (निर्धारणे)
. (३) न निर्धारणे।१०। प०वि०-न अव्ययपदम्, निर्धारणे ७१। अनु०-'षष्ठी' इत्यनुवर्तते। अन्वय:-निर्धारणे षष्ठी सुप् सुपा सह न समासः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
