Book Title: Nyaya Sangraha
Author(s): Ratnavallabhvijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan
________________
ન્યાયાર્થમંજૂષા અને સ્વોપજ્ઞન્યાસનો સવિવેચન ગુર્જરીનુવાદ. માર્ મને | માપવું. માતે 1 વિવાદ્રિ - ગણનો ૨ પ્રત્યય ઉત્ હોવાથી ત્રેગ્નનેડપ (૪-૩-૯૭) સૂત્રથી હું આદેશ ન થાય. કેમ કે, તે સૂત્રમાં શિતિ એમ કહ્યું છે. જયારે અહીં શત્ પ્રત્યય પરમાં છે. તે મા ૦ (૨-૩-૭૯) થી નિ ઉપસર્ગના નો ન થયે, પ્રળિયતે | (૩૨)
રૂ કારાંત ૪ ધાતુઓ :- વિ શાને | જાણવું. આ દ્વાદ્રિ - ગણનો છે. માટે હવ: તિ (૪-૧-૧૨) થી દ્વિત્વ થયે, વતિ | જાણે છે. (૩૩).
fક્ષ, નિર્િ હિંયાયામ્ | હિંસા કરવી. ક્ષિતિ | ઉદાહરણ - પાનિ નો વુિં ક્ષતિ ઉપૂથી હિંસાયામ્ ! એ તનાદ્રિ - આઠમાં ગણના ધાતુનું તો, ૩ પ્રત્યય આવતાં ક્ષિતિ | રૂપ થાય. (૩૪)
નિર્િ - નિરિતિ | સ્વાદ્રિ પાંચમા ગણનો છે. (૩૫)
વિમ્ વયે ! એકઠું કરવું. ગુરદ્રિ - ગણમાં હોવા સાથે પદ્રિ ગણમાં પણ આનો પાઠ છે. આથી ધોવો તીર્ષતુ વા બળપૂરે (૪-૨-૨૪) થી હૃસ્વાદેશ થયે યતિ | રૂપ થાય. વિષ્ણુનોવા (૪-૨-૧૨) થી અંત્યનો મ - આદેશ બીજાઓને ઈષ્ટ નથી. ત્રિ પ્રત્યય અને નમ્ જેની પરમાં છે તેવો (ત્રિ, પમ્ - પરક) fણ પર છતાં વિકલ્પ દીર્ઘ થયે, વારિ, અયિ | વાર્થ વાર્ય | વયે વયમ્ | વુદ્રિ પર્ અનિત્ય હોવાથી તેના અભાવમાં, વતિ | વયેતે ! (T - અનુબંધવાળો હોવાથી ઉભયપદી છે.) પુદ્ધિ ગણ સિવાયના અને પર્યાદ્રિ - સિવાયના સ્વમતે
સ્વાદ્રિ - પાંચમાં ગણના fધર્ વયને / ધાતુનાં તો વિનતિ | વિનુને | વગેરે રૂપો થાય. ft. પ્રત્યય થયે, વિ કોર્નવા (૪-૨-૧૨) સૂત્રથી વિકલ્પ ન થયે, વાપતિ, વાવૃત્તિ ! એમ બે રૂપ થાય. અને ખમ્ - પરક પ્રત્યય આવતાં, માપ, વારંવાપમ્ ! કયાય, વાર્યવાયમ્ ! થાય. (૩૬)
દીર્ઘ છું કારાંત ૯ ધાતુઓ - સીધીવિ રવિનયો: ! દીપવું, ક્રીડા કરવી વગેરે. ગ.૨. લીધીતે | વિત પ્રત્યય આવતાં નિપાતનથી રતિઃ | કિરણ. (૩૭)
હું વેવી િકનનવાજ્યસનવાપુ ! પ્રજન, શોભવું, ફેંકવું, ખાવું. પ્રજન - પ્રથમવાર ગર્ભધારણ કરવું. સન - ફેંકવું, અથવા બશન શબ્દ લઈએ તો - તૃપ્ત થવું. તે નૌઃ | ગાય પ્રથમવાર ગર્ભધારણ કરે છે - એમ અર્થ છે. (૩૮)
વેવીવિ - પૂર્વની જેમ જ અર્થ - ઉદા. વગેરે સમજવું. વેવીતે | (૩૯).
લઘુ હિંસાયામ્ ! હિંસા કરવી. ગ.૯. ક્ષીતિ ક્ષીતઃ, શીતવાન, ક્ષીતિઃ I fષત્ ધાતુ હોવાથી તોડઃ (૫-૩-૧૦) થી પ્રત્યય થયે, શિયા | આ રૂપ તો સ્વપઠિત fપણ દંતાયામ્ | ધાતુવડે પણ થાય છે. (૪)
ડ્રીંમ્ વરn I વરવું, સ્વીકારવું. શું મળે I ભરણપોષણ કરવું. આ બે ધાતુઓ યાદ્રિ ૯માં ગણના અંતર્ગણ એવા વારિ - ગણના છે. વાસ્વ: (૪-૨-૧૦૫) સૂત્રથી પ્રસ્વ થયે, બ્રિતિ |
= ૫૫૮
=
Page Navigation
1 ... 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688