Book Title: Nyaya Sangraha
Author(s): Ratnavallabhvijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan
________________
૪/૧. પરપઠિત ધાતુઓ ૩૮p: I રૂપ થાય. (૭૮).
સુયા થામ્બીયામ્ | માંગવું, યાચના કરવી. ટુ - અનુબંધવાળો હોવાથી દ્વિતોડથુ: (૫-૩-૮૩) થી ગળુ પ્રત્યય આવતાં વાવથુ: I 2 – અનુબંધવાળો હોવાથી અદ્યતનમાં ઉજ, ૩ પ્રત્યય પર આવતાં ડાન્યસ્થ૦ (૪-૨-૩૫) થી હૃસ્વાદેશનો નિષેધ થવાથી, કથાવત્ / થાય. યાને | વગેરે રૂપો તો હુય એ સ્વપઠિત ધાતુના પણ થાય. (૭૯).
વિજૅકી પૃથપાવે ! જુદું કરવું, વિવેક કરવો. આ હૃાદ્રિ - ગણનો ધાતુ છે. દવઃ શિતિ (૪-૧-૧૨) થી દ્વિત થયે ગતિ પર આવતાં વિવતિ | બીજા વૈયાકરણોને ઈષ્ટ હોવાથી નિનાં શિયેત્ (૪-૧-૫૭) સૂત્રથી દ્વિત્વ થયે પૂર્વનો પ થાય. વે#િ I વગેરે રૂપો તો વિઝૂવી (સ્વાઠિત) ધાતુવડે પણ થાય. [ પ્રત્યય આવતાં વેતિ | વગેરે. ઋત્િ ધાતુ હોવાથી ઋવિધૃિવસ્તષ્પ (૩-૪-૬૪) સૂત્રથી અઘતનીમાં રુ થયે, વિવત્ ! વગેરે થાય. વિવેચન – વિવેકા વગેરે રૂપો તો વિપૃપી પૃથપાવે f એ (સ્વપઠિત ગ૭.) ધાતુવડે પણ થઈ જાય. (૮૦)
વર્વનું પરિબાપાને | નિંદાપૂર્વક ખરાબ વચનો કહેવા. વર્વતિ | નાખિ પુસિ ૨ (૫-૩-૧૨૧) સૂત્રથી જ થયે, વા ! વર્વતી, વન્તી સ્ત્રી, ને વા ! (વર્તમાનકાળમાં શg કૃત્યયાત રૂપો છે.) અહીં મોડતો વાડતુરિટ (૨-૧-૧૧૫) સૂત્રથી વિકલ્પ અત્ (શત્રું) નો અત્ આદેશ થયો છે. (૮૧). - gવ ભૂતપ્રાદુર્ભાવે | ભૂતપ્રાદુર્ભાવ એટલે અતિક્રાન્તની ઉત્પત્તિ, વિતેલી – થઈ ગયેલી વસ્તુનો પાદુર્ભાવ થવો. યાતિ ૯માં ગણનો ધાતુ છે. (ઉત્ + ના + તિ-) તવી શવ ૦ (૧-૩-૬૦) સૂત્રથી ના પ્રત્યયના 7 નો એ થયે, ઉબતિ | fહ પ્રત્યય (પંચમી રજો પુ.એ.વ.) આવતાં, વ્યગ્નની ગ્લાદેશન: (૩-૪-૮૪) સૂત્રથી જ્ઞ + દિ નો માન થયે, gવાન | વિતા | વિતુમ ! (૮૨)
- ગુર્જન નિતને ! રહેવું. વાવેનમ:૦ (૨-૧-૬૩) થી નામસ્વર દીર્ઘ થયે, પૂર્વતિ | (૮૩) આ છે કારાંત ધાતુ - પિચ્છત વાધને | પીડા કરવી. (તુવાદ્રિ - ગ.૬.) વિચ્છતિ | ઉપજી ! पिच्छिता । पिच्छितुम् । पिच्छन्ती - पिच्छती स्त्री कुले वा । अच् प्रत्यय undi पिच्छा - ગામઃ | (ભાતનું ઓસામણ) (૮૪) . . કારાંત ૭ ધાતુઓ :- તુગુ હિંસાવવાનોતનેવું ! હિંસા કરવી, બળવાન થવું, દેવું, નિવાસ કરવો. તિત – હોવાથી તે આગમ થયે સુન્નતિ ! વી આવતાં લુફનો અભાવ થયે, લુખ્યતે I (૮૫)
fધન તૌ / જવું. ધ્રગતિ | ય આવતાં, ધન્યતે | ય - લુ થયે, ધિનીતિ, . સ્વમતે - ધૃજ્ઞ ધાતુનું તો ધર્નતિ, રીધંન્યતે | વગેરે રૂપ થાય. (૮૬)
- ffષ તિથીનાર્નનોર્નનૈપુ ! જવું, સ્થિર થવું, મેળવવું-કમાવું, મર્જન – પ્રાણનમ્ ! જીવવું. ર્ એ આગમ હોયને (સમસાન્તા, ૧/૩૫ ન્યાયથી) અનિત્ય હોવાથી તેના અભાવમાં છે
= ૫૬૫
===
Page Navigation
1 ... 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688