Nyaya Sangraha

Author(s): Ratnavallabhvijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan

Page 658

ક્રમાંક
(૩૫)
(૩૬)
(૩૭)
(૩૮)
(૩૯)
(૪૦)
ઉદાહરણ સમાસાન્તીમ-સંજ્ઞા-જ્ઞાપ- (૧) સમાસાંત - દ્વન્દ્વામ્મિ, વદ્દમ્પિ । गण - नञ् - निर्दिष्टानि પૂ:૦ (૭-૩-૭૬) થી અત્ સ. ન થયો. अनित्यानि । (૨) આગમ - પટ્ટા, પટિતા । સેટ્ છતાં વેટ્ પવત્તા, પચિતા । અનિટ્ છતાં વેટ્ થયો. આન્તવ્યમ્, આતિવ્યમ્।વગેરે. (૩) સંજ્ઞા - વૌ ।અનેકસ્વરી છતાં થાતોને૦ (૩-૪-૪૬) થી પરોક્ષા સંજ્ઞાનિર્દિષ્ટ આક્ ન થયો. (૪) સૂત્ર - જ્ઞાપકનિર્દિષ્ટ - શૈાશા૦ (૬-૪-૩૬) થી સૂત્ર નિર્દેશ વડે ઞ કારાંતની સિદ્ધિ છતાં વગૈાવશ વૃત્તિ પ્રયોગ થાય. (૫) ગણ નિર્દિષ્ટ - વિવ્યવિથ। ટાવે:૦ (૪-૩-૧૭) થી વ્યર્ + થવું – હિત્ ન થવાથી વ્યચોડનત્તિ (૪-૧-૮૨) થી વૃત્ત થયું. (૬) નનિર્દિષ્ટ - સર્ ૩ અર્થ મતમ્ - તત્ત્વસ્થ મતમ્ । અસ્વતંત્॰ (૧-૨-૪૦)થી દ્વિતીય F નું ગ્રહણ. વ અસત્ ન થવાથી વ નું દ્વિત્વ થયું.
ન્યાય
पूर्वेऽपवादा अनन्तरान् विधीन् बाधन्ते, नोत्तरान् ।
यं विधिं प्रत्युपदेशो - नर्थकः स विधिर्बाध्यते ।
यस्य तु विधेर्निमित्तमस्ति ‘નાસૌ વિધિ ધ્યતે ।
નિષ: (૩-૪-૫૬) થી જ્ઞ પ્રત્યય પુષ્ય િ- મદ્ નો બાધ કરે, વ્યવહિત ચિત્ નો નહિ.
येन नाऽप्राप्ते यो विधि - रारभ्यते स तस्यैव बाधकः
જ્ઞાપક
(૧) પૂ: પધ્ધપોઽત્॰ (૭-૩-૭૬) એવો નિર્દેશ જ.
iધ્વંસ્૦ (૨-૧-૬૮) સૂત્રથી નિત્ય પ્રાપ્ત રુત્વ, ત્વ વિધિનો જ બાધ થાય, વિદ્યુતમ્; સ્વનડુનમ્ ।પણ વિદ્વાન, અનાન્ । અહીં અનિત્ય સંયોગાંત લોપનો બાધ ન થયો.
(૨) રૂર્ આગમાદિ માટે કોઈ પ્રયત્ન ન કરવો.
૬૧૦
(૩) આતો વ ઔ: (૪-૨-૧૨૦) માં ઓ ને બદલે ઔ કરવું.
મધ્યેડપવાના: પૂર્વાન્ વિધીન્ બ્રહ્મા । માં હ્રામૂળ૦ (૫-૧-૧૬૧) થી આવા પ્રયોગો જ. बाधन्ते नोत्तरान् । ભૂતકાળમાં વિવત્ – એ પૂર્વોક્ત અન્, ટ, fત્ નો બાધ કરે, વક્ત – વતવતુ નો નહીં. તર્, ચત્, યત્ માં ર્ નો છુટતૃતીયઃ (૨-૧-૭૬) થી ૬ વિધિ નિષ્ફળ હોવાથી ન થાય. તથા સશ્ર્વાર્ધમાં અયોવે૦ (૪-૧-૪૫) સ્વદ્ભુ અને પુનઃ વિધાન ન થાય.
(૪) પૂર્વપરસ્થાનામ્યા: (૨-૩-૬૪) માં : એવું વચન.
(૫) શ્રૃત્ નાં નિષેધ માટે પ્રયત્ન ન કરવો.
(૬) વ્યાપ્તી સ્નાર્ (૭-૨-૧૩૦) માં
સ, મદ્, ગિર્ નાં સૂત્રોની આ પ્રમાણે ગોઠવણ જ.
તખ્વાહ । માં છુટતૃતીયઃ (૨-૧-૭૬) થી ર્ આવા રૂપોની સિદ્ધિ જ... નો ર્ આદેશ અસત્ થવાથી અનિષ્ટ તવવા 1રૂપ ન થયું.
આવા રૂપોની સિદ્ધિ થવી તે જ....
સૂત્રમાં વવપ્રત્યયનું સૂ એવું વિશેષણ
આપવું.