Nyaya Sangraha

SR No.: 005716
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnavallabhvijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan
Publication Year: 2001
Total Pages: 688
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 613

૪/૧. પરપઠિત ધાતુઓ ૩૮p: I રૂપ થાય. (૭૮).
સુયા થામ્બીયામ્ | માંગવું, યાચના કરવી. ટુ - અનુબંધવાળો હોવાથી દ્વિતોડથુ: (૫-૩-૮૩) થી ગળુ પ્રત્યય આવતાં વાવથુ: I 2 – અનુબંધવાળો હોવાથી અદ્યતનમાં ઉજ, ૩ પ્રત્યય પર આવતાં ડાન્યસ્થ૦ (૪-૨-૩૫) થી હૃસ્વાદેશનો નિષેધ થવાથી, કથાવત્ / થાય. યાને | વગેરે રૂપો તો હુય એ સ્વપઠિત ધાતુના પણ થાય. (૭૯).
વિજૅકી પૃથપાવે ! જુદું કરવું, વિવેક કરવો. આ હૃાદ્રિ - ગણનો ધાતુ છે. દવઃ શિતિ (૪-૧-૧૨) થી દ્વિત થયે ગતિ પર આવતાં વિવતિ | બીજા વૈયાકરણોને ઈષ્ટ હોવાથી નિનાં શિયેત્ (૪-૧-૫૭) સૂત્રથી દ્વિત્વ થયે પૂર્વનો પ થાય. વે#િ I વગેરે રૂપો તો વિઝૂવી (સ્વાઠિત) ધાતુવડે પણ થાય. [ પ્રત્યય આવતાં વેતિ | વગેરે. ઋત્િ ધાતુ હોવાથી ઋવિધૃિવસ્તષ્પ (૩-૪-૬૪) સૂત્રથી અઘતનીમાં રુ થયે, વિવત્ ! વગેરે થાય. વિવેચન – વિવેકા વગેરે રૂપો તો વિપૃપી પૃથપાવે f એ (સ્વપઠિત ગ૭.) ધાતુવડે પણ થઈ જાય. (૮૦)
વર્વનું પરિબાપાને | નિંદાપૂર્વક ખરાબ વચનો કહેવા. વર્વતિ | નાખિ પુસિ ૨ (૫-૩-૧૨૧) સૂત્રથી જ થયે, વા ! વર્વતી, વન્તી સ્ત્રી, ને વા ! (વર્તમાનકાળમાં શg કૃત્યયાત રૂપો છે.) અહીં મોડતો વાડતુરિટ (૨-૧-૧૧૫) સૂત્રથી વિકલ્પ અત્ (શત્રું) નો અત્ આદેશ થયો છે. (૮૧). - gવ ભૂતપ્રાદુર્ભાવે | ભૂતપ્રાદુર્ભાવ એટલે અતિક્રાન્તની ઉત્પત્તિ, વિતેલી – થઈ ગયેલી વસ્તુનો પાદુર્ભાવ થવો. યાતિ ૯માં ગણનો ધાતુ છે. (ઉત્ + ના + તિ-) તવી શવ ૦ (૧-૩-૬૦) સૂત્રથી ના પ્રત્યયના 7 નો એ થયે, ઉબતિ | fહ પ્રત્યય (પંચમી રજો પુ.એ.વ.) આવતાં, વ્યગ્નની ગ્લાદેશન: (૩-૪-૮૪) સૂત્રથી જ્ઞ + દિ નો માન થયે, gવાન | વિતા | વિતુમ ! (૮૨)
- ગુર્જન નિતને ! રહેવું. વાવેનમ:૦ (૨-૧-૬૩) થી નામસ્વર દીર્ઘ થયે, પૂર્વતિ | (૮૩) આ છે કારાંત ધાતુ - પિચ્છત વાધને | પીડા કરવી. (તુવાદ્રિ - ગ.૬.) વિચ્છતિ | ઉપજી ! पिच्छिता । पिच्छितुम् । पिच्छन्ती - पिच्छती स्त्री कुले वा । अच् प्रत्यय undi पिच्छा - ગામઃ | (ભાતનું ઓસામણ) (૮૪) . . કારાંત ૭ ધાતુઓ :- તુગુ હિંસાવવાનોતનેવું ! હિંસા કરવી, બળવાન થવું, દેવું, નિવાસ કરવો. તિત – હોવાથી તે આગમ થયે સુન્નતિ ! વી આવતાં લુફનો અભાવ થયે, લુખ્યતે I (૮૫)
fધન તૌ / જવું. ધ્રગતિ | ય આવતાં, ધન્યતે | ય - લુ થયે, ધિનીતિ, . સ્વમતે - ધૃજ્ઞ ધાતુનું તો ધર્નતિ, રીધંન્યતે | વગેરે રૂપ થાય. (૮૬)
- ffષ તિથીનાર્નનોર્નનૈપુ ! જવું, સ્થિર થવું, મેળવવું-કમાવું, મર્જન – પ્રાણનમ્ ! જીવવું. ર્ એ આગમ હોયને (સમસાન્તા, ૧/૩૫ ન્યાયથી) અનિત્ય હોવાથી તેના અભાવમાં છે
= ૫૬૫
===