Jain Shasan 2008 2009 Book 21 Ank 01 to 48

Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir

Page 75

રાજા યશોવર્મા
૧૦૮ ધર્મ કથા જૈન શાસન (અઠવાડિક) વિશેષાંક - તા. ૪-૧૧-૨૦૦૮, મંગળવાર
વર્ષ - ૨૧ - અંક -
રાજા યશોવર્મા
દુઃખિયારી ગાય આંસુ સારતી ત્યાં ઊભી હતી. રાજાએ પ્રેમથી ગાયને પંપાળતાં પૂછયું, “શેનું! તારો કોઈએ અપરાધ કર્યો છે ?' તેણે ડોકું ધુણાવી હા
પાડી. રાજાને સાથે આવવાનું જણાવતી હોય તેમ કલ્યાણકટક શહેરમાં યશોવર્મા નામનો આગળ ચાલી. રાજા તેની પાછળ પાછળ ચાલ્યો. રાજા રાજ્ય કરતો હતો. તે ન્યાયનો જબ્બર જ્યાં વાછરડું મરેલું પડ્યું હતું ત્યાં પોતાનું નવજાત પક્ષપાતી હતો. તેના રાજ્યમાં સહુને સહેલાઈથી વાછડું મરેલી સ્થિતિમાં પડેલું બતાવ્યું. જોતાં જ ન્યાય મળે તે માટે તેણે રાજમહેલના પ્રાંગણમાં મોટો રાજા સમજી ગયો કે “આ વાછરડાંને કોઈએ વાહનની ઘટબંધાવ્યો હતો, જેને સહુ કોઈ ન્યાયઘંટા કહેતા. અડફેટમાં લઈ મૃત્યુ પમાડ્યું છે અને ગાય આનો જે કોઈને જાય જોઈતો હોય તે દોરડું ખેંચી ઘંટ ન્યાયમાગે છે.' વગાડે એટલે રાજા પોતે આવી ઘંટ વગાડનારની
રાજા તરત પાછો ફર્યો. નગરમાં ઘોષણા વાત સાંભળી ન્યાય તોળે અને તે બધાને માન્ય રહે કરાવી કે જેનાથી વાછરડું ચગદાયું હોય તે એવો એ રાજપનોનિયમ હતો.
ન્યાયસભામાં ઉÍસ્થત થાય.” પણ કોઈ અપરાધી એકવાર રાજ્યની ધષ્ઠાયક દેવીને તરીકે આગળ આવ્યો નહીં. ત્યારે રાજાએ પ્રતિજ્ઞા રાજાના ન્યાગનું પારખું કરવાનું મન થયું. તેણે દૈવી કરી કે “જ્યાં સુધી અપરાધી નહીં મળે ત્યાં સુધી હું માયા કરી, રાજાનો કુમાર વેગથી રથ દોડાવતો ભોજનકરીશ નહીં.” રાજમાર્ગથી જતો હતો ત્યાં માર્ગમાં તરતના જન્મેલા
એક દિવસના લાંઘણ પછી બીજે દિવસે વાછરડા સાથે બેઠી. વેગથી આવતા રથના પૈડાથી
રાજકુમારે રાજાની સમક્ષ ઉપસ્થિત થઈ કહ્યું, દેવ! ચગદાઈને તરતનું જન્મેલું બાળ વાછરડું મરણ અપરાધી હું છું. મને પણ સમજાતું નથી કે આ પામ્યું. આ જોઈ ગાયે રાગરા કરી મૂકીને ઊનાં ઊનાં દુષ્કૃત્ય કેવી રીતે બની ગયું ? આપને જે યોગ્ય લાગે આંસુઓપાડવા લાગી. લોકોની ભીડ જામી. કોઈએ તે દંડ કરો.” સાંભળી રાજા આશ્ચર્ય પામ્યો. તરત ગાયએ સંભાળાવ્યું, ‘એમ આંસુ પાડ્ય શું વળશે ? ન્યાયશાસ્ત્રીઓને બોલાવી રાજાએ ન્યાય માગ્યો. જા રાજના ન્યાયાલયમાં, ત્યાં તને જરૂર ન્યાય નીતિશાસ્ત્રીઓએ કહ્યું, ‘મહારાજ ! રાજકુમારનો તો મળશે. અહીં બરાડા પાડવાથી કશું નીપજશે નહીં.” શો દંડ હોય ? તેમાં પાછો રાજ્યને યોગ્ય આ એક જ ગાય તો ય લી ન્યાય મેળવવા. તેણે જોરશોરથી
રાજકુમાર છે.” દોરડું ખેંચી કાંટ વગાડવા માંડ્યો. ત્યારે રાજા જમવા
રાજાએ કહ્યું, “ન્યાયશાસ્ત્રી થઈને આ તમે બેઠો હતો. તેણે સેવકને જોવા મોકલ્યો. સેવકે.
વ. શું બોલો છો ? આ રાજ્ય કોનું ? રાજકુમાર જોઈને કહ્યું, “મહારાજ આપ આરોગો કોઈ ને
3 ) . કોનો ? રાજનીતિ પ્રથમ છે. તે છે તો રાજા
' , . અને પ્રજા છે. નીતિ તો સાફ કહે કે ત્યાં પાછો ઘંટનો અવાજ
“ “પોતાના પુત્રને પણ અપરાધ અનુસાર આવવા માંડ્યો. રાજાએ કહ્યું કે, “આંગણે રે દંડ આપવો જોઈએ, માટે જે દંડ હોય તે ન્યાયનો પોકાર પSતો હોયને જમાય શી રીતે ? ધાન | નિઃશંક થઈ કહો.” રાજાની વાત સાંભળી એક ગળે ઊતરે જ નહીં.' રાજાએ ઊઠીને જોયું તો એક | નીતિનિપુણ પંડિત બોલ્યા, “જેવી વ્યથા-પીડા
ofથી .”