________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१ सू०७ मनुष्येभ्यो नारकाणामुत्पत्यादिकम् ४९७ एकसमयेन-एकस्मिन् काले इत्यर्थः कियन्तः-कियत्संख्यकाः नरकाचासे समुत्पधन्ते इतिप्रश्नः । भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन्नेणं एगो वा दो वा विनि वा' जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा 'उक्कोसेणं संखे. ज्जा वा उववज्जति' उत्कर्षेण संख्याता वा उत्पद्यन्ते लोके गर्भजमनुष्याणां सदैव संख्यातानामेव अस्तित्वादिति । 'संघयणा छ' तेषां जीवानां संहननानि षड्भवन्ति बज्रऋषभनाराचादयः। 'सरीरोगाहणा' शरीरावगाहना-शरीराणामुचत्वम् 'जहन्नेणं अंगुलपहत्तं' जघन्येन अंगुलपृथक्त्वम् द्वन्यालादारभ्य नवाडगुलपर्यन्तं शरीरोच्चत्वमिति शरीरावगाहना । 'उक्कोसेणं पंचधणुसयाई' उत्कण पञ्चधनु शतानि शरीरावगारना भवति । 'एवं सेसं जहा-सनिपचिदितिरिक्खजोणियाणं जाव भवादेसोत्ति' एवं शेषं यथा-संक्षिपश्चेन्द्रियतिर्ययोनिकानाम् युष्क संज्ञी मनुष्य रूप जीव एक समय में कितने उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा जहन्नेणं एगोवा दो यातिन्नि वा' जघन्य से वे एक अथवा दो अथवा तीन उत्पन्न होते हैं, और 'उको. सेणं' उत्कृष्ट से संखेज्जावा उयवज्जति' संख्यात उत्पन्न होते हैं। क्यों कि लोक में गर्भज मनुष्यों का संख्यात की संख्घारूप में सदो अस्तित्व रहता है, 'संघयणा छ 'उन जीवों के वज्रऋषभनाराच आदि संहनन ६ होते हैं, 'सरीरोगाहणा' इनके शरीर की अवगाहना 'जहन्नेणं अंगु. लपुरतं' जघन्य से अगुल पृथक्त्व प्रमाण होती है-२ अङ्गुल से लेकर ९ अङ्गुल तक की होती है, और 'उक्कोसेणं' उत्कृष्ट से वह पंच धणुसयाई' पांचसो धनुष प्रमाण होती है,' एवं सेसं जहा सन्निपंचिदियतिरिक्खजोणियाणं जाव भवादेसो त्ति' अवशिष्ट कथन इनके विषय રૂપ તે જ એક સમયમાં ત્યાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્ત२मा प्रभु छ -'गोयमा ! जहन्नेणं एगो वा दो वा सिन्नि वा' तय। न. न्यथी से अ21 मे अथवा त्रएपन्न थाय छे भने 'उक्कोसेणं थी 'संखेज्जा वा उववज्जति' सभ्यातपणे ५-1 थाय छ भ- मां गर्म मनुष्यानुसज्यातपयनी सयामा भेशा अस्तित्व २३ . सिंघयणा छ' मा वान नाराय विगैरे छ सनन राय छे. 'सरीरोगाहणा' तभाना शरीरना अपना 'जहन्नेणं अंगुलपुहुत्ते' धन्यथा अY पृथक પ્રમાણની હોય છે. અર્થાત્ ૨ બે આંગળથી લઈને ૯ નવ આગળ સુધીની हाय छे. सन 'उक्कोसेण' Greeी ते पच धणुसयाइ” पांयसे। धनुष प्रभा डाय छ, 'एव सेस जहा सन्नि पंचि दियतिरिक्खजोणियाणं जाव भवादेसात्ति
भ० ६३