________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ. ३ सू०१ नागकुमारदेवस्योत्पादादिकम्
૨
एवं त्रयोगमा स्तथा असंख्येयवर्षायुष्क संज्ञिमनुष्याः नागकुमारावा से उत्पद्यन्ते १,
असंख्येयचयुष्य संज्ञिमनुष्याः जघन्यकाल स्थितिकनागकुमारेपूत्पद्यन्ते २, असंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्याः उत्कर्षकाल स्थितिकनागकुमारे वृत्पद्यन्ते इति तृतीयो गमः । एवं त्रयोगमा असंख्यातवर्षायुष्कमनुष्याणां नागकुमारावासे उत्पतौ वेदितव्या इति । 'नवर' पढमविएस गमएस' नवरम् केवलमेतदेव वैलक्षण्यं यत् प्रथमद्वितीयगमयोः, 'सरीरोगाहणा जहन्नेणं साइरेगाई पंच घणुसयाई' शरीरावगाहना जघन्यतः सातिरेकाणि पञ्च धनुःशतानि, 'उक्कोसेणं तिभि गाउयाई' उत्कर्षेण त्रीणि गव्यूतानि तिर्यग्योनिकानां नागकुमारोत्पत्तौ प्रथमः द्वितीययोर्या शरीरावगाहना तदपेक्षयाऽत्र वैलक्षण्यं यत् जघन्यतः सातिरेका
युष्क संज्ञी मनुष्य भी नागकुमारावास में उत्पन्न होते हैं १ तथा वे जघन्य काल की स्थिति वाले नागकुमारों में उत्पन्न होते हैं २ और उत्कृष्ट काल की स्थितिवाले नागकुमारों में भी वे उत्पन्न होते हैं ३ | इस प्रकार से ये आदि तीन गम हैं। और ये असंख्यात वर्षायुष्क संज्ञी मनुष्यों की नागकुमारावास में उत्पत्ति के सम्बन्ध में यहां प्रकट किये गये हैं । 'नवरं पढथिइएस गमएस' परन्तु प्रथमगम और द्वितीय गम में अवगाहना को लेकर ऐसी भिन्नता है कि 'सरीरोगाहणा जहनेणं साइरेगाई पंच धणुसयाई.' शरीरावगाहना यहां जघन्य से सातिरेक पांचसौ धनुष की और उत्कृष्ट से तीन गव्यूत की कही गई है सो यह शरीरावगाहना उस कथित अवगाहना की अपेक्षा से जो तिर्यग्योनिकों की नागकुमारोत्पत्ति में प्रथम द्वितीय गम में कही આયુષ્યવાળા સંજ્ઞી મનુષ્ચા પણુ નાગકુમારા વાસેામાં ઉત્પન્ન થાય છે. ૧ તથા જઘન્ય કાળની સ્થિતિવાળા નાગકુમારોમાં પશુ તે ઉત્પન્ન થાય છે. ૨ અને ઉત્કૃષ્ટ કાળની સ્થિતિવાળા નાગકુમારામાં પણ ઉત્પન્ન થાય છે૩, આ પ્રમાણેના આ આદિના પહેલા~બીજો અને ત્રીજો એ ત્રણ ગમ છે. અને તે અહિયાં અસખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સજ્ઞી મનુષ્ચાની નાગકુમારાવાસામાં उत्पत्तिना सभधभां अडियो मतव्या छे. 'नवर' पढमबिइएस गमएसु' परंतु પહેલા ગમમાં અને ખીજા ગમમાં આ અવગાહના સમધમાં એવી રીતનું हा पाछे है - 'सरीरोगाहणा जहणणेणं साइरेगाई पंच धणुसयाइ' मडियां શરીરની અવગાહના જયથી સાતિરેક પાંચસા ધનુષની અને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ ગચૂત (ત્રણ ગાઉ) ની કહી છે. અવગાહના તે પહેલા કહેલ અવગાહના કરતાં એટલે કે-જે અવગાહના તિર્યંચ નિવાળાએની નાગકુમારાની ઉત્પ ત્તિમાં પહેલા અને ખીજા ગમમાં કહી છે. જઘન્યથી સાતિરેક પાંચસે ધનુષની
भ० ८१
