________________
५६९
प्रचन्द्रिका टीका श०२४ उ. २ सु०९ असुर कुमारदेवस्योत्पादादिकम् वा समुत्पद्यन्ते । वज्रऋषभनाराचसाननवान् भवति शरीरावगाहना जघन्येन धनुः पृथक्त्वम् उत्कृष्टतः षड्गव्यूतपरिमिता तथा समचतुरस्त्र संस्थान संस्थिता भवन्ति आद्याश्चतस्रो वेश्याः, नो सम्यग्दृष्टयो न वा मिश्र दृष्टयोऽपितु मिथ्याहष्टयः, नोज्ञानिनस्ते भवन्ति अपितु अज्ञानिनः नियमतो द्वयज्ञानिनः मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनथ, मनोवाक्काययोगवन्तः, साकारानाकारोपयोगवन्तश्च चतस्र आहार भयमैथुनपरिग्रहरूपाः संज्ञा भवन्ति, चत्वारः क्रोधमानमायालोमाख्याः कषाया
तीन तक एवं उत्कृष्ट से संख्यात तक उत्पन्न होते हैं तथा वह संज्ञी पञ्चेन्द्रिय पर्याप्त असंख्यातवर्षायुष्क तिर्यग्योनिक जीव वज्र ऋषभ नराच संहननवाला होता है । इसके शरीरकी अवगाहना जघन्य से धनुः पृथक्त्व की और उत्कृष्ट से षट् गव्यूतिपरिमित होती है । सम चतुरस्र इसका संस्थान होता है । आदि की चार लेश्याएँ इसको होती है यह सम्पष्टि और मिथ्यादृष्टि नहीं होता है, किन्तु मिथ्या दृष्टि होता है ये असंख्यात वर्ष की आयुवाले तिर्यग्योनिक जीव मतिज्ञान, ज्ञान और अवधि ज्ञानवाले नहीं होते हैं किन्तु नियम से 'मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान ऐसे दो अज्ञानवाले होते हैं, मनोयोग वचनयोग और काययोग ऐसे ये तीन योगवाले होते हैं। साकार उपयोग और अनाकार उपयोग इन दोनों प्रकार के उपये गवाले होते हैं । आहार, भय, मैथुन, और परिग्रह ये चार संज्ञाएँ इनसे होते हैं। क्रोध मान माया और लोभ ये चार कषायें इनको होती हैं । श्रोत्र, चक्षु, घ्राण
ષ્ટથી સખ્યાત સુધી ઉત્પન્ન થાય છે. તથા સન્ની પચેન્દ્રિય પાઁસ અસખ્યાત વષઁની આયુષ્યવાળા તિય ચ ચેાનિક અવા તે જીવ વા ઋષભ નારાચ સહનન વાળા હાય છે. તેના શરીરની અવગાહના જઘન્યથી ધનુઃપૃથક્ક્ત્વ અને ઉત્કૃષ્ટથી છ ગાઉ જેટલી હૈાય છે તેનું સ ંસ્થાન સમચતુસ્ર (योरस) होय छे તેને પહેલી ચાર લેા એ હોય છે તે સમ્યગ્ દૃષ્ટિ અને મિશ્ર દૃષ્ટિ હેતુ નથી, પરંતુ મિથ્યા દૃષ્ટિજ હોય છે. આ અસ ખ્યાત ની આયુષ્યવાળા તિય ચ ચેાનિક જીવેા તિજ્ઞ ન. શ્રુતજ્ઞાન, અને અવધિ જ્ઞાનવાળા હેાતા નથી. પરંતુ નિયમથી મતિઅજ્ઞાન, અને શ્રુત અજ્ઞાન, એ બે અજ્ઞાન વાળા હાય છે મનેયાગ, વચન ચેાગ અને કાયાગ એ ત્રણે ચેાગવાળા તેએ હાય છે. માકાર ઉપયેગ અને અનાકાર ઉપયેગ આ બન્ને પ્રકારના ઉપચેગવાળા ડાય છે. આહાર, ભય, મૈથુન અને પરિગ્રહ આ ચારે સ'જ્ઞાએ તેઓને રાય છે, તેઓને ફ્રોધ, માન, માયા, અને લાભ એ
भ० ७२
