Arhat Jivan Jyoti

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Bhagwanlal Pannalal

Page 25

આહત જીવન જ્યોતિ નમાવી હાથ જોડવા તે “ફેંટાવંદન” કહેવાય છે. એ વખતે કેટલાક “મીએણ વંદામિ' એમ બોલે છે. એ સમયે મુનિવર “ધર્મલાભ' એમ કહી ઉત્તમ આશીર્વાદ આપે છે. રસ્તામાં કોઈ મુનિવર મળે ત્યારે ફેંટાવંદનથી ચલાવી લેવાય છે, પણ જે તેઓ ઉપાશ્રયમાં કે એવા કોઈ રથળમાં મળે તો તેમને બે ખમાસમણ દઈને વંદન કરાય છે. આ પ્રમાણે પ્રણિપાતસૂત્ર બોલીને કરાતું વંદન “થોભવંદન” કહેવાય છે. એ થોભવંદન પંચાંગ પ્રણામ છે, કેમકે એ પ્રણામ કરતી વેળા બે ઘૂંટણ, બે કોણી અને કપાળ જમીનને અડકાડાય છે. કેટલાક અજૈનો આને બદલે તેમના પૂજ્ય જનોને સાષ્ટાંગ દંડવત પ્રણામ કરે છે. સાષ્ટાંગ અર્થ “માથું, આંખ, હાથ, છાતી, પગ, જાંધ, મન અને વાણી એ આઠે અંગ સહિત” એવો થાય છે.
પ્રતિક્રમણ કરતી વેળાએ સુગુરુવંદનસૂત્ર બોલીને જે બે વાર વંદન કરાય છે યાને “વાંદણાં દેવાય છે તેને “ દ્વાદશાવર્ત વંદન” કહેવામાં આવે છે, કેમકે એ વંદનમાં બાર આવર્ત આવે છે. ગુરુના ચરણકમળને પોતાના હાથનાં તળિયાં લગાડી તે પોતાના કપાળે લગાડવાં તે “આવર્ત કહેવાય છે. કહો, વાર્થ અને જ એ ત્રણ તેમ જ સત્તા મે, નવપિન્ન અને રમે એ ત્રણ એમ એક વખતના વંદનમાં છ આવર્ત આવે છે એટલે બે વખતના વંદનમાં બાર આવર્ત થાય છે. એ બાર આવર્તના સમૂહને દ્વાદશાવર્ત કહેવામાં આવે છે.
જેમ રાત્રે સુઈ જવા માટે છૂટા પડનાર અંગ્રેજો Good night કહે છે તેમ સાયંકાળ પછી મુનિવરનાં દર્શન કરી તેમનાથી છૂટા પડતી વેળા જૈન ત્રિકાળવંદના” એમ બોલે છે.
આ દુનિયામાં જેમ એકબીજાને જાતે મળવાનું થાય છે તેમ કેટલીક વાર તેમ ન થતાં પત્ર લખવાના પ્રસંગો આવે છે. આ સમયે વૈષ્ણવો પત્રમાં ભગવમરણ વાંચશોજી, જય શ્રીકૃષ્ણ વાંચશોજી ઈત્યાદિ લખે છે. આપણે જૈનો પરસ્પર જય જિનેન્દ્ર વાંચશોજી કે જુહાર વાંચશોજી એમ લખીએ છીએ. જે કોઈ મુનિરાજ ઉપર પત્ર લખવાનું હોય છે તે તેમને વંદના એટલે કે વંદન લખાય છે. મુનિરાજો પરસ્પર લખે ત્યારે દીક્ષા પર્યાયથી નાના મુનિરાજે મોટાને વંદના લખે છે અને મોટા નાનાને અનુવંદના લખે છે. મુનિરાજ ગહરથને પત્ર લખે તો તેઓ ધર્મલાભ લખે છે.