________________
અર્થસૂચી
એકાંતમય = બધી જ રીતે અને બધા જ સંયોગોમાં આ જ પ્રમાણે એવી.
અંતરદ્વીપ = એક જાતના ટીપ. હિમવાનું પર્વતની હાથીના દંકૂશળના આકારની ચાર દાઢા લવણ સમુદ્રમાં રહેલી છે. એ ચાર દાઢાઓ ઈશાન વગેરે ચાર ખૂણાઓ પૈકી એકેક ખૂણામાં છે. એ દરેક દાઢા ઉપર થોડે થોડે અંતરે સાત સાત દ્વીપો આવેલા છે. આમ હિમવાની દાઢા ઉપર એકંદર ૨૮ દીપો છે. એ બધા અંતરીપ ગણાય છે. હિમવાનું પર્વતની પેઠે શિખરી પર્વતને પણ ચાર દઢાઓ છે અને એ દરેકના ઉપર સાત સાત દ્વીપો આવેલા છે. આમ બધા મળીને ૨૮ દ્વિીપો છે. એ પણ અંતરદ્વીપો ગણાય છે. આ પ્રમાણે કુલ્લે પ૬ અંતરદ્વીપ છે.
કાવેલા = કાળનો વખત. સૂર્યોદયના સમયની પહેલાની એક ઘડી અને એની પછીની એક ઘડી, એવી રીતે મધ્યાહ્નની આસપાસની એકેક ઘડી, સૂર્યરતના સમયની આસપાસની એકેક ઘડી અને મધ્યરાત્રિની આસપાસની એકેક ઘડી એમ ચાર કાવેલા છે. તેમાંથી અહીં પહેલી ત્રણ સમજવાની છે.
ગુણસ્થાન = આધ્યાત્મિક વિકાસની ચડાવ અને ઉતારવાળી ભૂમિકા. દ્રવ્ય ક્ષેત્રાદિકની = દ્રવ્યની, ક્ષેત્રની, કાળની અને ભાવની.
નિવ = કદાહને વશ થઈ, તીર્થકરે કહેલી બાબતોમાંથી અમુક અંશને નહિ માનનાર-છુપાવનાર.
પટ્ટધર = પાટે બેસનાર, ગાદીને વારસ. મિથ્યાત્વીક ખોટી શ્રદ્ધાવાળો.
યુગલિક ધર્મ= આખી જિંદગીમાં છોકરો અને છોકરીના જોડકાને જ એક જ વાર જન્મ આપનારનો ધર્મ.
સ્યાદ્વાદ = અનેક ધર્મવાળી એક જ વસ્તુમાં અમુક અમુક અપેક્ષાએ જુદા જુદા ધર્મોનો રવીકાર.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
