________________
અહિંત જીવન જ્યોતિ આ બાર અંગોમાં દિક્ટિવાય સૌથી મહત્વનું અંગ ગણાય છે અને તેમાં પણ વળી દિક્ટ્રિવાયના જે પરિકમ્મ, સુત્ત, પુશ્વગય, અણુઓગ અને ચૂલિયા એવા જે પાંચ વિભાગો છે તેમાંનો પુછવગય નામને વિભાગ સૌથી મહત્વનો ગણાય છે. એ પુવયના ૧૪ ભાગ છે. એ દરેક ભાગને પાઇયમાં “પુવ' અને સંસ્કૃતમાં પૂર્વ કહેવામાં આવે છે. એ ચદે પુત્રના જાણકારને “શ્રુતકેવલી કહેવામાં આવે છે. એવો એકે વિષય નથી જે દિદિવાયમાં ન હોય એટલે એના જાણકાર શ્રુતકેવલી' કહેવાય તેમાં નવાઈ નથી.
કેટલાકનું માનવું એ છે કે દરેક ગણધર પ્રથમ ચૌદ પુષ્ય રચે છે અને ત્યાર પછી આયાર વગેરે અંગોની રચના કરે છે, જયારે કેટલાકનું માનવું એ છે કે આયાર વગેરે ક્રમથી જ અંગોની રચના કરાય છે. આ પ્રમાણે જોકે બાર અંગોની કયા ક્રમ પ્રમાણે રચના થઈ એ વિષે બે મત જોવાય છે, છતાં અભ્યાસની દષ્ટિએ આયાર આદિ ક્રમે જ બાર અંગો ગોઠવાયાં હતાં એમાં તો બે મત નથી.
આચારમાં જૈન મુનિવરોએ કેમ વર્તવું જોઈએ તે વિસ્તારથી સમજાવાયું છે. એમાં અહિંસા વગેરેનું સુંદર વર્ણન છે.
સૂયગડમાં શ્રી મહાવીર સ્વામીના સમયમાં જે ૩૬૩ મત પ્રવર્તતા હતા તેનું વર્ણન છે. એ વાંચવાથી ધર્મને વિષે શ્રદ્ધા દઢ બને છે. વિશેષમાં આ અંગમાં વિનયની મહત્તા બતાવાયેલી છે.
ઠાણમાં એકંદર દસ વિભાગે છે. પહેલા વિભાગમાં જે જે ચીજની એક તરીકે ગણના થઈ શકે તેનો ઉલ્લેખ છે. એવી રીતે બીજામાં જે જે ચીજને બે બે તરીકે ગણાવી શકાય તેનો નિર્દેશ છે. આ પ્રમાણે બાકીના વિભાગ માટે સમજી લેવું. ટૂંકમાં કહીએ તે પહેલામાં એકેક બોલ, બીજામાં બે બે, એમ દસમામાં દસ દસ બોલ જેના જેના છે તેનો નિર્દેશ કરાયેલો છે. એ રીતે આ ત્રીજું અંગ બૌદ્ધોના અંગુત્તરનિકા નામના શાસ્ત્રને મળતું આવે છે, કેમકે તેમાં પણ એકથી દસ આંકડાને ક્રમમાં જુદા જુદા વિષયો ચર્ચાયેલા છે.
સમવાયમાં પણ ઠાણની જેવી રચના છે. ફેર એટલો છે કે એમાં દસ જ સુધીની સંખ્યાવાળા બોલ નથી, પણ એથી ઘણી મોટી સંખ્યાવાળા બોલ પણ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
