________________
છ કિરણાવેલી અશોકવૃક્ષ—વ્યંતરો સમવસરણની બરાબર મધ્યમાં મણિપીઠ રચે છે. એ મણિપીઠ ર૦૦ ધનુષ્ય જેટલું લાંબું, એટલું જ પહોળું અને તીર્થંકર પ્રભુના દેહ જેટલું ઊંચું હોય છે. પૃથ્વીતળથી અઢી ગાઉ ઉચે જઈએ ત્યારે એ મણિપીઠ આવે છે. એના ઉપર તેઓ અશોક વૃક્ષની રચના કરે છે. એ વૃક્ષની ઊંચાઈ તીર્થંકર પ્રભુના શરીરથી બાર ગણી રાખવામાં આવે છે અને એનો ઉપરનો ઘેરાવો એક યોજનથી કંઈક વધારે હોય છે. તીર્થંકરને જે વૃક્ષ નીચે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું હોય તે વૃક્ષને ચૈત્યવૃક્ષ' કહેવામાં આવે છે. દેવો એ ચૈત્યવૃક્ષને અશોકવૃક્ષના ઉપર રચે છે.
સિંહાસન વગેરે-વ્યંતરો અશોક વૃક્ષની નીચે દેવછંદકના મધ્ય ભાગમાં પાપીઠથી યુક્ત અને પૂર્વ દિશા તરફ મુખવાળું એક સિંહાસન રચે છે. એ સિંહાસન રતોનું બનાવેલું હોય છે, અને એના ઉપર, એકના ઉપર એક એમ ત્રણ છત્રો હોય છે. વળી એ સિંહાસનની બન્ને બાજુએ બે યક્ષો રનથી જડેલ અને સુવર્ણની દાંડીવાળાં ચામરો લઈને ઊભા રહે છે. વળી એ સિંહાસનની આગળ સોનાના કમળમાં રહેલું રફાટિકનું એક ધર્મચક્ર હોય છે. તીર્થંકર સમવસરણમાં પૂર્વ દ્વારથી પ્રવેશ કરી, ચૈત્યવૃક્ષની પ્રદક્ષિણા કરી અને તીર્થને નમસ્કાર કરી પૂર્વ તરફના સિંહાસન ઉપર આરૂઢ થાય છે. એ વખતે વ્યંતર દક્ષિણ, ઉત્તર અને પશ્ચિમ એ ત્રણ દિશાઓમાં રતનું એકેક સિંહાસન રચે છે અને તેને બબ્બે ચામર, ત્રણ ત્રણ છત્ર અને એકેક ધર્મચક્રથી અલંકૃત કરે છે. વળી તેઓ એ ત્રણે સિંહાસન ઉપર પ્રભુનું એકેક આબેહુબ પ્રતિબિંબ વિક છે. આથી પ્રભુને ચાર મુખો અને ચાર શરીરો હોય એમ જણાય છે તેમ જ વળી દેશના સાંભળવા આવેલને એમ લાગે છે કે પ્રભુ મારી સંમુખ જુએ છે.
બાર પર્ષદાઓ સમવસરણમાં જે માનવો અને દેવો તીર્થકરની દેશના સાંભળવા આવે છે તેને બાર વિભાગો પાડવામાં આવ્યા છે. આ પ્રત્યેક વિભાગને
પર્ષદા' કહેવામાં આવે છે. (૧) ગણધરો વગેરે સાધુઓની, (૨) વૈમાનિક દેવીઓની, (૩) સાધ્વીઓની, (૪) જ્યોતિષ્ક દેવીઓની, (૫) વ્યંતર દેવીઓની, (૬) ભવનપતિ દેવીઓની, (૭) જયોતિષ્ક દેવોની, (૮) વ્યંતર દેવોની, (૮) ભવનપતિ દેવોની, (૧૦) વૈમાનિક દેવોની, (૧૧) પુરુષોની અને (૧૨) સ્ત્રીઓની એમ બાર પર્ષદા હોય છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
