________________
છઠ્ઠી કિરણાવલી
૭૧ આ ઉપરથી સમજાયું હશે કે ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી એ બંને કાળના વિભાગો વર્ષોમાં સમાન છે, કેમકે બંનેનું માપ અડધા કાલચક્ર એટલે દસ કોડાકોડી સાગરોપમ જેટલું છે, પરંતુ એક ચઢતો કાળ છે. અને બીજો ઉતરતો કાળ છે.
દરેક ક્ષેત્રમાં વારાફરતી બધા એ આરાઓ પ્રવર્તતા નથી. ભારત અને ઐરાવત ક્ષેત્રમાં જ છયે આરાઓ પ્રવર્તે છે. બાકીનાં ક્ષેત્રોમાં તો સદા અમુક આરા દરમ્યાન જેવી સ્થિતિ હોય તેવી લગભગ રહે છે. જેમકે ઉત્તરકુર અને દેવકુરુ એ બંનેમાં નિરંતર સુષમસુષમા, હરિવર્ષ અને સમ્યક વર્ષમાં સદા સુષમા, હૈમવત અને હૈરણ્યવત એ બે ક્ષેત્રોમાં સર્વદા સુષમદુઃષમા તથા મહાવિદેહમાં હમેશાં દુષમસુષમા જેવી સ્થિતિ પ્રવર્તે છે.
જૈન ગ્રંથોમાં ત્રીજા અને ચોથા આરાનું જેટલું વિરતારથી વર્ણન જોવાય છે તેટલું બીજા આરાઓનું જેવાતું નથી. આનું કારણ એ છે કે આ બે આરાઓ સિવાયના આરાઓમાં ખાસ નોંધવા લાયક બનાવો બનતા નથી. ત્રીજા અને ચોથા આરામાં તો ભરત અને ઐરાવત ક્ષેત્રમાં નિયમિત રીતે કેટલાક ઉત્તમ પુરુષો જન્મે છે. દાખલા તરીકે ચોવીસ તીર્થંકરો, બાર ચક્રવર્તીઓ, નવ બળદેવો, નવ વાસુદેવો અને નવ પ્રતિવાસુદેવો. આ ૬૩ ઉત્તમ જનોને “શલાકાપુરુષ” કહેવામાં આવે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
